Αναλύσεις

Με αφορμή την κοινοβουλευτική συζήτηση, ο Χαράλαμπος Τσιλιώτης επιχειρηματολογεί υπέρ της άρσης των περιορισμών στην άσκηση του εκλογικού δικαιώματος των αποδήμων.

Είναι συνταγματική η απαίτηση self-tests για τους μαθητές, ώστε να επιστρέψουν στα θρανία; Η Αλκμήνη Φωτιάδου απαντά.

Η Κατερίνα Φουντεδάκη γράφει για τη μεταρρύθμιση του οικογενειακού δικαίου, υπό το φως της διπλής ανθρωποκτονίας στη Μακρυνίτσα.

Η Διδάκτωρ Συνταγματικού Δικαίου & Δικηγόρος, Αλκμήνη Φωτιάδου, συζητά με τη Δρ. Αικατερίνα Παπανικολάου, Μέλος της Αρχής Διασφαλίσεως του Απορρήτου των Επικοινωνιών & Δικηγόρο, με αφορμή το άρθρο 87 Ν.4790/2021.

Το νέο βιβλίο του Ξενοφώντα Κοντιάδη, Η περιπετειώδης ιστορία των επαναστατικών Συνταγμάτων του 1821, το οποίο γράφτηκε με αφορμή τον εορτασμό των 200 χρόνων από τη διακήρυξη της ανεξαρτησίας, κυκλοφόρησε στις 15 Μαρτίου.

Με αφορμή τη δικαστική υπόθεση σεξουαλικής παρενόχλησης στην Πρεσβεία της Βενεζουέλας στην Ελλάδα, ο Χαράλαμπος Τσιλιώτης γράφει για τον δικονομικό θεσμό της κρατικής ετεροδικίας στη δικαιοδοσία.

Ο Καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου & Επίτιμος Αντιπρόεδρος ΣτΕ, Πέτρος Ι. Παραράς, καταθέτει την άποψή του σχετικά με την υποχρεωτικότητα του εμβολιασμού.

Ο Απόστολος Βλαχογιάννης σχολιάζει τη σημερινή απόφαση του ΕΔΔΑ σχετικά με τον υποχρεωτικό εμβολιασμό των παιδιών σε προσχολικές δομές.

Με αφορμή τη διπλή ανθρωποκτονία στη Μακρινίτσα, η Αναστασία Γκόνη-Καραμπότσου γράφει για τη σημασία της έννοιας “γυναικοκτονία”, αλλά και τις θεσμικές και νομοθετικές αλλαγές που απαιτούνται για την προστασία όσων υφίστανται έμφυλη και ενδοοικογενειακή βία.

Παρακολουθήστε όλη την εκδήλωση, με θέμα “Τα επαναστατικά Συντάγματα του 1821”, που συνδιοργανώσαμε με το Ίδρυμα Τσάτσου & τις Εκδόσεις Καστανιώτη, την Τρίτη 6 Απριλίου.

Απόψε, Τρίτη 6 Απριλίου 2021 και ώρα 18:30-20:00, το Ίδρυμα Θεμιστοκλή και Δημήτρη Τσάτσου – Κέντρο Ευρωπαϊκού Συνταγματικού Δικαίου, το Syntagma Watch και οι Εκδόσεις Καστανιώτη διοργανώνουν διαδικτυακή εκδήλωση με θέμα «Τα επαναστατικά Συντάγματα του 1821».

Πώς θα σας φαινόταν αν στη θέση του δικαστή βρισκόταν ένα ρομπότ; Πόσο αντικειμενικά είναι τα πορίσματα των αλγορίθμων; Πόσο ικανός είναι ένας αλγόριθμος να προβεί σε σταθμίσεις με βάση την αρχή της αναλογικότητας, όταν συγκρούονται δύο διαφορετικά έννομα αγαθά; Η Διονυσία Πετράκου γράφει για την αξιοποίηση της τεχνητής νοημοσύνης στην απονομή δικαιοσύνης, τις ευκαιρίες, αλλά και τους κινδύνους.

Στο 20ο Βίντεο-Μάθημα της ειδικής εκπαιδευτικής ενότητας Δεκάλεπτα Μαθήματα για το Σύνταγμα, ο Κώστας Χρυσόγονος αναλύει τις έννοιες της Δημοκρατίας και της Δημοκρατικής Αρχής. Περιγράφει την ιστορική εξέλιξη του δημοκρατικού πολιτεύματος, αλλά και τις θεμελιώδεις αρχές της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας.

Η Σταυρούλα Γεωργίου γράφει για το σχέδιο αξιοποίησης του Ελληνικού, εκφράζοντας παράλληλα προβληματισμό για το ενδεχόμενο μετατροπής του σε “ελεγχόμενη κοινότητα”.

Η Διδάκτωρ Συνταγματικού Δικαίου & Δικηγόρος, Αλκμήνη Φωτιάδου, συζητά με τον Πρόεδρο της Ένωσης Διοικητικών Δικαστών Ελλάδος, Εφέτη Δ.Δ. Παναγιώτη Δανιά για τον ρόλο και τη λειτουργία της διοικητικής δικαιοσύνης. Μιλούν για τη συνδικαλιστική ιδιότητα του δικαστή, τις διεκδικήσεις του κλάδου, αλλά και τις συνέπειες της πανδημίας στην απονομή δικαιοσύνης.

Μόλις κυκλοφόρησε, από τις εκδόσεις Gutenberg, το νέο βιβλίο του τέως Προέδρου της Δημοκρατίας και Επίτιμου Καθηγητή της Νομικής Σχολής του ΕΚΠΑ, Προκοπίου Παυλοπούλου, με τίτλο “Το μετέωρο βήμα της Αντιπροσωπευτικής Δημοκρατίας” (σελ. 270).

Έχει δικαίωμα ο εργοδότης να υποχρεώσει εργαζομένους του να υποβληθούν σε τεστ για τον κορωνοϊό; Αν ναι, ποιον επιβαρύνουν τα έξοδα; Ο Δικηγόρος-Εργατολόγος, Γιάννης Καρούζος, απαντά.

Μπορεί να θεσπιστεί ο υποχρεωτικός εμβολιασμός ως προϋπόθεση για την άσκηση ορισμένων επαγγελμάτων; Μπορεί να αποτελέσει λόγο απόλυσης η άρνηση του εμβολιασμού; Μήπως πρόκειται για ένα συνταγματικά προστατευόμενο ευαίσθητο προσωπικό δεδομένο; Ο Ξενοφών Κοντιάδης και η Αλκμήνη Φωτιάδου απαντούν και αναδεικνύουν την κρίσιμη ισορροπία ανάμεσα στον εμβολιασμό κατά του Covid-19 και τα δικαιώματα των εργαζομένων.

Η Άννα-Μαρία Κώνστα σχολιάζει την πρόσφατη αποχώρηση της Τουρκίας από τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης και τις επιπτώσεις αυτής της κίνησης στα δικαιώματα των γυναικών και των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων στη γειτονική χώρα.

Ποιο το ισχύον νομικό πλαίσιο, που μπορεί να αξιοποιηθεί από τις/ους επιζώσες/ώντες σεξουαλικής κακοποίησης και βίας; Πόσο ισχυροί είναι οι μηχανισμοί προστασίας των εργαζομένων απέναντι σε φαινόμενα λεκτικής, ψυχολογικής και σεξουαλικής βίας; Υπάρχουν διατάξεις που πρέπει να τροποποιηθούν; Η Δικηγόρος – Εργατολόγος, Διονυσία Πετράκου, συζητά με το Syntagma Watch για το φλέγον ζήτημα της σεξουαλικής παρενόχλησης και κακοποίησης στον χώρο εργασίας.

Με αφορμή την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη δημιουργία ψηφιακού πράσινου πιστοποιητικού, με στόχο την ασφαλή κυκλοφορία πολιτών εντός της Ένωσης για όσο διαρκεί η πανδημία, ο Κωνσταντίνος Κουρούπης επισημαίνει τα οφέλη, αλλά και τους πιθανούς κινδύνους μίας τέτοιας ρύθμισης.

Με αφορμή τη σημερινή απόφαση του Υπουργού Υγείας να προχωρήσει στην επίταξη υπηρεσιών ιατρών του ιδιωτικού τομέα, ο Κώστας Μποτόπουλος περιγράφει το συνταγματικό και θεσμικό πλαίσιο του εν λόγω μέτρου.

Η Κατερίνα Φουντεδάκη εξετάζει το υπό διαβούλευση σχέδιο νόμου του Υπουργείου Δικαιοσύνης σχετικά με την από κοινού άσκηση της γονικής μέριμνας και σχολιάζει τις ρυθμίσεις που εγείρουν προβληματισμό.

Εν όψει της επετείου 200 χρόνων από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης, ο Γρηγόρης Αυδίκος αναζητά το μήνυμα και την παρακαταθήκη της σήμερα.

Στο 19ο Βίντεο-Μάθημα της ειδικής εκπαιδευτικής ενότητας Δεκάλεπτα Μαθήματα για το Σύνταγμα, η Σταυρούλα Κτιστάκη περιγράφει το συνταγματικό πλαίσιο που ισχύει για τους δημόσιους υπαλλήλους. Εξηγεί τη διάκριση ανάμεσα σε δημόσιους και στρατιωτικούς υπαλλήλους, τα γνωρίσματα των δημοσίων υπαλλήλων, τη διαδικασία πρόσληψης ή διορισμού τους σύμφωνα με το Σύνταγμα, αλλά και τις βασικές αρχές που διέπουν τη δημόσια διοίκηση.

Μπορεί ο εργοδότης να υποχρεώσει τους/ις εργαζόμενους/ες της επιχείρησής του να εμβολιαστούν κατά του Covid-19; Η απόλυση λόγω άρνησης εμβολιασμού θεωρείται νόμιμη; Ο δικηγόρος-εργατολόγος Γιάννης Καρούζος επιχειρεί να απαντήσει στα κρίσιμα και επίκαιρα αυτά ερωτήματα.

Ο Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου & πρώην Υφυπουργός Παιδείας, Θεόδωρος Παπαθεοδώρου, συζητά με το Syntagma Watch, με αφορμή τις πρόσφατες καταγγελίες σεξουαλικής κακοποίησης και βίας στη χώρα μας.

Ο Καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου και Πρόεδρος του Ιδρύματος Θεμιστοκλή και Δημήτρη Τσάτσου, κ. Ξενοφών Κοντιάδης, παραχώρησε, την Τετάρτη 10 Μαρτίου 2021, συνέντευξη στην Ευαγγελία Μπαλτατζή και την εκπομπή «Ναι μεν, αλλά» του Πρώτου Προγράμματος ΕΡΑ, με αφορμή την ταραχώδη κοινωνικοπολιτική συγκυρία και τα περιστατικά βίας των τελευταίων ημερών.

Μπορεί ο εργοδότης να επιβάλει τον εμβολιασμό κατά του κορωνοϊού στο προσωπικό του; Μπορεί η άρνηση του εργαζόμενου να δικαιολογήσει την απόλυσή του από τον εργοδότη του; Μπορεί μία αεροπορική ή ακτοπλοϊκή εταιρία να δέχεται ως επιβάτες μόνο εμβολιασμένους και μάλιστα αυτούς που θα φέρουν το πιστοποιητικό εμβολιασμού προς απόδειξή του; Μπορούν όλα τα παραπάνω να συμβούν χωρίς ο νομοθέτης να έχει προβεί σε ρύθμιση του θέματος; Ποιος είναι ο ρόλος της προστασίας των θεμελιωδών δικαιωμάτων; Ο Χαράλαμπος Τσιλιώτης απαντά στα κρίσιμα, όσο και επίκαιρα, ερωτήματα.

Στο 18ο Βίντεο-Μάθημα της ειδικής εκπαιδευτικής ενότητας Δεκάλεπτα Μαθήματα για το Σύνταγμα, η Ισμήνη Κριάρη δίνει τον ορισμό της γενετικής ταυτότητας και αναλύει τους λόγους προστασίας της βάσει του Συντάγματος.

Εν μέσω πανδημίας, σε ένα περιβάλλον που χαρακτηρίζεται από αστάθεια, ένα νέο νομοσχέδιο «ασπίδα» στα ζώα συντροφιάς και τα αδέσποτα πρόκειται να εισαχθεί το επόμενο χρονικό διάστημα στη Βουλή. Με αυτή την αφορμή, η Σταυρούλα Γεωργίου γράφει για τα δικαιώματα των ζώων, αλλά και τη σημασία της αγαστής συμβίωσης όλων των έμβιων όντων για τη βιωσιμότητα του πλανήτη.

Με αφορμή την πρόσφατη απόφαση της Επιτροπής Εφέσεων της ΕΠΟ σχετικά με την υπόθεση πολυϊδιοκτησίας στο ποδόσφαιρο, η Ευγενία Πρεβεδούρου γράφει για την πολύπλοκη συνύπαρξη νομοθετημάτων και οργάνων στο πεδίο του επαγγελματικού αθλητισμού.

Η Βαρβάρα Γεωργοπούλου καταγράφει τα βασικά σημεία του νέου νόμου για τα ΑΕΙ, αλλά και την κοινοβουλευτική συζήτηση που προηγήθηκε της ψήφισής του.

Στο 17ο Βίντεο-Μάθημα της ειδικής εκπαιδευτικής ενότητας, με τίτλο Δεκάλεπτα Μαθήματα για το Σύνταγμα, η Επίκουρη Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου Παντείου Πανεπιστημίου, Φερενίκη Παναγοπούλου – Κουτνατζή, εξηγεί σε τι συνίσταται το δικαίωμα της Ιδιωτικής Ζωής. Αναλύει τις πλευρές της ιδιωτικής ζωής που προστατεύονται βάσει του άρθρου 9 του Συντάγματος και του άρθρου 8 ΕΣΔΑ, αλλά και τις περιπτώσεις που μπορούν να αποτελέσουν εξαίρεση.

Τι αναφέρει η έκθεση της επιτροπής με στόχο τη ριζική αποκέντρωση του κράτους και τη δημιουργία της πολυεπίπεδης διακυβέρνησης; Ποιες οι προτάσεις της σχετικά με τις αρμοδιότητες και την ανάπτυξη;

Συμβάλλοντας στη συζήτηση για τον ν. 4760/2020 περί μεταγωγής κρατουμένων, που έχει αναζωπυρωθεί τις τελευταίες ημέρες, οι Ανδρέας Τάκης και Θωμάς Ψήμμας αναδεικνύουν το νομικό κενό που προκύπτει και αναζητούν τη βέλτιστη μεθοδολογική επίλυσή του.

Ο Χάρης Κονδύλης σχολιάζει το νομοσχέδιο του Υπουργείου Δικαιοσύνης, το οποίο θέτει περιορισμούς στην έκταση των δικογράφων και τις αγορεύσεις συνηγόρων στο ΣτΕ.

Με αφορμή την πρόσφατη απόφαση της Επιτροπής Εφέσεων της ΕΠΟ για την υπόθεση πολυϊδιοκτησίας στο ποδόσφαιρο, ο Ξενοφών Κοντιάδης γράφει για τα ανοιχτά θεσμικά ζητήματα, αλλά και τις αναγκαίες νομοθετικές παρεμβάσεις.

Παρακολουθήστε όλη την εκδήλωση, με θέμα “Το ελληνικό #MeToo: Ποινικές, εργασιακές και κοινωνικές διαστάσεις”, που συνδιοργανώσαμε με το Ίδρυμα Τσάτσου – Κέντρο Ευρωπαϊκού Συνταγματικού Δικαίου, την Πέμπτη 25 Φεβρουαρίου.

Πώς μπορεί ένα συνταγματικό επιχείρημα να σταματήσει να θεωρείται αδιανόητο; Η Αλκμήνη Φωτιάδου καταγράφει ορισμένες σκέψεις για μια θεωρία του Jack Balkin, την άτυπη συνταγματική μεταβολή και τη συζήτηση για την πανεπιστημιακή αστυνομία.

Με αφορμή την επίκαιρη περίπτωση του φυλακισμένου απεργού πείνας, Δ. Κουφοντίνα και του ενδεχόμενου αναγκαστικής σίτισής του, ο Ανδρέας Ματθαίου προτείνει μία ερμηνευτική προσέγγιση σχετικά με την αμφιλεγόμενη αυτή πρακτική.

Η αποπομπή συνεργάτη ή προσώπου τοποθετημένου σε θέση πολιτικής επιλογής, δεν συνιστά για τον Υπουργό παραβίαση του τεκμηρίου της αθωότητας, αλλά υποχρέωση που πηγάζει από τη δική του πολιτική ευθύνη να προστατεύσει τους θεσμούς. Σημασία έχει σήμερα το σπάσιμο της σιωπής και η προστασία των θυμάτων. Αυτό είναι πολιτική ευθύνη όλων.

Με αφορμή τις πρόσφατες εξελίξεις σχετικά με τον τ. Καλλιτεχνικό Διευθυντή του Εθνικού Θεάτρου, ο Γιάννης Τασόπουλος γράφει για την πολιτική ευθύνη της Κυβέρνησης και την αντικειμενική πολιτική ευθύνη των Υπουργών. Εξετάζει το ζήτημα της δημόσιας λογοδοσίας του/ης εκάστοτε Υπουργού, αλλά και τον κίνδυνο που ενέχουν οι προσωπικές αναφορές τόσο από την άποψη της διάκρισης των εξουσιών, όσο και από αυτή της κοινωνικής ηθικής του κράτους δικαίου και της ενδεχόμενης παραβίασης των δικαιωμάτων του κατηγορουμένου.

Στο 16ο Βίντεο-Μάθημα της ειδικής εκπαιδευτικής ενότητας, με τίτλο Δεκάλεπτα Μαθήματα για το Σύνταγμα, η Επίκουρη Καθηγήτρια Τμήματος Δημόσιας Διοίκησης Παντείου Πανεπιστημίου, Ευαγγελία Μπάλτα, εξηγεί τι είναι ο Κρατικός Προϋπολογισμός. Αναλύει τις βασικές αρχές που τον διέπουν σύμφωνα με το Σύνταγμα, τη διάρθρωσή του, τον τρόπο που καταρτίζεται, αλλά και τη διαδικασία ψήφισής του.

Ο γάμος αποτελεί συνταγματικό προνόμιο μόνο των ζευγαριών διαφορετικού φύλου ή είναι αναφαίρετο δικαίωμα όλων; Ο Βαγγέλης Μάλλιος επιχειρηματολογεί σχετικά με το δικαίωμα σύναψης γάμου ανάμεσα σε ζευγάρια του ιδίου φύλου.

Ο Ιωάννης Κουτσούκος γράφει για τη λεπτή δικαιική ισορροπία, όταν προκύπτει σύγκρουση δικαιωμάτων, όπως στην επίκαιρη περίπτωση της αναγκαστικής σίτισης κρατουμένου απεργού πείνας.

Είναι συνταγματική η χρήση ιχνηλατών (cookies) από τις ιστοσελίδες; Παραβιάζεται το δικαίωμα των χρηστών στην ιδιωτικότητα; Η Φερενίκη Παναγοπούλου-Κουτνατζή δίνει μία λεπτομερή, όσο και ξεκάθαρη, απάντηση.

Η προώθηση και υπεράσπιση των μεταρρυθμίσεων που επείγουν δεν είναι μόνο θέμα εκσυγχρονισμού της χώρας, είναι κυρίως θέμα υπεράσπισης της δημοκρατίας, γράφει ο Γιάννης Μεϊμάρογλου.

Τι προβλέπει η παράγραφος 5 του πολυσυζητημένου άρθρου 16 του Συντάγματος; Η απάντηση στο infographic της Διδάκτορα Συνταγματικού Δικαίου & Δικηγόρου, Αλκμήνης Φωτιάδου.

Ο Διδάκτωρ Νομικής & Δικηγόρος, Δημήτρης Σαραφιανός, γράφει για τα φλέγοντα ζητήματα της επιστημονικής ελευθερίας και του πανεπιστημιακού ασύλου, με αφορμή το – υπό διαδικασία ψήφισης – νομοσχέδιο του Υπουργείου Παιδείας, που (μεταξύ άλλων) εισάγει αστυνομική δύναμη στα Πανεπιστήμια.

Στην τελική ευθεία για την ψήφιση από την Ολομέλεια της Βουλής του νομοσχεδίου του Υπουργείου Παιδείας, ο Ξενοφών Κοντιάδης γράφει για τον τρίτο δρόμο ανάμεσα “στην ιδεοληψία της πανεπιστημιακής αστυνομίας και την ιδεοληψία του πανεπιστημίου ως άβατου, όπου ενδημεί η παραβατικότητα”.

Στο 15ο Βίντεο-Μάθημα της ειδικής εκπαιδευτικής ενότητας του Παρατηρητηρίου www.syntagmawatch.gr, με τίτλο Δεκάλεπτα Μαθήματα για το Σύνταγμα, ο Συνταγματολόγος-Δικηγόρος, Κώστας Μποτόπουλος, αναλύει τον ρόλο και τη λειτουργία του Κοινοβουλίου. Περιγράφει τον ρόλο του/ης βουλευτή και του/ης Προέδρου της Βουλής, την εσωτερική συγκρότηση και λειτουργία της Βουλής των Ελλήνων και των Επιτροπών, αλλά και τις βασικές λειτουργίες του Κοινοβουλίου.

Την τελευταία εβδομάδα, η Πολωνία είναι αντιμέτωπη με μαζικές διαδηλώσεις διαμαρτυρίας, λόγω της κυβερνητικής απόφασης να αυστηροποιήσει την ήδη περιοριστική της νομοθεσία για την εκούσια διακοπή της κύησης. Με αυτή την αφορμή, ο Βαγγέλης Μάλλιος γράφει για την άμβλωση και τα δικαιώματα της εγκύου και του εμβρύου στην ελληνική έννομη τάξη.

Είναι δυνατή μια αλλαγή παραδείγματος ώστε να ξεπεραστεί η ανθρωποκεντρική πρόσληψη του Συνταγματικού Δικαίου, που τοποθετεί την αξία του ανθρώπου στο επίκεντρο των δικαιωμάτων; Με αφορμή το βραβευμένο βιβλίο των Sue Donaldson & Will Kymlicka, “Ζωόπολις – Μια πολιτική θεωρία για τα δικαιώματα των ζώων” (εκδ. Πόλις, 2021), ο Ξενοφώντας Κοντιάδης στοχάζεται γύρω από τα θεμελιώδη δικαιώματα, αλλά και την ιδιότητα του πολίτη στον 21ο αιώνα.

Στο β’ μέρος του άρθρου του για το, υπό κοινοβουλευτική συζήτηση, νομοσχέδιο του Υπουργείου Παιδείας, ο Χαράλαμπος Τσιλιώτης εξετάζει τη συνταγματικότητα των διατάξεων περί φύλαξης των πανεπιστημιακών χώρων από την ΕΛΑΣ, αλλά και την πιθανή αποτελεσματικότητα του εν λόγω μέτρου.

Στο α’ μέρος του άρθρου του για το νομοσχέδιο του Υπουργείου Παιδείας, ο Χαράλαμπος Τσιλιώτης περιγράφει την κατάσταση που επικρατεί στα ΑΕΙ της χώρας και επιβάλλει, κατά τη γνώμη του, αλλαγή στρατηγικής σχετικά με τη φύλαξη των πανεπιστημιακών Ιδρυμάτων.

Με αφορμή τις πρόσφατες καταγγελίες για σεξουαλική παρενόχληση γυναικών στην εργασία, τα πανεπιστήμια, τον αθλητικό, καλλιτεχνικό, δημόσιο χώρο (με κεντρικό πυρήνα την άσκηση του λεγόμενου διευθυντικού δικαιώματος από τους ιεραρχικά ανώτερους άνδρες-εργοδότες ή προϊσταμένους μιας κοινωνικής δραστηριότητας), η Έφη Μπέκου γράφει για το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο σχετικά με τη σεξουαλική παρενόχληση, αλλά και τον μακρύ δρόμο που οφείλουμε να διανύσουμε ως κοινωνία.

Ο Καθηγητής Δικαίου και Διοίκησης ΕΑΠ, Χαράλαμπος Ανθόπουλος, γράφει για τη σημασία της δημοσιογραφίας στη διασφάλιση του δικαιώματος των πολιτών στην αλήθεια, με αφορμή την αμερικανική πολιτική σκηνή. Αλλά και για το κρίσιμο ζήτημα του ελέγχου της διάδοσης ψευδών ειδήσεων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Με αφορμή τη διαμόρφωση του νέου δικαίου συναθροίσεων, ο Γιάννης Τασόπουλος και η Σταυρούλα Γεωργίου εξετάζουν τρία φαινομενικά αυτοτελή ζητήματα, που όμως διαπλέκονται και αγγίζουν την ουσία της κρίσιμης συνταγματικής επικαιρότητας.

Ο Γρηγόρης Αυδίκος γράφει για την κρίσιμη ισορροπία μεταξύ των νομοθετικών πρωτοβουλιών που αναλαμβάνει η Κυβέρνηση και του δικαιώματος των πολιτών σε συνάθροιση και διαμαρτυρία εν μέσω πανδημίας.

Με αφορμή το νέο βιβλίο του ομότιμου καθηγητή της Νομικής Αθηνών, Νίκου Αλιβιζάτου, με τίτλο “Δύο βήματα μπρος, ένα πίσω” (εκδ. Μεταίχμιο 2020), ο καθηγητής Ξενοφών Κοντιάδης, Πρόεδρος του Ιδρύματος Τσάτσου, του θέτει 10 ερωτήματα για τα μεγάλα συνταγματικά και πολιτικά ζητήματα που ο συγγραφέας έζησε από κοντά τις τέσσερις τελευταίες δεκαετίες και για τα οποία γράφει.

Η Διδάκτωρ Κοινοβουλευτικού Δικαίου και Πολιτικών Επιστημών, Βαρβάρα Γεωργοπούλου, αναλύει τις μεταρρυθμίσεις που φέρνει ο νέος νόμος στο σύστημα προσλήψεων του δημοσίου τομέα.

Με αφορμή τη χθεσινή απόρριψη της ελληνικής πρότασης για τη θέσπιση πιστοποιητικού εμβολιασμού σε ενιαία ευρωπαϊκή κλίμακα από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, ο Κωνσταντίνος Κουρούπης γράφει για τα νομικά, ηθικά, αλλά και πρακτικά ζητήματα που εγείρονται.

Στο 14ο Βίντεο-Μάθημα της ειδικής εκπαιδευτικής ενότητας του Παρατηρητηρίου www.syntagmawatch.gr, με τίτλο Δεκάλεπτα Μαθήματα για το Σύνταγμα, ο Καθηγητής Δημοσίου Δικαίου Παντείου Πανεπιστημίου & Πρόεδρος του Ιδρύματος Τσάτσου, Ξενοφώντας Κοντιάδης, αναλύει τον ορισμό και το κανονιστικό περιεχόμενο των κοινωνικών δικαιωμάτων. Εξηγεί τη διάκριση ανάμεσα στα ατομικά και τα κοινωνικά δικαιώματα, τη θεματική ταξινόμηση των κοινωνικών δικαιωμάτων, αλλά και τις μορφές δικαστικού ελέγχου και διεθνούς προστασίας τους.

Η Αναστασία Γκόνη-Καραμπότσου αναλύει την υπόθεση Angela González Carreño εναντίον Ισπανίας και τα συμπεράσματα της Επιτροπής της Σύμβασης για την εξάλειψη όλων των μορφών διακρίσεων κατά των γυναικών (CEDAW). Με αφορμή την επικείμενη αναθεώρηση του Αστικού Κώδικα, η γράφουσα φωτίζει την κρισιμότητα του ζητήματος της επικοινωνίας και επιμέλειας των τέκνων σε περιπτώσεις ενδοοικογενειακής βίας.

Πώς ορίζεται η Κλιματική Δικαιοσύνη; Ποια η επίδρασή της στο δικαιικό σύστημα κρατών, αλλά και ενώσεων κρατών, όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση; Ποιες οι προοπτικές που ανοίγονται, αλλά και οι προκλήσεις που δημιουργούνται;

Ποιος πρέπει να αποφασίζει για ζητήματα, όπως για τα αναγκαία μέτρα προκειμένου να αντιμετωπισθεί μια μεταδοτική ασθένεια; Η πολιτική εξουσία ή η ιατρική-επιστημονική κοινότητα; Ο Καθηγητής Νομικής ΕΚΠΑ, Σπύρος Βλαχόπουλος, επιχειρεί να απαντήσει στο κρίσιμο αυτό ερώτημα.

Στο 13ο Βίντεο-Μάθημα της ειδικής εκπαιδευτικής ενότητας του Παρατηρητηρίου www.syntagmawatch.gr, με τίτλο Δεκάλεπτα Μαθήματα για το Σύνταγμα, ο Λέκτορας Δημοσίου Δικαίου Κυριάκος Παπανικολάου αναλύει τον θεσμό των ανεξάρτητων αρχών, εξηγώντας τις αρμοδιότητές τους, τη θέση τους στο σύστημα διακυβέρνησης, αλλά και τις προκλήσεις που καλούνται σήμερα να υπερβούν.

Υπό συνθήκες πανδημίας, το κράτος θα μπορούσε να επιβάλει τον εμβολιασμό, με όρους γενικής υποχρέωσης όλου του πληθυσμού; Θα μπορούσε να υποχρεώσει ο εργοδότης, χωρίς προηγούμενη κρατική ρύθμιση, τους εργαζόμενους σε συγκεκριμένες επιχειρήσεις να εμβολιαστούν, ασκώντας το διευθυντικό δικαίωμα; Ο Καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου- Πρόεδρος του Ιδρύματος Τσάτσου, Ξενοφώντας Κοντιάδης, εξετάζει τις συνταγματικές όψεις του ζητήματος και απαντά στα σύνθετα ερωτήματα που εγείρονται.

Ο Χαράλαμπος Ανθόπουλος γράφει για το δικαίωμα πρόσβασης στο διαδίκτυο, το οποίο, εν μέσω πανδημίας, αναδείχθηκε σε θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα, αλλά και προϋπόθεση για τη συνέχιση πλήθους σημαντικών δραστηριοτήτων.

Ο Χαράλαμπος Τσιλιώτης αναλύει τον συνταγματικό οδικό χάρτη της πρόσφατης, πλήρους και ουσιαστικής αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση, υπό το πρίσμα του πρωτογενούς Ενωσιακού και Διεθνούς Δικαίου.

Η συνάντηση με την αστυνομία ενδέχεται να πάρει αναπάντεχη τροπή. Η βιντεοσκοπική καταγραφή της συνδέεται με την υπέρμετρη αστυνομική βία, η οποία έχει επισημανθεί επανειλημμένως. Αυτή είναι η περίπτωση που καταγγέλλεται με την πιο στεντόρεια φωνή. Αλλά το ζήτημα είναι ευρύτερο και θεμελιώδες. Αφορά τη διαφάνεια στη δράση της αστυνομίας και τη λογοδοσία των οργάνων της τάξης, την προστασία των δικαιωμάτων των πολιτών από τους ίδιους τους πολίτες και την αξιοπιστία της ποινικής δίκης. Εξάλλου κρίσιμη είναι η σχέση της τεχνολογίας με τα δικαιώματα, στο σύγχρονο κράτος δικαίου, όχι μόνο ως πηγή διακινδύνευσης, αλλά και ως εργαλείο προστασίας τους.

Ο Θάνος Παπαϊωάννου εξετάζει το εκλογικό και πολιτικό σύστημα των ΗΠΑ, επιχειρώντας να διερευνήσει αν όλα τα πολιτικά ρεύματα συνεχίζουν να εκφράζονται από τα δύο κόμματα που εναλλάσσονται στην εξουσία.

Τι ισχύει σε θεσμικό επίπεδο για την Εκκλησία, όσο διαρκούν τα περιοριστικά μέτρα για την πανδημία; Με αφορμή τον εορτασμό των Θεοφανείων, ο Συνταγματολόγος- Δικηγόρος Κωνσταντίνος Μποτόπουλος απαντά με σαφήνεια.

Με αφορμή την προσέλευση πιστών στους θρησκευτικούς ναούς την ημέρα των Θεοφανείων, ο Δικηγόρος Αθηνών Ιωάννης Κουτσούκος σχολιάζει τη σχέση Ελληνικής Πολιτείας – Εκκλησίας, αλλά και τα παράδοξα που συχνά γεννώνται.

Μια ενδεχόμενη παράταση της αναστολής δια ζώσης εκπαιδευτικής λειτουργίας των σχολικών μονάδων για ακόμη μεγαλύτερο διάστημα θα μπορούσε να ελεγχθεί ως αντισυνταγματική, ή ως αντίθετη στο διεθνές δίκαιο; Αποτελεί ο ισχύων περιορισμός της δια ζώσης λειτουργίας των σχολικών μονάδων έναν αναλογικό περιορισμό;

Με αφορμή τον εξοπλισμό της ΕΛΑΣ με κάμερες (φορητές και σώματος), η Επίκουρη Καθηγήτρια του Παντείου Παν/μίου, Φερενίκη Παναγοπούλου- Κουτνατζή, εξετάζει το κείμενο θεσμικό πλαίσιο και τη σχετική θέση της Αρχής Προστασίας Δεδομένων. Καταλήγει ότι η χρήση καμερών είναι υπό αυστηρές προϋποθέσεις σύννομη και δεν συνιστά παραβίαση θεμελιωδών δικαιωμάτων.

Το βιβλίο παρουσιάζει τις ιστορικές αιτίες και τη διαδρομή του Brexit κυρίως από το ιστορικό δημοψήφισμα της 23ης Ιουνίου 2016 μέχρι και την 1 Φεβρουαρίου 2020, ημερομηνία της επίσημης αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Μέσα από την παρουσίαση των δραματικών γεγονότων της διαδικασίας αποχώρησης που πολλές φορές προσέλαβαν τη μορφή πολιτικού και ιστορικού θρίλερ, επικεντρώνεται και αναλύει τα συνταγματικά ζητήματα που ανέκυψαν τόσο σε επίπεδο ΕΕ όσο και σε επίπεδο Ηνωμένου Βασιλείου.

“Από την άποψη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η ποιότητα μιας κοινωνίας μετριέται από το πώς αντιμετωπίζει τις πιο ευάλωτες ομάδες της, όπως είναι και τα παιδιά. Σ’ αυτό, θα προσέθετα ειδικότερα και από το πόσο δυνατά ακούγεται η φωνή και τα θέλω των παιδιών. Αυτό που χρειάζεται, είναι η κοινωνία των ενηλίκων, επιτέλους, να «ενηλικιωθεί» και να έρθει στο ύψος…των παιδιών.” καταλήγει ο Δημήτριος Π. Νικόλσκυ, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Παιδιού (11/12).

Με αφορμή το σχέδιο της Κυβέρνησης για μόνιμη αστυνομική παρουσία εντός των πανεπιστημιακών Ιδρυμάτων, ο Καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου- Πρόεδρος του Ιδρύματος Τσάτσου, Ξενοφώντας Κοντιάδης, εξετάζει τη συνταγματικότητα αλλά και την ενδεχόμενη αποτελεσματικότητα μίας τέτοιας κίνησης και αντιπροτείνει εναλλακτική.

Στο 12ο Βίντεο-Μάθημα της ειδικής εκπαιδευτικής ενότητας του Παρατηρητηρίου www.syntagmawatch.gr, με τίτλο Δεκάλεπτα Μαθήματα για το Σύνταγμα, ο Δημήτρης Χριστόπουλος (Καθηγητής στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου) αναλύει την έννοια της Ιθαγένειας, εξετάζοντας τις διαφορετικές σχολές σκέψης, τις προβληματικές ρυθμίσεις του παρελθόντος, το παρόν, αλλά και το μέλλον του Κώδικα Ελληνικής Ιθαγένειας.

Η Καθηγήτρια Νομικής Σχολής ΑΠΘ, Ευγενία Πρεβεδούρου, εξετάζει ενδελεχώς τα κομβικά σημεία της πρόσφατης απόφασης ΣτΕ 1992/2020, συμπεραίνοντας ότι πρόκειται για εκδήλωση μαξιμαλιστικού ελέγχου κανονιστικής πράξης.

Τι είναι συνταγματική ανθεκτικότητα; Ποιες ιδιότητες καθιστούν ανθεκτικό ένα Σύνταγμα; Ποια η σημασία της συνταγματικής ανθεκτικότητας σε καιρούς κρίσεων;

Ο Καθηγητής Δικαίου και Διοίκησης στο ΕΑΠ, Χαράλαμπος Ανθόπουλος, εξετάζει συνταγματικές όψεις της δημόσιας άσκησης θρησκευτικής λατρείας. Αλλά και τους περιορισμούς που τίθενται σε κατάσταση υγειονομικής ανάγκης, όπως αυτή που ζούμε σήμερα.

Ο Κώστας Μποτόπουλος περιγράφει τα συνταγματικά όρια της ανυπακοής, με αφορμή τα ισχύοντα περιοριστικά μέτρα, αλλά και τις “προσκλήσεις σε ανυπακοή” που έχουν διατυπωθεί τόσο από πολιτικές και κοινωνικές συλλογικότητες ή άτομα όσο και από την Εκκλησία.

Το Ίδρυμα Θεμιστοκλή και Δημήτρη Τσάτσου – Κέντρο Ευρωπαϊκού Συνταγματικού Δικαίου, η Νομική Σχολή Πανεπιστημίου Λευκωσίας και το Παρατηρητήριο Συνταγματικών Εξελίξεων www.syntagmawatch.gr, διοργάνωσαν, την Τετάρτη 16 Δεκεμβρίου 2020, διαδικτυακή εκδήλωση, με θέμα Ελευθερία του λόγου και πανδημία.

Με αφορμή το προσχέδιο του Υπουργείου Δικαιοσύνης που έχει δει το φως της δημοσιότητας, η Καθηγήτρια Αστικού Δικαίου στη Νομική Σχολή ΑΠΘ, Αικατερίνη Φουντεδάκη, επισημαίνει ορισμένες κρίσιμες παραμέτρους σχετικά με τη γονική μέριμνα μετά τον χωρισμό.

Ο Δημήτριος- Γεώργιος Πατσίκας εξετάζει την αντιπαράθεση ανάμεσα σε αλληλοσυγκρουόμενα συνταγματικά δικαιώματα, που έχει επανέλθει επιτακτικά στο προσκήνιο λόγω των έκτακτων συνθηκών της πανδημίας.

Στο 12ο βίντεο του αφιερώματος «Σύνταγμα και Πανδημία», ο Καθηγητής Νομικής και Κοσμήτορας της Νομικής Σχολής Πανεπιστημίου Λευκωσίας, Αχιλλέας Αιμιλιανίδης, και η Διδάκτωρ Συνταγματικού Δικαίου, Αλκμήνη Φωτιάδου, συζητούν για τα συνταγματικά δικαιώματα στη δεύτερη, πλέον, φάση της πανδημίας. Ποιες οι διαφορές με το πρώτο lockdown σε ό,τι αφορά την πρόσληψή τους από τους πολίτες; Ποιοι οι ενδεχόμενοι κίνδυνοι;

Ο Αναπληρωτής Καθηγητής Φιλοσοφίας του Δικαίου στη Νομική Σχολή Αθηνών, Φίλιππος Βασιλόγιαννης, συμβάλλει στη συζήτηση για τα συνταγματικά όρια που τίθενται στην εγκατάσταση αστυνομικής δύναμης εντός των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων.

Ο Διδάκτωρ Φιλοσοφίας του Δικαίου Νομικής Σχολής ΑΠΘ, Θωμάς Ψήμμας, αναλύει τα σημαντικότερα σημεία της Έκθεσης της Επιτροπής της Βενετίας. Η Έκθεση εξετάζει τον αντίκτυπο των μέτρων που έχουν λάβει τα ευρωπαϊκά κράτη- μέλη για την αναχαίτιση της πανδημίας, στη δημοκρατία, το κράτος δικαίου και τα θεμελιώδη δικαιώματα.

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, ο Βασίλης Σωτηρόπουλος (Δικηγόρος Παρ’ Αρείω Πάγω) γράφει για την πρόοδο που έχει συντελεστεί στο πεδίο, αλλά και τις νέες προκλήσεις που έθεσε η πανδημία. * Το κείμενο αυτό αναρτήθηκε στις 10/12 χωρίς την τελευταία παράγραφο. Η παράλειψη της παραγράφου οφειλόταν αποκλειστικά σε τεχνικό πρόβλημα ασυμβατότητας του αρχείου, που αποθηκεύθηκε στον υπολογιστή του syntagmawatch. Πληροφορηθήκαμε ότι έλειπε η παράγραφος μέσω δημόσιας ανάρτησης του συγγραφέα στο Facebook, που έγινε το βράδυ της 12/12. Διερευνήθηκε το πρόβλημα και, αφού κατέστη δυνατό να ανοίξει το αρχείο, αναρτήθηκε η πλήρης εκδοχή του κειμένου στις 13/12.

Στο πεδίο ιδιωτικών επαγγελματικών δραστηριοτήτων η επιβολή εμβολιασμού εκ μέρους του εργοδότη υπόκειται απαραιτήτως στο σεβασμό της αρχής της νομιμότητας, απαιτεί καταρχήν την εξασφάλιση προηγούμενης ρητής και ελεύθερης συναίνεσης και θα πρέπει να αποτελεί προϊόν διαβούλευσης ανάμεσα στον εργοδότη και τον εργαζόμενο ή τον εκπρόσωπό του.

Η απόφαση αυτή αποτελεί την απάντηση σε όσους διακατεχόμενους είτε από απερισκεψία είτε από σκόπιμη άγνοια, δεισιδαιμονίες, προκαταλήψεις, ιδεοληψίες, ανορθολογισμό και συνομωσιολογία αρνούνται να δουν την πραγματικότητα και να προστατέψουν τον εαυτό τους αλλά και τους γύρω τους. Από την άλλη απευθύνεται και προς το Κράτος, το οποίο δεν αρκεί μόνο να προστατέψει τα πρόσωπα από τις μεταδοτικές ασθένειες και τους ιούς αλλά θα πρέπει με επιστημονικά τεκμηριωμένο τρόπο να τα ενημερώσει για τις προληπτικές ενέργειες του κάθε εμβολίου αλλά και τις ενδεχόμενες παρενέργειες.

Ο Διδάκτωρ Εργατικού Δικαίου και Αντιπρόεδρος ΑΣΕΠ, Θάνος Παπαϊωάννου, συμβάλλει στον διάλογο για το υπό διαβούλευση προσχέδιο νόμου σχετικά με τις προσλήψεις μέσω ΑΣΕΠ.

Στο 11ο βίντεο του αφιερώματος «Σύνταγμα και Πανδημία» ο Καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου, Ξενοφών Κοντιάδης, και η Διδάκτωρ Συνταγματικού Δικαίου, Αλκμήνη Φωτιάδου, συζητούν για τα συνταγματικά προβλήματα της πανδημίας στο πλαίσιο του δεύτερου lockdown και για την ανθεκτικότητα του Συντάγματος.

Οι περιορισμοί και οι απαγορεύσεις σε συνδυασμό με την καταστολή αποτελούν μια τομή σε εξέλιξη. Στόχος είναι να περιοριστεί τελικά η δυνατότητα διεκδίκησης. Με αυτόν τον τρόπο οι εκάστοτε «έκτακτες» καταστάσεις αξιοποιούνται ως «έκτακτες» ευκαιρίες για τους διαμορφωτές και εφαρμοστές του νόμου.

Όσοι δεν επιθυμούν να εμβολιαστούν και όσοι θέλουν να διαφυλάξουν ως ευαίσθητο προσωπικό δεδομένο αν εμβολιάστηκαν, μπορούν να το επιλέξουν. Στο πλαίσιο όμως της οργανωμένης κοινωνικής συμβίωσης, που όπως φαίνεται θα συνεχίσει να απειλείται από επικίνδυνους μεταδοτικούς ιούς και πανδημίες, η άρνηση εμβολιασμού είναι συνταγματικά ανεκτό να επιφέρει συγκεκριμένες έννομες συνέπειες.

Στο 11ο Βίντεο-Μάθημα της ειδικής εκπαιδευτικής ενότητας, με τίτλο «Δεκάλεπτα Μαθήματα για το Σύνταγμα» ο Απόστολος Βλαχογιάννης (Διδάκτωρ Συνταγματικού Δικαίου) εξηγεί την πορεία, τον ρόλο και τη συμβολή του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου στην προστασία των δικαιωμάτων.

Η Ελλάδα καταδικάστηκε για παραβίαση του άρθρου 1 του Πρώτου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου της ΕΣΔΑ (δικαίωμα στην ιδιοκτησία). Στο ΕΔΔΑ η Ελλάδα υποστήριξε την αδράνεια των αρχών, για λόγους δημοσίου συμφέροντος, ενόψει του κινδύνου διατάραξης της δημόσιας τάξης με την εκκένωση δεκάδων ανθρώπων από το κτίριο. Το ΕΔΔΑ αναγνώρισε τις ανησυχίες των αρχών, αλλά έκρινε ότι αυτό δεν δικαιολογεί την τριετή αδράνειά τους.

Η 3η Δεκεμβρίου έχει οριστεί ως η Διεθνής Ημέρα των Ατόμων με Αναπηρία. Ειδικά εν μέσω πανδημίας, η προάσπιση των δικαιωμάτων, αλλά και η θεσμική θωράκιση της φωνής των αναπήρων, αναδεικνύεται σε ζήτημα κομβικής σημασίας.

Η ανθεκτικότητα των συνταγματικών δικαιωμάτων, που βρίσκεται στον πυρήνα της ανθεκτικότητας του Συντάγματος, σε περιόδους κρίσεων εξαρτάται από την προσαρμοστικότητά τους στην πραγματικότητα. Αυτή είναι που διασφαλίζει τη δυνατότητα επαναφοράς τους στο προηγούμενο επίπεδο προστασίας όταν παρέλθει η κρίση. Σε μεγάλο βαθμό, η ανθεκτικότητα των δικαιωμάτων επηρεάζει την πρόσληψη των φορέων τους για το Σύνταγμα.

Πέραν από το ζήτημα της καταπολεμήσεως της μεταδόσεως του ΑIDS/ΗIV, φλέγον είναι το θέμα της κοινωνικής προκαταλήψεως που συνδέεται με την οροθετικότητα, η οποία εντάσσεται στα δεδομένα υγείας και αποτελεί ευαίσθητο προσωπικό δεδομένο (ειδική κατηγορία δεδομένων), κατά το άρθρο 9 παρ. 1 του Γενικού Κανονισμού Προστασίας Δεδομένων (ΓΚΠΔ). Το εύλογο ερώτημα που ανακύπτει είναι πώς προστατεύονται τα προσωπικά δεδομένα των οροθετικών και αν η προστασία αυτή οφείλει να υποχωρεί ενίοτε έναντι της εξυπηρετήσεως του δημοσίου συμφέροντος προαγωγής της δημόσιας υγείας.

Η αντιστροφή των υποθέσεων South Bay και Calvary Chapel στην παρούσα περίπτωση, δείχνει σαφώς τη συντηρητική ‘στροφή’ της πλειοψηφίας του Ανωτάτου Δικαστηρίου μετά και τον διορισμό της Δικαστού Μπάρετ. Η γνώμη της πλειοψηφίας αντανακλούσε μεγάλο μέρος των διαφωνούντων απόψεων στις δύο προηγούμενες υποθέσεις. Πράγματι, δεν είναι μόνο η ίδια η αντιστροφή που είναι ενδεικτική αυτής της συντηρητικής στροφής, αλλά και η ουσία και οι εκφράσεις της παρούσας απόφασης, όπως η σημασία που αποδίδεται στην ζημία που προκαλείτε από την απώλεια έστω και μικρού αριθμού θρησκευτικών τελετών για τους αιτούντες, ή η έντονα περιοριστική άποψη της διακριτικής ευχέρειας των Κυβερνητών (εν γένει της εκτελεστικής εξουσίας) έναντι της περιφρούρησης των ατομικών ελευθεριών.

Ο Τραμπ βασίσθηκε στην πόλωση, κατάφερε να αναδειχθεί υπέρμαχος της εργατικής τάξης των λευκών και αργότερα και ενός σημαντικού μέρους των ισπανόφωνων που σταδιακά παύουν να νιώθουν μετανάστες, έδειξε πλήρη περιφρόνηση προς τους θεσμούς και έκανε αυτή την αυταρχική περιφρόνηση να δείχνει αντισυστημικότητα σε μια κοινή γνώμη που έχει απογοητευθεί από το πολιτικό σύστημα. Και έτσι, ήρθε φυσιολογικά η συμπεριφορά του μετά τις εκλογές με την οποία πείθει μεγάλο ποσοστό πολιτών ότι έγινε νοθεία σε βάρος του υπονομεύοντας την πίστη τους στο δημοκρατικό πολίτευμα.

Το Ανώτατο Δικαστήριο κατέστησε σαφές ότι η εκτελεστική εξουσία δεν διαθέτει απόλυτη διακριτική ευχέρεια να ορίζει ποιες ανάγκες των πολιτών είναι «απαραίτητες» και ποιες όχι. Παράλληλα άσκησε ενδελεχή έλεγχο αναλογικότητας στο εκτελεστικό διάταγμα του Κυβερνήτη της Νέας Υόρκης. Η πλειοψηφούσα γνώμη δεν αποδέχεται ότι ο αφηρημένος κίνδυνος μετάδοσης ενός ιού επαρκεί για να δικαιολογηθεί κάθε περιορισμός επί των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Με πανηγυρικό τρόπο, η πλειοψηφία διακηρύσσει: «ακόμα και σε μία πανδημία, το Σύνταγμα δεν μπορεί να τεθεί στην άκρη και να λησμονηθεί».

Λίγο μετά τα μεσάνυχτα της ημέρας των Ευχαριστιών, το Ανώτατο Δικαστήριο εξέδωσε την απόφαση στην υπόθεση Roman Catholic Diocese of Brooklyn v. Cuomo. Αυτή η απόφαση εισήχθη στη νέα σύνθεση του Ανωτάτου Δικαστηρίου. Το δικαστήριο με πλειοψηφία 5-4 έκρινε αντισυνταγματικά τα όρια πληρότητας της Νέας Υόρκης σε λατρευτικούς χώρους. Η δικαστής Barrett έδωσε την αποφασιστική ψήφο.

Στο 10ο Βίντεο-Μάθημα της ειδικής εκπαιδευτικής ενότητας του Παρατηρητηρίου www.syntagmawatch.gr με τίτλο «Δεκάλεπτα Μαθήματα για το Σύνταγμα» η Μαρία Γαβουνέλη (Καθηγήτρια Νομικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών, Πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου) εξηγεί τον ρόλο της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου.

Η μη απαλλαγή των κυλικείων των ΚΑΠΗ από την καταβολή μισθωμάτων στους ΟΤΑ 1ου βαθμού απασχόλησε όχι μόνο την εθνική αντιπροσωπεία, αλλά δημιούργησε προβλήματα λειτουργίας των επιχειρήσεων αυτών και λήψης αποφάσεων από τους ΟΤΑ αντιστοίχως. Το επίμαχο άρθρο θέτει ζητήματα όπως η αντιμετώπιση των κενών στο δίκαιο, η διασταλτική σύμφωνη με το Σύνταγμα ερμηνεία, η άνιση μεταχείριση ομοίων περιπτώσεων και η σχέση γενικότερης και ειδικότερης διάταξης.

Σήμερα βρισκόμαστε μπροστά στον κίνδυνο να τεθούν στους γιατρούς της πρώτης γραμμής κρίσιμα ηθικά και νομικά διλήμματα. Θα αναγκαστούν να εφαρμόσουν «πρωτόκολλα πολέμου», κάνοντας διαλογή ασθενών; Θα κληθούν να επιλέξουν να σώσουν τη ζωή ενός ανθρώπου έναντι ενός άλλου, εξαιτίας της έλλειψης του αναγκαίου υγειονομικού υλικού και επαρκών κλινών ΜΕΘ; Ζήτημα ποινικής ευθύνης δεν τίθεται όταν δεν υπάρχει άλλη πρακτική λύση.

Η συνταγματικότητα της απαγόρευσης συναθροίσεων σε όλη την ελληνική επικράτεια για τέσσερεις ημέρες, με προφανή στόχο την μη διεξαγωγή των πορειών της 17.11.2020, παραμένει ένα σύνθετο θέμα, το οποίο, αναμενόμενα, δεν διαλεύκανε η απόφαση της Προέδρου του ΣτΕ επί του αιτήματος προσωρινής διαταγής. Ούτε, όμως, και οι απορριπτικές αποφάσεις επί της αιτήσεων αναστολής, που εκδόθηκαν στις 19.11.2020, από την Ολομέλεια του ανώτατου διοικητικού δικαστηρίου, επικεντρώνονται στην ουσία των εκατέρωθεν επιχειρημάτων μιας και ο νομικός συλλογισμός του δικαστηρίου στηρίζεται στο άρθρο 52.6.β’ π.δ. 18/1989 και δη στη συνδρομή επιτακτικών λόγων δημοσίου συμφέροντος.

Στις εκλογές για την ανάδειξη του νέου Προέδρου των ΗΠΑ, που διεξήχθησαν υπό συνθήκες πανδημίας, μόλις το 1/3 ψήφισε σε εκλογικό τμήμα την ημέρα των εκλογών. Η οργάνωση της διαδικασίας ανέδειξε επιμέρους συνταγματικά ζητήματα. Η έως σήμερα αντιμετώπισή τους από τα δικαστήρια έχει διαφυλάξει την ακεραιότητα της διαδικασίας, καθιστώντας αδιέξοδες ορισμένες κραυγές αυταρχισμού.

Αυτό που επιτάσσουν η ιατρική επιστήμη και η κοινή λογική θα αρκούσε να είναι ορθολογικότερα διαρθρωμένο και πληρέστερα τεκμηριωμένο, ώστε να μην ανακύψουν ζητήματα συνταγματικότητας ενός περιορισμού που επί της ουσίας δεν αμφισβητείται από καμία πλευρά. Όμως οι αντιρρήσεις δεν είναι περί όνου σκιάς. Η τήρηση των συνταγματικών επιταγών ακόμη και υπό ακραίες συνθήκες δεν αποτελεί περιττή πολυτέλεια αλλά, εκτός των άλλων, όρο για τη διασφάλιση της κοινωνικής συναίνεσης.

Στο 9ο Βίντεο-Μάθημα της ειδικής εκπαιδευτικής ενότητας του Παρατηρητηρίου www.syntagmawatch.gr με τίτλο «Δεκάλεπτα Μαθήματα για το Σύνταγμα» η Βασιλική Χρήστου (Επίκουρη Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου Πανεπιστημίου Αθηνών) εξηγεί τι είναι ένα δημοψήφισμα καθώς και τι προβλέπει το Σύνταγμα για τα είδη και τη διαδικασία διεξαγωγής των δημοψηφισμάτων.

Η απαγόρευση δημόσιας υπαίθριας συνάθροισης, για λόγους δημόσιας υγείας, υπάγεται στο κανονιστικό πεδίο του άρθρου 11 παρ.2 του Συντάγματος. Η απόφαση του αρχηγού της ΕΛΑΣ αναφέρεται, επίσης, στο άρθρο 5 του Συντάγματος. Δεν ερμηνεύουμε στο κενό το Σύνταγμα και τους νόμους, αλλά στην τραγική πραγματικότητα που βιώνουμε. Αυτά τα δύο δεδομένα ενισχύουν και προκρίνουν τη συνταγματικότητα της απαγόρευσης. Στο λεπτό αυτό σημείο και τη γκρίζα ζώνη, στην οποία εισέρχεται αναπόφευκτα και η πολιτική επιλογή, επικεντρώνεται και ο συνταγματικός διάλογος.

Η εξουσία θέσπισε το μέτρο της απαγόρευσης κάθε συνάθροισης στο τριήμερο του Πολυτεχνείου με νόμο και μάλιστα ύστερα από γνώμη των υγειονομικών υπευθύνων. Ο νόμος αυτός έχει, αναμφίβολα, έρεισμα στο Σύνταγμα και την ΕΣΔΑ: η γενική απαγόρευση σε όλη την επικράτεια για λόγους δημόσιας ασφάλειας, στους οποίους ανήκει προφανώς και η δημόσια υγεία προβλέπεται ρητά από το άρθρο 11 παρ. 2 Σ. Το ότι ο νόμος ήταν το αποτέλεσμα γνώμης των αρμόδιων υγειονομικών υπευθύνων μπορεί να θεωρηθεί επίσης τεκμήριο για την αναλογικότητα των μέτρων που επιβάλλει. Εκείνο που δεν ξέρουμε, είναι αν ο νόμος σεβάστηκε το όριο του «πυρήνα» του δικαιώματος του συνέρχεσθαι.

Τα Ellinika Hoaxes πράγματι είχαν ιδιαίτερη επιτυχία αναφορικά με ειδήσεις που είναι όντως hoaxes, περιλαμβανομένης συνωμοσιολογίας, ψεύτικων ρητών και ψευδοεπιστήμης. Όπως συμβαίνει βέβαια τις περισσότερες φορές, το πρόβλημα δημιουργείται όταν η άσκηση ελέγχου παύει να αφορά τις προφανείς ψευδείς ειδήσεις και εισέρχεται στο πεδίο της ιδεολογίας, της επιστημονικής ελευθερίας και των αντικρουόμενων επιστημονικών απόψεων.

Η κοινωνική πραγματικότητα και η ιατρική αναγκαιότητα είναι τέτοια που σίγουρα δεν επιτρέπουν τον εορτασμό της επετείου του Πολυτεχνείου τουλάχιστον όχι με τον τρόπο που γνωρίζαμε μέχρι σήμερα. Αυτό όμως δεν επιτρέπει επ’ ουδενί εκπτώσεις ως προς τις συνταγματικές εγγυήσεις ρύθμισης και απόλαυσης ενός θεμελιώδους δικαιώματος. Είναι επιβεβλημένο ο νομικός κόσμος ιδίως στον δημόσιο λόγο του να αφήσει κατά μέρος της πάσης φύσεως σκοπιμότητες και να συμμετάσχει σε έναν ανυπόκριτο διάλογο προς όφελος της δικαιοσύνης, της υγείας, των ίδιων των πολιτών εν γένει.

Η αποφασισθείσα απαγόρευση είναι από συνταγματικής και νομοθετικής πλευράς απολύτως σύννομη, θα έλεγα δε, ενόψει των απαγορεύσεων κάθε είδους δημοσίων συναθροίσεων ακόμα και σε εθνικές εορτές και υπό το πρίσμα της γενικής αρχής της ισότητας ενώπιον του νόμου (άρθρο 4 παρ. 1 Σ), και επιβεβλημένη.

Στο καίριο αυτό ερώτημα απαντάει ο Καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου και Πρόεδρος του Ιδρύματος Θεμιστοκλή και Δημήτρη Τσάτσου – Κέντρου Ευρωπαϊκού Συνταγματικού Δικαίου κ. Ξενοφών Κοντιάδης στο πλαίσιο της εκπομπής “Διάλογοι” (BEST TV, 12.11.2020, με τον Θέμη Κανελλόπουλο).

Μετά την καταδικαστική απόφαση για τη Χρυσή Αυγή αποτελεί επιτακτική πολιτική και συνταγματική ανάγκη η αποκατάσταση του άρθρου 29 § 1 του Συντάγματος, δηλαδή η επανένωση των δύο μερών του σε μια ενιαία νομική ενότητα.

Παρακολουθήστε στο βίντεο που ακολουθεί τον θεματικό διάλογο που διεξήχθη τη Δευτέρα 9/11/2020 από το Ίδρυμα Θεμιστοκλή και Δημήτρη Τσάτσου – Κέντρο Ευρωπαϊκού Συνταγματικού Δικαίου με θέμα “Δημοκρατία και Πολιτειακή Εκπαίδευση”. Στόχος του θεματικού διαλόγου ήταν η ανάδειξη της σημασίας της εκπαίδευσης για τη διαμόρφωση του ενεργού πολίτη θέτοντας το ερώτημα «τελικά μαθαίνεται η δημοκρατία;».

Η προσπάθεια του Προέδρου Trump να διακρίνει μεταξύ «νόμιμων» και «μη νόμιμων» ψήφων, συγκαταλέγοντας στις τελευταίες και την επιστολική ψήφο που ταχυδρομήθηκε πριν από τις εκλογές αλλά παρελήφθη στα εκλογικά κέντρα λίγες μέρες μετά από αυτές, προβάλλει στις συνθήκες της πανδημίας του κορωνοϊού τελείως προσχηματική και αντίθετη στις αρχές της Αμερικανικής Δημοκρατίας.

Η κυβέρνηση ακροβατεί τους τελευταίους μήνες ανάμεσα στους ακραίους βιοπολιτικούς περιορισμούς και στην ανέμελη θερινή ασυδοσία, για να επιστρέψει σε ένα νέο, οδυνηρότερο lock down. Ενώ κατά την πρώτη φάση της πανδημίας οι εισηγήσεις των εμπειρογνωμόνων δημόσιας υγείας ήταν ομόφωνες, σήμερα οι απόψεις τους φαίνεται να διίστανται. Το ίδιο ισχύει και ως προς την κοινωνική αποδοχή του δεύτερου lock down.

Στο 8ο Βίντεο-Μάθημα της ειδικής εκπαιδευτικής ενότητας του Παρατηρητηρίου www.syntagmawatch.gr με τίτλο «Δεκάλεπτα Μαθήματα για το Σύνταγμα» ο Χαράλαμπος Τσιλιώτης (Επίκουρος Καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου Πανεπιστημίου Πελοποννήσου ) εξηγεί τη σχέση Συντάγματος και διεθνούς δικαίου και ειδικότερα τη θέση του διεθνούς δικαίου στην εσωτερική έννομη τάξη.

Το Κέντρο Ευρωπαϊκού Συνταγματικού Δικαίου – Ίδρυμα Θεμιστοκλή και Δημήτρη Τσάτσου σε συγχρηματοδότηση με δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) ολοκληρώνει το πρόγραμμα «Νέοι Πολίτες και Σύνταγμα» με έναν θεματικό διάλογο επικεντρωμένο στη Δημοκρατία και την Πολιτειακή Εκπαίδευση. Η εκπαιδευτική δράση θα πραγματοποιηθεί διαδικτυακά (live webcast) τη Δευτέρα 9 Νοεμβρίου 2020, 16.00-17.30.

Σήμερα η αμερικανική κοινωνία είναι πολύ πιο πολωμένη και ο Τραμπ δεν έχει καμία σχέση με τον Μπους ως προς το πολιτικό του ύφος και ήθος. Τα πράγματα θα κυλήσουν ομαλά μόνο εάν νικήσει ο Τραμπ ή εάν νικήσει με μεγάλη διαφορά ο Μπάιντεν. Σε περίπτωση που ο δημοκρατικός υποψήφιος νικήσει με οριακή διαφορά, ο Τραμπ δεν θα παραδώσει εύκολα τα όπλα.

Παρακολουθήστε τη διαδικτυακή εκδήλωση που διοργάνωσε τη Δευτέρα 2 Νοεμβρίου 2020 το Ίδρυμα Θεμιστοκλή και Δημήτρη Τσάτσου – Κέντρο Ευρωπαϊκού Συνταγματικού Δικαίου τη Δευτέρα πάνω στο καίριο θέμα των αμερικανικών εκλογών και των ενδεχόμενων θεσμικών «επιπλοκών».

Στο 7ο Βίντεο-Μάθημα της ειδικής εκπαιδευτικής ενότητας του Παρατηρητηρίου www.syntagmawatch.gr με τίτλο «Δεκάλεπτα Μαθήματα για το Σύνταγμα» ο Γιώργος Καραβοκύρης (Επίκουρος Καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου ΑΠΘ) εξηγεί τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της φιλελεύθερης κοινοβουλευτικής δημοκρατίας και τις αμφισβητήσεις που έχει δεχθεί στην πορεία του χρόνου.

Το κοινωνικό και πολιτικό υπόβαθρό πάνω στο οποίο αναπτύχθηκε το φαινόμενο Τραμπ προϋπήρχε. Το πολιτικό σύστημα των ΗΠΑ βασίζεται σε ένα απαρχαιωμένο, δυσλειτουργικό Σύνταγμα, καθώς και σε ένα εκλογικό σύστημα που επίσης δέχεται σοβαρές επικρίσεις. Η προεδρία Τραμπ έχει απροκάλυπτα δοκιμάσει τις αντοχές του αμερικανικού πολιτικού συστήματος.

Στην προσφάτως δημοσιευθείσα απόφασή του Ayoub και λοιποί κατά Γαλλίας , το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (εφεξής: ΕΔΔΑ) επικύρωσε τη νομιμότητα της διαδικασίας διοικητικής διάλυσης ακροδεξιών ενώσεων. Το ΕΔΔΑ συμπλέοντας με τη δικαστική κρίση του Conseil d’État , αποφάνθηκε ότι η κατ’ αυτόν τον τρόπο αποβολή από την έννομη τάξη, ενώσεων με χαρακτηριστικά που παραβιάζουν τις καταστατικές αρχές της δημοκρατίας, δεν προσκρούει στις διατάξεις της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.

Ο αποκεφαλισμός του Samuel Paty είναι μια βάναυση και αποτρόπαια επίθεση στον σκληρό πυρήνα των γαλλικών (και δυτικών) αξιών, μια ανελέητη μάχη, σε γραμμική συνέχεια των σφαγών στο Bataclan και το Charlie Hebdo, που αναδεικνύει το γαλλικό έδαφος σε μείζον πεδίο ταυτοτικής και συμβολικής σύγκρουσης, με την πιο πολεμική έννοια του όρου.

Το ζητούμενο από όλους, αδιάφορο αν είναι νέοι ή ηλικιωμένοι, είναι η συνείδηση της ευθύνης για τις συνέπειες της συμπεριφοράς τους, που αποτελεί, όπως έλεγε ο Μαξ Βέμπερ, το χαρακτηριστικό του ώριμου ανθρώπου.

Στο 6ο Βίντεο-Μάθημα της ειδικής εκπαιδευτικής ενότητας του Παρατηρητηρίου www.syntagmawatch.gr με τίτλο «Δεκάλεπτα Μαθήματα για το Σύνταγμα» η Φερενίκη Παναγοπούλου (Επίκουρη Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου) εξηγεί τι είναι τα προσωπικά δεδομένα καθώς και τις βασικές αρχές επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα.

Η μάχιμη Δημοκρατία όπως είναι η δική μας χρειάζεται περισσότερα όπλα απ’ ό,τι αυτά που της δίνει το κοινό Ποινικό Δίκαιο. Η περίπτωση του νεοναζιστικού μορφώματος της Χρυσής Αυγής, όπως και παλαιότερα της τρομοκρατικής οργάνωσης 17 Νοέμβρη αλλά και άλλων τρομοκρατικών οργανώσεων, που αμφισβήτησαν την Δημοκρατία μας με την βία και τα όπλα, χύνοντας το αίμα αθώων, καταδεικνύει ότι η Δημοκρατία έχει εχθρούς ένθεν κακείθεν του πολιτικού φάσματος και χρειάζεται οπλοστάσιο στο πλαίσιο του Κράτους Δικαίου για να αμυνθεί.

Θεωρητικά, στο ποινικό δίκαιο, «μιλούν τα στοιχεία»-εξυπονοείται «γυμνά», χωρίς ανάγκη ερμηνείας. Να όμως που, σε μια από τις πιο σημαντικές δίκες της νεότερης ελληνικής ιστορίας, τους κόμπους που έκριναν την υπόθεση, και την τιμή της δημοκρατίας, τους έλυσε η ερμηνεία.

Στο 5ο Βίντεο-Μάθημα της ειδικής εκπαιδευτικής ενότητας του Παρατηρητηρίου www.syntagmawatch.gr με τίτλο «Δεκάλεπτα Μαθήματα για το Σύνταγμα» ο Γεώργιος Σωτηρέλης (Καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου ΕΚΠΑ) εξηγεί τι σημαίνει θρησκευτική συνείδηση και προσδιορίζει τις συγκρουόμενες προσεγγίσεις αναφορικά με το άρθρο 16 του Συντάγματος περί ανάπτυξης της θρησκευτικής συνείδησης, αναλύοντας τη σχέση θρησκείας και εκπαίδευσης.

Στην περίπτωση της δίκης της Χρυσής Αυγής η Δικαιοσύνη έπραξε το καθήκον της, διαπλάθοντας μία πρωτοποριακή νομολογία για τα όρια της δράσης των πολιτικών κομμάτων. Τώρα είναι η ώρα να αναλάβουν πρωτοβουλίες άλλα θεσμικά όργανα, ώστε να μην επαναληφθεί στο μέλλον ο ακροδεξιός εφιάλτης.

Η δικηγόρος RBG με τη συνολική νομική σταδιοδρομία της παρέχει και μια εξαιρετική ευκαιρία αναστοχασμού της απονομής της δικαιοσύνης ως θεσμού ο οποίος υπηρετείται όχι μόνον από τους δικαστές αλλά και από τους δικηγόρους. Δεν υπερασπιζόταν τις γυναίκες αλλά την αρχή της ισότητας των φύλων.

Παρακολουθήστε την εκδήλωση καίριας σημασίας που διοργάνωσε χθες το Ίδρυμα Θεμιστοκλή και Δημήτρη Τσάτσου – Κέντρο Ευρωπαϊκού Συνταγματικού Δικαίου με θέμα «Πώς θα τελειώσουμε οριστικά με την Ακροδεξιά;».

Πράγματι, η καταδίκη της Χρυσής Αυγής ήταν μια νίκη της δημοκρατίας με τεράστια νομική και συμβολική σημασία. Όμως, για την οριστική εξαφάνιση του αυγού του φιδιού χρειάζεται να γίνουν πολύ περισσότερα από την πολιτεία. Η δημοκρατία χρειάζεται να επιδεικνύει διαρκώς εγρήγορση απέναντι στους εχθρούς της.

Συνέντευξη του Καθηγητή Συνταγματικού Δικαίου και Προέδρου του Ιδρύματος Τσάτσου, κ. Ξενοφώντα Κοντιάδη, στο Πρώτο Πρόγραμμα της ΕΡΑ (στην εκπομπή της Ευαγγελίας Μπαλτατζή «ΝΑΙ ΜΕΝ, ΑΛΛΑ») με αφορμή τη σημερινή απαγγελία ποινών για τους καταδικασθέντες στην υπόθεση της Χρυσής Αυγής.

Η αντιμετώπιση και καταπολέμηση της νεοναζιστικής Ακροδεξιάς, μέλη της οποίας και πάντως τα ηγετικά ενεργούσαν ως εγκληματική οργάνωση, σύμφωνα με την απόφαση του Τριμελούς Εφετείου Κακουργημάτων Αθηνών, πρέπει να συνεχίσει να γίνεται σύμφωνα με τους κανόνες του Κράτους Δικαίου, όπως έχει γίνει μέχρι τώρα, δηλ. με τους κανόνες του ποινικού φιλελευθερισμού όπως αυτοί κατοχυρώνονται θετικιστικά στον ΠΚ και τον ΚΠΔ και βεβαίως με σεβασμό στους κανόνες του Συντάγματος και υπερνομοθετικής ισχύος Συμβάσεις προστασίας Θεμελιωδών Δικαιωμάτων, κυρίως της ΕΣΔΑ.

Στην υπόθεση της Χρυσής Αυγής η Δικαιοσύνη υπερασπίστηκε τη δημοκρατία, αποδεικνύοντας ότι δεν χρειαζόταν να προβλέπεται στο Σύνταγμα η δυνατότητα απαγόρευσης πολιτικού κόμματος για να αντιμετωπιστεί η νεοναζιστική βία της Χρυσής Αυγής, ως στοιχείο εγγενές της ιδεολογίας και της πολιτικής της δράσης. Ωστόσο, αναδείχθηκαν ταυτόχρονα ορισμένα θεσμικά κενά που οφείλει να καλύψει άμεσα ο νομοθέτης ώστε να ισχυροποιηθούν οι άμυνες απέναντι στην Ακροδεξιά.

Στο 4ο Βίντεο-Μάθημα της ειδικής εκπαιδευτικής ενότητας του Παρατηρητηρίου www.syntagmawatch.gr με τίτλο «Δεκάλεπτα Μαθήματα για το Σύνταγμα» η Ιφιγένεια Καμτσίδου (Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου Νομικής Σχολής ΑΠΘ) εξηγεί τα χαρακτηριστικά του κοινοβουλευτικού συστήματος.

Ο κοινός νομοθέτης δεν δύναται απλώς, αλλά υποχρεούται να θεσπίσει απαγόρευση συμμετοχής της Χρυσής Αυγής στις εκλογές. Από κει και πέρα, τίθεται και το γενικότερο ζήτημα της απαγόρευσης ή άλλων κυρώσεων κατά των αντιδημοκρατικών κομμάτων, κατ’ εφαρμογήν του άρθρου 29 παρ. 1 Συντ., δηλαδή με τη θέσπιση ενός νέου νόμου περί πολιτικών κομμάτων.

Η εμπιστοσύνη στο κράτος δικαίου είναι αυτή που μπορεί να απαλείψει σταδιακά την κτηνωδία και την καταπάτηση θεμελιωδών δικαιωμάτων σε όποιο πεδίο της κοινωνικής ζωής αυτή τυχόν εμφανίζεται. Εναπόκειται στον πολίτη να τολμήσει να εναντιωθεί στην όποια στρεβλή «παράδοση» εξαντικειμένισης του ζώου και κακοποίησής του, σπάζοντας τη συλλογική σιωπή που συνιστά αφεαυτής συνέργεια και να καταγγείλει τις πράξεις βίας. Η νομοθεσία δίνει τα όπλα στον αγώνα κατά των αποτρόπαιων εγκλημάτων εις βάρος των ανυπεράσπιστων ζώων · απομένει σε όλους εμάς να τα χρησιμοποιήσουμε.

Στο ειδικό αφιέρωμα για τη σημασία της δίκης της Χρυσής Αυγής τοποθετούνται η κα Μαρία Γαβουνέλη (Καθηγήτρια Νομικής ΕΚΠΑ & Πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου), ο κ. Ξενοφών Κοντιάδης (Καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου & Πρόεδρος του Ιδρύματος Τσάτσου) και ο κ. Κώστας Μποτόπουλος (Συνταγματολόγος, Δικηγόρος).

Το νέο ευρωπαϊκό σύμφωνο για τη μετανάστευση και το άσυλο τύποις περιλαμβάνει και τον όρο «μετανάστευση» καθώς όλες οι ρυθμίσεις του εκκινούν και καταλήγουν στο δίπολο: διεθνής προστασία ή επιστροφή, παραγνωρίζοντας το γεγονός ότι τα όρια μεταξύ νόμιμης και παράνομης διαμονής είναι ασαφή, ενώ υπάρχουν χιλιάδες περιπτώσεις υπηκόων τρίτων χωρών , οι οποίοι δεν δύνανται να επιστραφούν για νομικούς ή πραγματικούς λόγους.

Μολονότι το άρθρο 15 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ) αφορά, κατά κυριολεξία, παρέκκλιση από τις δεσμεύσεις της σύμβασης και όχι θεσμοθέτηση διαδικασίας επιβολής εξαιρετικού status, μοιάζει εντούτοις, προτιμητέα η σύμπλευση με το corpus των κοινών διατάξεων και των περιορισμών που εκάστοτε συντρέχουν. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου θα κληθεί πιθανότατα προσεχώς να αποφανθεί επί μέτρων που λαμβάνονται αυτή την περίοδο στην προσπάθεια ανάσχεσης του επίμονου, πανδημικού κύματος.

Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει με βεβαιότητα ποια θα είναι η ετυμηγορία του δικαστηρίου στις 7 Οκτωβρίου 2020. Η δημοκρατία είναι ένα πολίτευμα ανεκτικό απέναντι στους εχθρούς του, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι στερείται τη δυνατότητα και την υποχρέωση να προστατεύεται απέναντί τους. Η καταδίκη της Χρυσής Αυγής θα έχει τεράστια νομική και συμβολική σημασία για το δημοκρατικό κράτος δικαίου στη χώρα μας.

Στο 3ο Βίντεο-Μάθημα ο Πρόεδρος του Ελεγκτικού Συνεδρίου, κ. Ιωάννης Σαρμάς, εξηγεί το ρόλο του Ελεγκτικού Συνεδρίου καθώς και τις επιμέρους δικαιοδοσίες του φορέα.

Το ελληνικό Σύνταγμα δεν αφήνει ολότελα την ατομική ευθύνη στη σφαίρα της προσωπικής ή κοινωνικής ηθικής. Σε ορισμένες περιπτώσεις, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται και οι καταστάσεις κοινωνικής ανάγκης, όπως η πανδημία, «Το Κράτος δικαιούται να αξιώνει από όλους τους πολίτες την εκπλήρωση του χρέους της κοινωνικής και εθνικής αλληλεγγύης» (άρθρο 25, παρ. 4 του Συντάγματος).

Στο 2ο Βίντεο-Μάθημα της νέας ενότητας του Παρατηρητηρίου με τίτλο «Δεκάλεπτα Μαθήματα για το Σύνταγμα» ο Σπύρος Βλαχόπουλος (Καθηγητής Νομικής Σχολής ΕΚΠΑ) εξηγεί τις αρμοδιότητες του Προέδρου της Δημοκρατίας καθώς και τις αλλαγές που επέφερε η Συνταγματική Αναθεώρηση του 2019 ως προς τη διαδικασία εκλογής του.

Η καταστροφή του κέντρου μεταναστών στη Μόρια έλαβε χώρα σε μία ιδιαίτερα σημαντική χρονική στιγμή, ενόψει της παρουσίασης του πολυαναμενόμενου νέου Συμφώνου για τη Μετανάστευση και το Άσυλο από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Το νέο Σύμφωνο παρουσιάζεται σήμερα, 23 Σεπτεμβρίου 2020, στο Ευρωκοινοβούλιο, νωρίτερα από την προβλεπόμενη ημερομηνία, και θα περιέχει τους βασικούς πυλώνες της ευρωπαϊκής πολιτικής για την υποδοχή, την ένταξη και την επιστροφή πολιτών τρίτων χωρών.

Παρά τις όποιες αστοχίες της Μελέτης Εκτίμησης Αντικτύπου Προσωπικών Δεδομένων που υπέβαλε το Υπουργείο Παιδείας, το μέτρο της τηλεκπαίδευσης είναι συμβατό με τη βασική αποστολή του Κράτους, όπως αυτή απορρέει από το άρθρο 16 του Συντάγματος και αποτελεί χρήσιμο εργαλείο εκπαίδευσης, ιδίως σε περιόδους πανδημίας. Κατά την επερχόμενη περίοδο, που διαφαίνεται πιθανή έξαρση της πανδημίας, θα δοκιμασθεί η αντοχή, η αξιοπιστία αλλά και η ουσία των εθνικών και ενωσιακών διατάξεων για την προστασία των δεδομένων.

Ο Αθανάσιος Ράντος (πρώην Πρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας) εξηγεί το ρόλο και τη θέση του ΣτΕ στο πλαίσιο του συστήματος απονομής δικαιοσύνης.

Η πανδημία, με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της, επιτάσσει τον αναστοχασμό πάνω στις παραδοσιακές σταθμίσεις μεταξύ αντιτιθέμενων δικαιωμάτων και αγαθών. Η ανθεκτικότητα των δικαιωμάτων ενισχύεται όταν η κρατούσα άποψη επανεξετάζεται με βάση την εξέλιξη των δεδομένων. Ο συνδυασμός της αρχής της πρόληψης με την αρχή της αναλογικότητας μπορεί να αποτελέσει θεμέλιο για τον υποχρεωτικό εμβολιασμό.

Η υποχρέωση χρήσεως μάσκας στα σχολεία είναι απότοκη της σταθμίσεως του δικαιώματος στην υγεία, την ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας, την ελευθερία κινήσεων και του δικαιώματος στην εκπαίδευση. Κανένα από τα ανωτέρω δικαιώματα δεν είναι απόλυτα, αλλά επιδέχονται περιορισμούς, αρκεί να μη θίγεται ο πυρήνας τους. Η υποχρεωτική χρήση της μάσκας κρίνεται ότι δεν παραβιάζει τον πυρήνα του δικαιώματος στην εκπαίδευση.

Τα μέτρα της Πολιτείας δεν μπορεί να θεωρούνται από ορισμένους «βασιλικότερους του βασιλέως» ανέλεγκτα, ακριβώς επειδή σε μια δημοκρατική κοινωνία οποιοσδήποτε περιορισμός των δικαιωμάτων παραμένει επώδυνος, ακόμη και σε καιρούς πανδημίας.

Τον Ιούνιο του 2020, το Υπουργείο Παιδείας έφερε στην Βουλή για ψήφιση ένα νομοσχέδιο που αντί να περιλαμβάνει διάταξη για τον τρόπο απαλλαγής από το μάθημα των θρησκευτικών, επέβαλε την αναγραφή της διαγωγής των μαθητών στα απολυτήρια. Μια αναχρονιστική πολιτική απόφαση, καθώς τρία χρόνια πριν, με τον Ν.4485/2017 η διαγωγή είχε απαγορευθεί να σημειώνεται επί των απολυτηρίων και των άλλων πιστοποιητικών σπουδών στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Μετά την απόφαση 32/200 της Αρχής Προσωπικών Δεδομένων (7.9.2020) το Υπουργείο Παιδείας & Θρησκευμάτων φαίνεται να εξετάζει την συμμόρφωσή του ως προς το θέμα της διαγραφής της διαγωγής από τα απολυτήρια, αλλά ως προς το θέμα της απαλλαγής των θρησκευτικών υποστηρίζει ότι έχει συμμορφωθεί με την απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας.

Η θέση «θεωρώ τη χρήση της μάσκας στα σχολεία αναποτελεσματική και τα παιδιά δεν θα συμμορφωθούν, με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν περισσότερα προβλήματα» συνιστά συνταγματικώς επιτρεπτή έκφραση γνώμης. Η θέση «Μη στέλνετε τα παιδιά σας με μάσκα στο σχολείο» συνιστά υποκίνηση σε απείθεια σε συγκεκριμένη διάταξη νόμου που – ιδίως στην περίοδο της πανδημίας – ξεφεύγει από τα επιτρεπτά όρια της ελευθερίας του λόγου.

Η προβολή της ανατρεπτικής πραγματικότητας που επέφερε ο Covid-19 στα νομικά συγκείμενα διαμορφώνει πεδίο δυναμικών σταθμίσεων προκειμένου να εξισορροπηθεί η σύγκρουση μεταξύ του δικαιώματος της ιδιωτικής ζωής, των προσωπικών δεδομένων και της εν γένει, αυτοδιάθεσης του ατόμου, αφενός και αφετέρου, της δημόσιας υγείας ως ειδικότερης έκφανσης του δημοσίου συμφέροντος. Στο πλαίσιο αυτό η ιχνηλάτηση του πληθυσμού εντός δεδομένης επικράτειας διά της αξιοποίησης των δεδομένων θέσης – ένα είδος μέτρου μαζικής επιτήρησης -, θα πρέπει να αποτιμηθεί σε συνάρτηση με τους κινδύνους που αυτή επάγεται ως προς την ακεραιότητα του επικοινωνιακού απορρήτου.

Η αιγιαλίτιδα ζώνη περιέρχεται στην έννοια της Επικράτειας κατά το άρθρο 27 παρ. 1 του Συντάγματος καθώς και η κυριαρχία επ’ αυτής στην έννοια της εθνικής κυριαρχίας υπό την έννοια του άρθρου 28 παρ. 3 του Συντάγματος, το οποίο προβλέπει υπό ουσιαστικές και διαδικαστικές προϋποθέσεις περιορισμούς στην άσκησή της. Κατά συνέπεια οποιαδήποτε μεταβολή στο πλάτος της αιγιαλίτιδας ζώνης αποτελεί μεταβολή των ορίων της Επικράτειας. Σύμφωνα με το άρθρο 27 παρ. 1 του Συντάγματος του 1975, καμία μεταβολή στα όρια της Επικράτειας δεν μπορεί να γίνει χωρίς νόμο, που ψηφίζεται από την απόλυτη πλειοψηφία του όλου αριθμού των βουλευτών.

Στη σύγχρονη δημοκρατία η σχέση της επιστημονικής γνώσης προς τη δημοκρατική, αντιπροσωπευτική και συμμετοχική διαδικασία, δηλαδή η σχέση πολιτικού και επιστημονικού λόγου, γίνεται κομβική, ίσως κάπου και αδιέξοδη. Πού οδηγεί αλήθεια τη δημοκρατία η εξάρτηση της ελευθερίας από τη γνώση, του πολιτικού από τον επιστημονικό λόγο;

Πλέον, το Διεθνές Δίκαιο, υπέχει θέση νόμου του εκάστοτε κράτους, και αποτελεί θεμελιώδη και λειτουργική πηγή του Συνταγματικού Δικαίου. Δεδομένου ότι κάθε κράτος αντιμετωπίζει το Σύνταγμά του, ως τον υπέρτατο νόμο της Πολιτείας, η θέση του συνταγματικού κειμένου συμπλέει με βάση τις διεθνείς υποχρεώσεις που δεσμεύουν, ανάλογα, το συνταγματικό κράτος στο πλαίσιο της συνύπαρξης των εθνικών συνταγματικών ορίων με τη διεθνή δικαιοταξία και τις οικουμενικές νόρμες.

Η «ανελεύθερη δημοκρατία» αποτελεί πλέον έναν θεσμικό πρότυπο, το οποίο έχει αποκρυσταλλωθεί τόσο στην εμπειρική του εφαρμογή όσο και στη θεωρητική του δικαιολόγηση. Αυτός ο ιός της «ανελεύθερης δημοκρατίας» αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα, τουλάχιστον στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μπορεί να αποδειχθεί μακροπρόθεσμα ακόμη πιο μολυσματικός από τον κορωνοϊό.

Από την ώρα που ο ειδικός επιστήμονας υποστηρίζει πως μια εκδοχή είναι η μόνη ορθή στη δημόσια ζωή, τότε ενδέχεται να δημιουργηθεί αντίθεση μεταξύ του γνωσιοκρατικά σωστού, δηλαδή του επιστημονικού λόγου, και εκείνου που η δημοκρατική πλειοψηφία, δηλαδή η μόνη νομιμοποιημένη εξουσία, προκρίνει ως πρακτέο, δηλαδή του πολιτικού λόγου.

Το Σύνταγμα έχει ως αντικείμενό του είτε τη σύνταξη είτε (και) την έννομη οργάνωση ή επαναοργάνωση μιας κοινωνικής συμβίωσης. Περιέχει πάντοτε θεμελιώδεις, σε σχέση με τους άλλους πολιτειακούς κανόνες, αρχές, δηλαδή ρυθμίζει ζητήματα θεμελιακού χαρακτήρα για την πολιτεία. Έχει συνήθως αυξημένη, έναντι των άλλων πολιτειακών κανόνων νομιμοποίηση και συνακόλουθα και ιεραρχική τυπική ισχύ, κάτι που κατά κανόνα συνδυάστηκε με την εφαρμογή ειδικών διαδικασιών παραγωγής, τροποποίησης ή κατάργησής του.

Η απόφαση για την υποχρεωτικότητα του εμβολίου αντι – covid είναι πολιτική όχι ιατρική, δηλαδή ανήκει στη διακριτική ευχέρεια του κοινού νομοθέτη, ο οποίος, μπορεί είτε να καταστήσει νομικά υποχρεωτική τη διενέργεια του είτε να περιοριστεί σε μια «σύσταση» για την αναγκαιότητα της χρήσης του.

Ο δικαιικός κανόνας έχει δεοντολογικό περιεχόμενο με το οποίο ρυθμίζει την εν κοινωνία συμβίωση των ανθρώπων. Κάθε δικαιικός κανόνας είναι ένας δεοντολογικός κανόνας στη βάση μιας υπόθεσης, δηλαδή ενός υποθετικού λόγου.

Πέραν των επιπτώσεων σ’ επίπεδο Διεθνούς Δικαίου, Διεθνούς Νομιμότητας και Διεθνούς Κοινότητας, ως προς την Ευρωπαϊκή Ένωση καθίσταται ακόμη περισσότερο προφανές ότι η εκ μέρους της Τουρκίας αυθαίρετη μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε «τέμενος-τζαμί» δεν συνιστά, κατ’ ουδένα τρόπο, «εσωτερικό της ζήτημα», αλλά καταφανώς προκλητική συμπεριφορά που παραβιάζει προδήλως τόσο το Ευρωπαϊκό Κεκτημένο όσο και βασικές αξίες αυτού τούτου του Ευρωπαϊκού Πολιτισμού.

Η Ολομέλεια του ΣτΕ στις πολυαναμενόμενες αποφάσεις της 14ης Ιουλίου 2020 επιχείρησε να δώσει μια σολομώντειο λύση στο μακροχρόνιο θέμα των αναδρομικών των συνταξιούχων, σταθμίζοντας τα αντικρουόμενα συμφέροντα. Λειτουργώντας ως ένα de facto συνταγματικό δικαστήριο, σε μια εποχή που η Ελλάδα δεν έχει ακόμη διαφύγει του κινδύνου δημοσιονομικού εκτροχιασμού, το Συμβούλιο της Επικρατείας περιορίζει ένα τεράστιο δημοσιονομικό κόστος για το κράτος ενώ παράλληλα αναγνωρίζει και ένα περιθώριο δικαστικών διεκδικήσεων.

Το θέμα της Αγίας Σοφίας σαφώς και δεν είναι εσωτερική κυριαρχική υπόθεση της Τουρκίας, δεν είναι απλά πολιτιστικό ή έστω πολιτικό, σε επίπεδο όμως ελάσσονος πολιτικής σημασίας είναι θέμα όχι μόνο Διεθνούς Δικαίου αλλά και Διεθνούς Προστασίας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, η δε Τουρκία ελέγχεται για άλλη μια φορά για παραβιάσεις του Διεθνούς Δικαίου και των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, υπέχουσα διεθνή ευθύνη για τις παραβιάσεις αυτές.

Αν τελικά ψηφιστεί ως έχει το άρθρο 10 του νομοσχεδίου για την ιδιωτική εκπαίδευση, ώστε να πραγματοποιηθεί στον τομέα της ιδιωτικής εκπαίδευσης η αρχή «Easy fire, easy hire», δεν θα έχει μείνει τίποτε από τον προστατευτικό πυρήνα του άρθρου 16 παρ. 8 Συντ.

Με αφορμή την πρόσφατη συζήτηση για το δικαίωμα της συνάθροισης ο Γιάννης Τασόπουλος και ο Ανδρέας Τάκης τονίζουν τη διασύνδεση της πραγματικής άσκησης του δικαιώματος αυτού με περιστατικά πολιτικής βίας και υπέρμετρης, καταχρηστικής, βίας από την αστυνομία. Προτείνουν λοιπόν να νομοθετηθεί μία σειρά από πρόσθετες τυπικές διαδικαστικές εγγυήσεις της προσωπικής ασφάλειας οι οποίες πρέπει να τηρούνται από τις αστυνομικές δυνάμεις κατά την άσκηση των καθηκόντων τους με σκοπό την προστασία των δικαιωμάτων των πολιτών, αλλά και τη διαφύλαξη του κύρους της αστυνομίας προκειμένου να ενισχυθεί η σχέση εμπιστοσύνης μεταξύ αυτής και των πολιτών.

Ο νόμος για τις «δημόσιες υπαίθριες συναθροίσεις» ψηφίστηκε από τη Βουλή στις 9.7.2020 με αυξημένη πλειοψηφία 187 βουλευτών. Το σχετικό νομοσχέδιο καταγγέλθηκε πέρα από αντισυνταγματικό και ως αντιδημοκρατικό ή ακόμη και χουντικό. Αλλά στην κοινοβουλευτική επεξεργασία του νομοσχεδίου επήλθαν πολύ σημαντικές βελτιώσεις σε σχέση με την αρχική του μορφή. Ορισμένες από τις πιο προβληματικές πτυχές του αρχικού σχεδίου εξαλείφθηκαν. H σύγκλιση απόψεων που ως ένα βαθμό κατέστη εφικτή στη συνεδρίαση της Βουλής πρόσφερε μία ευχάριστη όσο και ενδιαφέρουσα έκπληξη στους πολίτες.

Σύμφωνα με τον τέως Πρόεδρο της Δημοκρατίας και Επίτιμο Καθηγητή της Νομικής Σχολής του ΕΚΠΑ, κ. Προκόπιο Παυλόπουλο, το «τουρκολιβυκό μνημόνιο» της 27.11.2019 στερείται στοιχειώδους νομικού κύρους, τόσο λόγω του τρόπου σύναψής του κατ’ ευθεία παράβαση των διατάξεων της Σύμβασης της Βιέννης, όσο και λόγω της κατάφωρης παραβίασης ουσιωδών διατάξεων της «Σύμβασης του Montego Bay» του 1982, ως προς την οριοθέτηση ΑΟΖ. Από την πλευρά της Ελλάδας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχει, ευθύς εξ αρχής, καταστεί σαφές ότι το «τουρκολιβυκό μνημόνιο» είναι νομικώς ανυπόστατο και δεν παράγει έννομα αποτελέσματα.

Κατατέθηκε στη Βουλή το νομοσχέδιο «Δημόσιες υπαίθριες συναθροίσεις και άλλες διατάξεις». Στον πυρήνα της νέας ρύθμισης των δημόσιων υπαίθριων συναθροίσεων βρίσκεται η θέσπιση της υποχρέωσης γνωστοποίησης των συναθροίσεων προς τις αρμόδιες αστυνομικές ή λιμενικές αρχές.

Η χρήση παρανόμως κτηθέντων αποδεικτικών μέσων σε δικαστικές διαδικασίες έχει απασχολήσει πολύ καιρό τη δικαστική πράξη και τη νομική θεωρία και το προϊόν αυτής της επεξεργασίας ήταν ουσιαστικά η χρήση της αρχής της αναλογικότητας. Ο κανόνας του α. 19 παρ. 3 του Συντάγματος είναι σαφής για τις διαδικασίες ενώπιον των Δικαστηρίων και των πειθαρχικών διαδικασιών. Δεν λέει απολύτως τίποτα για τη χρήση του στη δημόσια σφαίρα. Εκεί η αναρώτηση για τα όρια της εξουσίας, την πρόσβαση στην πληροφορία, την ελευθερία λόγου και την αναλογικότητα ανακτά τα πρωτεία.

Η λογική του Συντάγματος είναι να απαγορεύσει την αξιοποίηση παρανόμως κτηθέντων αποδεικτικών μέσων, αυτό δεν σημαίνει όμως ότι ο δημόσιος διάλογος είναι επιτρεπτό να στερηθεί τεκμηρίων που αφορούν τη λειτουργία του πολιτεύματος και τους κινδύνους στους οποίους εκτέθηκε το κράτος δικαίου και η δικαστική ανεξαρτησία.

Σε σχέση με τις πρόσφατες «αποκαλύψεις» στο πολιτικο-δικαστικο-ποινικό σίριαλ επί ημερών της προηγούμενης κυβέρνησης, δύο είναι τα νομικής/συνταγματικής φύσης ζητήματα που γεννώνται: Η δυνατότητα αξιοποίησης των τελευταίων «αποκαλύψεων», στη μορφή που αυτές αποκαλύφθηκαν καθώς και η γένεση ευθύνης πολιτικών προσώπων, ο τρόπος δίωξής τους και η σχέση με την ήδη παράλληλα εξελισσόμενη ενώπιον της Προανακριτικής της Βουλής διαδικασία.

H μετάδοση από έναν ραδιοφωνικό σταθμό μιας παράνομα ηχογραφημένης τηλεφωνικής συνομιλίας έδωσε το έναυσμα για μια αναμέτρηση του ιδιωτικού λόγου με τον δημόσιο διάλογο, η οποία οδήγησε το Ανώτατο Δικαστήριο σε μια αναβίωση της τεχνικής της συγκεκριμένης στάθμισης για την προσέγγιση της ελευθερίας του λόγου.

Ο τέως Πρόεδρος της Δημοκρατίας, κύριος Προκόπιος Παυλόπουλος, παρεμβαίνει στο δημόσιο διάλογο με ένα ακόμα κείμενο βαρύνουσας σημασίας. Σχετικά με την οριοθέτηση της Ευρωπαϊκής Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης επισημαίνει, μεταξύ άλλων, ότι είναι θεσμικώς αυτονόητο ότι η Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) των Κρατών-Μελών είναι και ΑΟΖ της ίδιας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Και υπ’ αυτό το πρίσμα τίθεται το νομικό -και, κατ’ επέκταση, πολιτικό- ζήτημα της δυνατότητας και της μορφής σύμπραξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην όλη διαδικασία οριοθέτησης της ΑΟΖ κάθε Κράτους-Μέλους κυρίως με τρίτα προς αυτήν Κράτη.

Το γενναίο πακέτο στήριξης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την αντιμετώπιση των συνεπειών της πανδημίας περικλείει μεγαλύτερη δυναμική πέρα από την αυτονόητη οικονομική σημασία που έχει κυρίως για τις χώρες μέλη που επλήγησαν από τον κορωνοϊό. Μπορεί, μεταξύ άλλων, να σηματοδοτήσει το άνοιγμα της διαδικασίας για βαθύτερη ενοποίηση, για τη μετατροπή της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε Πολιτική Ένωση.

Ο τέως Πρόεδρος της Δημοκρατίας, κύριος Προκόπιος Παυλόπουλος, τιμάει ιδιαιτέρως το Παρατηρητήριο Θεσμικών και Συνταγματικών Εξελίξεων Syntagma Watch με ένα πολυδιάστατο κείμενο βαρύνουσας σημασίας με αφορμή τη θεώρηση των θεσμικών και πολιτικών επιπτώσεων της απόφασης του Ομοσπονδιακού Συνταγματικού Δικαστηρίου της Γερμανίας της 5ης Μαΐου 2020 (υπόθεση Weiss). Η μελέτη καταλήγει σε συγκεκριμένες προτάσεις για το δέον γενέσθαι, λαμβάνοντας υπόψη τη νομολογία του Δ.Ε.Ε. και του Ομοσπονδιακού Συνταγματικού Δικαστηρίου της Γερμανίας υπό ένα συνθετικό πρίσμα.

Το δικαίωμα στην ανεξάρτητη διαβίωση είναι περισσότερο από μια απλή βελτίωση περιβαλλοντικών-κοινωνικών παραγόντων και συνθηκών. Είναι πιο σπουδαίο και σχετίζεται με το δικαίωμά των ατόμων με αναπηρία να απολαμβάνουν μαζί με όλους τους υπόλοιπους, τη χαρά της κοινωνικής ενσωμάτωσης.

Τα ζητήματα τα οποία θέτει η πρόσφατη «προσφυγή» της εταιρίας Beat στην Επιτροπή Ανταγωνισμού συνδέονται, από άποψη δημοσίου δικαίου, κυρίως με τα όρια του δικαστικού ελέγχου: πώς και με ποια κριτήρια κρίνονται, ενόψει του άρθρου 5 παρ. 1 του Συντάγματος, που κατοχυρώνει την ελευθερία οικονομικής, άρα και επιχειρηματικής, δραστηριότητας, οι όροι μιας τέτοιας δραστηριότητας και ως πού μπορεί να φτάσει ο κρατικός έλεγχος.

Με τη συμμετοχή νομικών, ακαδημαϊκών, καθηγητών, δημοσιογράφων πραγματοποιήθηκε χθες το απόγευμα η διαδικτυακή εκδήλωση που διοργάνωσε το Ίδρυμα Θεμιστοκλή και Δημήτρη Τσάτσου-Κέντρο Ευρωπαϊκού Συνταγματικού Δικαίου με θέμα: «Ο κόσμος μετά τον Covid-19».

Η μετάβαση από την επιτήρηση με τους όρους της παραδοσιακής ηλεκτρονικής παρακολούθησης, που αποσκοπεί, τύποις τουλάχιστον, στην καταπολέμηση της εγκληματικότητας, σε μια νέα εποχή όπου η βιομετρική παρακολούθηση θα επιτρέπει τελικά την ανίχνευση των ψυχολογικών αντιδράσεων και του «ενδιάθετου φρονήματος» όλων των πολιτών εν ονόματι της δημόσιας υγείας, θα συνιστούσε μια κοσμοϊστορική μεταβολή.

Η δολοφονία του George Floyd στις ΗΠΑ, με μάρτυρες το σύνολο του πληθυσμού του πλανήτη που έχει πρόσβαση στο Διαδίκτυο, είναι η μήτρα ενός νέου δικαιώματος.

Στις 18.5.2020 ψηφίστηκε διάταξη στο Κοινοβούλιο της Ουγγαρίας, σύμφωνα με την οποία ορίζεται ως «φυσικό φύλο» εκείνο που «βασίζεται στη γέννηση και το γονιδίωμα» και κατ’ αποτέλεσμα δεν αναγνωρίζεται πλέον η ιδιότητα των «τρανσέξουαλ» σε άτομα που έχουν προβεί σε αλλαγή φύλου και απαγορεύεται η αναγραφή της ως άνω αλλαγής στα δημόσια μητρώα και σε επίσημα έγγραφα. Από νομική άποψη, η συγκεκριμένη τροποποίηση πάσχει πολλαπλά.

Η πανδημία αποτέλεσε τον καταλύτη και τον επιταχυντή για την ανάδυση, την επιβολή ή την (προσωρινή τουλάχιστον) επικράτηση μιας σειράς θεσμικών και κοινωνικών πρακτικών, περιορισμών, συμπεριφορών και μορφών οργάνωσης του κράτους, της οικονομίας, της απασχόλησης, της εκπαίδευσης, του δημόσιου χώρου, της υγειονομικής προστασίας και των ανθρώπινων σχέσεων.

Με την ΚΥΑ που δημοσιεύτηκε στις 21/5/2020 (με θέμα την «επιβολή προσωρινών κυκλοφοριακών μέτρων και ρυθμίσεων στην περιοχή του Κέντρου της Αθήνας προς αντιμετώπιση του κινδύνου διασποράς του κορωνοϊού Covid-19») υπάρχει ο κίνδυνος απαξίωσης και εργαλειοποίησης των διατάξεων που θεσπίστηκαν για την αντιμετώπιση της πανδημίας. Πρόκειται για μια κακογραμμένη ΚΥΑ, που θα πρέπει να διδάσκεται ως παράδειγμα κακής νομοτεχνικά και ουσιαστικά σύνταξης μιας διοικητικής πράξης. Επιφέρει αναίτιο πλήγμα στην αξιοπιστία μιας διαδικασίας που βρήκε σύμμαχο την κοινωνία.

Σε μια περίοδο που χαρακτηρίζεται από τάσεις περιστολής θεμελιωδών δικαιωμάτων στο όνομα της δημόσιας υγείας, η σιωπή απέναντι σε μέτρα που αναιρούν την χρήση και τον προορισμό του δημόσιου χώρου, ο οποίος αποτελεί κρίσιμο διακύβευμα για την ίδια την λειτουργία της δημοκρατίας και την πραγμάτωση της ελευθερίας του ατόμου θα συνεπάγεται συνενοχή στην απώλεια ποσοστού της.

Η βαρυσήμαντη και ατυχής – κυρίως για το ίδιο – πρόσφατη απόφαση του Γερμανικού Συνταγματικού Δικαστηρίου (ΓΣΔ) σχετικά με το πρόγραμμα PEPP της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) υπέπεσε, πέραν από το προφανώς ακατάλληλο «μήνυμα» που έδωσε, σε τέσσερα κρίσιμα λάθη, που αγγίζουν όλους τους τομείς με τους οποίους καταπιάστηκε.

Η πανδημία επιδείνωσε τις ασυμμετρίες στο εσωτερικό της Ευρωπαϊκής Ένωσης και αποκάλυψε την έλλειψη αλληλεγγύης μπροστά σε έναν «εξωτερικό εχθρό», για τον οποίο ουδείς μπορούσε να προσάψει ευθύνη σε επιμέρους εθνικά κράτη, όπως συνέβη με τη δημοσιονομική κρίση πριν από μια δεκαετία.

Αυτό που κυρίως απηχεί η απόφαση είναι η διακήρυξη από το Δικαστήριο ότι στα ζητήματα της οικονομικής πολιτικής έχει εφαρμογή η γνωστή αμερικάνικη έκφραση «My way or the highway», εννοώντας ότι το ζήτημα έχει τέτοια πρωτοφανή σημασία που το Δικαστήριο είναι διατεθειμένο να αμφισβητήσει ανοιχτά το Δ.Ε.Ε. στην περίπτωση που το ίδιο δεν προβαίνει σε ένα συστηματικό έλεγχο αναλογικότητας των πράξεων της Ε.Κ.Τ., στο μέτρο και στο βαθμό που αυτές έχουν αντίκτυπο στην οικονομική πολιτική.

Στο 10ο βίντεο του αφιερώματος «Σύνταγμα και Πανδημία» ο Παύλος Ελευθεριάδης (Καθηγητής Δημοσίου Δικαίου στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης) και η Αλκμήνη Φωτιάδου (Διδάκτωρ Συνταγματικού Δικαίου, Δικηγόρος) συζητούν για τα δικαιώματα και την αλληλεγγύη στο πλαίσιο των περιορισμών που έχουν επιβληθεί για την αντιμετώπιση της διασποράς του Covid-19.

Το BVG παρατήρησε ότι με το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης ζημιώνονται οι καταθέτες, γιατί εισπράττουν λιγότερους τόκους, και οι υγιείς επιχειρήσεις, γιατί οι προβληματικές επιβιώνουν παίρνοντας δάνεια με χαμηλό επιτόκιο.

Η συρρίκνωση του δημόσιου χώρου υπό όλες τις μορφές του μπορεί να εκκινεί από μια έκτακτη ανάγκη, όπως στην περίπτωση της πανδημίας, δεν επιτρέπεται όμως να λαμβάνει μονιμότερα χαρακτηριστικά μέσω της χρήσης των ιδεολογικοσυμβολικών μηχανισμών εκμαίευσης από το Κράτος της συναίνεσης των πολιτών.

Είναι εξόχως ανησυχητικό ότι το Συνταγματικό Δικαστήριο της χώρας, η οποία θεωρείται ότι εξ αρχής αποτελούσε και αποτελεί την ατμομηχανή της Ένωσης και το ισχυρότερο κράτος της αμφισβητεί με τόσο απόλυτο τρόπο την θεμελιωδέστερη αρχή του Ενωσιακού Δικαίου και την αυθεντία δύο οργάνων της και μάλιστα ανεξάρτητων από πολιτικές επιρροές, της ΕΚΤ και του ΔΕΕ.

Με αφορμή τη συμπλήρωση 75 ετών από το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου ο Αστέριος Μπουζιάς επισημαίνει ότι κατά τη περίοδο του πολέμου η επιβολή στη χώρα της τριπλής εχθρικής κατοχής είχε ως συνέπεια τη διαμόρφωση μίας ιδιόμορφης πολιτικής και θεσμικής κατάστασης. Η κατεχόμενη χώρα βρέθηκε ταυτόχρονα συνδεδεμένη με τρία διαφορετικά θεσμικά καθεστώτα.

Η κοινωνική και συνταγματική σπουδαιότητα του ΕΣΥ επιβεβαιώθηκε κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Δεδομένου ότι οι καταστάσεις αυτές φαίνεται ότι εφεξής θα είναι ολοένα και πιο συχνές, η σχέση μεταξύ δημοσίου και ιδιωτικού στον τομέα της υγείας θα πρέπει να επανεξετασθεί, ενώ η ενίσχυση του ΕΣΥ αναδεικνύεται πλέον σε θεμελιώδη συνταγματική προτεραιότητα.

Στο 9ο βίντεο του αφιερώματος για τα συνταγματικά ζητήματα που εγείρει στη δημόσια σφαίρα η κρίση της πανδημίας o Ιωάννης Τασόπουλος, Καθηγητής Δημοσίου Δικαίου στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, και η Αλκμήνη Φωτιάδου, Διδάκτωρ Συνταγματικού Δικαίου και Δικηγόρος, συζητούν για την προστασία των δικαιωμάτων απέναντι στους περιορισμούς τους οι οποίοι έχουν επιβληθεί στην εποχή της πανδημίας του Cocid-19.

Ο λόγος που η απόφαση της 5ης Μαΐου του γερμανικού συνταγματικού δικαστηρίου (Bundesverfassungsgericht, BVerfG) στην υπόθεση Weiss θα μείνει στην ιστορία της ευρωπαϊκής ενοποίησης δεν είναι το οικονομικό της αντικείμενο. Πολύ περισσότερο, είναι ένα σημείο καμπής για την την Ευρωζώνη, την Ένωση και του πιο χαρακτηριστικού στοιχείου της έννομης τάξης της, την αρχή της υπεροχής του δικαίου της ΕΕ.

Η απόφαση του γερμανικού Ομοσπονδιακού Συνταγματικού Δικαστηρίου (Bundesverfassungsgericht / BverfG), η οποία δημοσιεύθηκε στις 5 Μαΐου 2020 σχετικά με το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ δημιουργεί νέα δεδομένα στις σχέσεις ΕΕ και κρατών μελών, ειδικότερα δε ως προς τα περιθώρια δράσης της ΕΚΤ ενόψει της αντιμετώπισης οικονομικών κρίσεων, στις οποίες συγκαταλέγεται και η πρόσφατη αναμενόμενη κρίση λόγω της πανδημίας.

Κατά την περίοδο της πανδημίας η παροχή εκπαιδεύσεως μέσω σύγχρονης τηλεκπαιδεύσεως είναι μια επιλογή που υπό προϋποθέσεις λήψεως τεχνικών και οργανωτικών μέτρων ασφαλείας για την προστασία των δεδομένων των μαθητών και εκπαιδευτικών μπορεί να φέρει σε πρακτική αρμονία τα αγαθά της εκπαιδεύσεως, της προστασίας της δημόσιας υγείας και των προσωπικών δεδομένων.

Στο πλαίσιο της πανδημίας η ελευθερία του λόγου, η ελεύθερη πρόσβαση στην πληροφόρηση και η πολυφωνία στα ΜΜΕ αποτελούν σημαντικό αντίβαρο απέναντι στους ακραίους περιορισμούς των θεμελιωδών δικαιωμάτων.

Στο 8ο βίντεο του αφιερώματος «Σύνταγμα και Πανδημία» ο Χαράλαμπος Ανθόπουλος, Καθηγητής Δημοσίου Δικαίου στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο (ΕΑΠ), και η Αλκμήνη Φωτιάδου, Διδάκτωρ Συνταγματικού Δικαίου-Δικηγόρος, συζητούν για το εάν υφίστανται αλλαγές στον τρόπο θεώρησης των δικαιωμάτων μετά τις έκτακτες συνθήκες που δημιούργησε η κρίση της πανδημίας του Covid-19.

Δεν χρειάζεται να είναι κάποιος Σπαρτιάτης για να ανησυχεί σήμερα για τα δικαιώματα και να αισθάνεται την ανάγκη επαγρύπνησης για τους κινδύνους που τα απειλούν. Η ιδέα ότι τα δικαιώματα είναι μαχητά και πρέπει να σταθμίζονται προκειμένου να αποφεύγεται μείζων βλάβη που απειλεί τον δήμο, όπως η πανδημία από τον κορωνοϊό, δεν αναιρεί την επιτακτική ανάγκη να προσδιορίσουμε με τρόπο πάγιο, όσο γίνεται, τις υποχρεώσεις και τις επιταγές που συνεπάγεται το δικαίωμα για το κράτος.

Τα ατομικά δικαιώματα που κατοχυρώνει το Σύνταγμα προσφέρουν τελικά την εγγύηση προστασίας που νομίζαμε; Τα μέτρα του κορωνοϊού φαίνεται να αποτελούν έμπρακτη διάψευση του χαρακτήρα των δικαιωμάτων ως ασπίδας προστασίας μας, ικανής να αποκρούσει την προσβολή τους. Είναι ο φόβος αυτός βάσιμος;

Στο 7ο βίντεο του αφιερώματος «Σύνταγμα και Πανδημία» η Φερενίκη Παναγοπούλου, Επίκουρη Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου, και η Αλκμήνη Φωτιάδου, Διδάκτωρ Συνταγματικού Δικαίου – Δικηγόρος, συζητούν για τα επιτακτικά διλήμματα που θέτει η βιοηθική στο πλαίσιο των συνθηκών της πανδημίας, όπως η υποχρεωτικότητα ή μη των εμβολιασμών και η διαλογή ασθενών.

Δεν προβλέπεται καθεστώς υποχρεωτικού εμβολιασμού κατόπιν αποφάσεων διεθνών ή και ευρωπαϊκών οργάνων. Αντίθετα, μια τέτοια δυνατότητα υπάγεται αυστηρά στη σφαίρα εθνικών αρμοδιοτήτων.

Ποιες είναι οι συνέπειες του lockdown στην Ευρώπη; Υπάρχει ευρωπαϊκή αλληλεγγύη; Ποιο θα ήταν το όφελος από την έκδοση ομολόγου για τον κορωνοϊό; Ο Παναγιώτης Τσακλόγλου, Καθηγητής στο Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Οικονομικών Σπουδών του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, προσεγγίζει κριτικά τις προκλήσεις και τις αντιστάσεις των ευρωπαϊκών θεσμών απέναντι στη νέα μορφή κρίσης που έχει δημιουργήσει η πανδημία του κορωνοϊού.

Η περίοδος 1967-1974 υπήρξε η πιο επώδυνη θεσμικά και συνταγματικά περίοδος της συνταγματικής μας ιστορίας, και πρέπει να μας υπενθυμίζει πάντα την αξία της περιφρούρησης και της διαφύλαξης του θεμελιώδους νόμου της πολιτείας.

Τα συνταγματικά κείμενα της στρατιωτικής δικτατορίας αποτέλεσαν τους καρπούς των προσπαθειών της για διαμόρφωση ενός σταθερού θεσμικού πλαισίου, το οποίο θα εξασφάλιζε διάρκεια και συνέχεια στην εξουσία των εμπνευστών τους.

Στο 6ο βίντεο του αφιερώματος για τα συνταγματικά ζητήματα που εγείρει στη δημόσια σφαίρα η κρίση της πανδημίας ο Δημήτρης Χριστόπουλος, Καθηγητής Πολιτειολογίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, και η Αλκμήνη Φωτιάδου, Διδάκτωρ Συνταγματικού Δικαίου και Δικηγόρος, συζητούν για την ιδιότητα του πολίτη και τα δικαιώματα των προσφύγων.

Ο νόμος που ψηφίστηκε από το Ουγγρικό Κοινοβούλιο στις 30 Μαρτίου 2020 με αυξημένη πλειοψηφία 2/3 για την αντιμετώπιση της πανδημίας του κορωνοϊού έχει επικριθεί από όλους τους σχολιαστές ως αντιδημοκρατική και αυταρχική στροφή, αν όχι ως αρχή επιβολής μιας ιδιότυπης «δικτατορίας» εν μέσω της υγειονομικής κρίσης. Θέτει σοβαρότατα ζητήματα σε σχέση με τη δημοκρατία, την αρχή του κράτους δικαίου και τη διάκριση των εξουσιών.

Στο 5ο Βίντεο του αφιερώματος «Σύνταγμα και Πανδημία» η Φερενίκη Παναγοπούλου, Επίκουρη Καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου, και η Αλκμήνη Φωτιάδου, Διδάκτωρ Συνταγματικού Δικαίου και Δικηγόρος, συζητούν για τους προβληματισμούς που έχουν εγείρει οι έκτακτες συνθήκες της πανδημίας στο πεδίο της διαχείρισης και προστασίας των προσωπικών δεδομένων.

Ο Παναγιώτης Ιωακειμίδης, Ομότιμος Καθηγητής Ευρωπαϊκής Πολιτικής και Ευρωπαϊκής Ενοποίησης στο τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης του Πανεπιστημίου Αθηνών, αναλύει τις μέχρι τώρα αντιδράσεις και πρωτοβουλίες των θεσμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης απέναντι στην κρίση που δημιούργησε η πανδημία του κορωνοϊού.

Αν θέλουμε να προασπίσουμε την ιδιωτικότητά μας και ταυτόχρονα την ποιότητα της σύγχρονης Δημοκρατίας, θα πρέπει να τοποθετηθούμε με κριτική σκέψη απέναντι στις εκφυλιστικές εκφάνσεις της τεχνολογίας, αλλά και με ανιδιοτελή προσήλωση στα δημοκρατικά ιδεώδη και την αξία του ανθρώπου.

Η υπέρβαση μιας κρίσης μας φορά όλους, την πολιτεία, την κοινωνία των πολιτών και η προσαρμοστικότητα και των δύο θεσμών θα αποτελέσει το εφαλτήριο για την επόμενη ημέρα, χωρίς διακρίσεις στο δικαίωμα για ενημέρωση όλων, με ταυτόχρονη ενδυνάμωση του ρόλου της πρόνοιας και της κοινωνικής αλληλεγγύης.

Το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένεσης λειτουργεί όπως κάθε Δικαστήριο με βάση κανόνες δικαίου. Όλοι οι δικαστές δεσμεύονται από την απρόσωπη κανονιστική γλώσσα του ενωσιακού δικαίου. Αφ’ης ορισθούν, παύουν να εκπροσωπούν την χώρα που τους διόρισε. Υπηρετούν το δίκαιο της Ένωσης, και πριν απ’ όλα τις γενικές αρχές του. Μια βασική -ίσως η πιο θεμελιώδης αρχή- είναι η αρχή της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης.

Οι οικονομικές συνέπειες της πανδημίας εκτιμάται ότι θα είναι πολύ χειρότερες από αυτές της οικονομικής κρίσης. Για να αντιμετωπισθούν η Ένωση θα πρέπει να αντιδράσει με όλα τα εργαλεία που διαθέτει και νέα που μπορεί να αποκτήσει σε μια βάση επίδειξης υψηλής αλληλεγγύης. Χωρίς την αλληλεγγύη η ΄Ένωση δεν μπορεί να νοηθεί ως σύστημα υπερεθνικής δόμησης και λογικής.

Στο τέταρτο βίντεο του αφιερώματος με τίτλο «Σύνταγμα και Πανδημία» ο Ιωάννης Σαρμάς, Πρόεδρος του Ελεγκτικού Συνεδρίου, και η Αλκμήνη Φωτιάδου (Διδάκτωρ Συνταγματικού Δικαίου, Δικηγόρος) συζητούν για την αρχή της αναλογικότητας και την εφαρμογή της στην αξιολόγηση της συνταγματικότητας των περιοριστικών μέτρων που έχουν επιβληθεί για την αντιμετώπιση της διασποράς του κορωνοϊού.

Με βάση την αρχή της αναλογικότητας οι περιορισμοί που επιβάλλονται στην άσκηση ενός θεμελιώδους δικαιώματος πρέπει να εξυπηρετούν καταρχάς έναν θεμιτό σκοπό και να είναι κατάλληλοι (πρόσφοροι), αναγκαίοι και αναλογικοί υπό στενή έννοια για την επίτευξη αυτού του σκοπού. Ο σκοπός αυτός θα πρέπει να εξυπηρετεί είτε την προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων άλλων προσώπων στο πλαίσιο επίλυσης μίας σύγκρουσης δικαιωμάτων είτε άλλα έννομα αγαθά υπέρτερου δημόσιου συμφέροντος.

Στο τρίτο βίντεο του αφιερώματος για τα θεσμικά και συνταγματικά ζητήματα που εγείρει στη δημόσια σφαίρα η κρίση της πανδημίας ο Επίκουρος Καθηγητής της Νομικής Σχολής του Α.Π.Θ., Γιώργος Καραβοκύρης, και η Αλκμήνη Φωτιάδου (Διδάκτωρ Συνταγματικού Δικαίου, Δικηγόρος) συζητούν για το Δίκαιο της Ανάγκης, αναλύοντας την πολυσήμαντη έννοια της ανάγκης και την εφαρμογή της στο πλαίσιο των έκτακτων συνθηκών που θέτει η πανδημία.

Η αρχή της αναλογικότητας μας καλεί να προσαρμόσουμε τα κατάλληλα μέσα στον θεμιτό στόχο της αντιμετώπισης μιας επιτακτικής κοινωνικής ανάγκης.

Οι περιορισμοί που επιβλήθηκαν λόγω της πανδημίας του Κορωνοϊού είναι πρωτόγνωροι και αφορούν δραστηριότητες της κοινωνικής μας ζωής που μέχρι πρότινος θεωρούνταν ότι πέραν των άλλων ανήκουν στον πυρήνα της ελεύθερης δραστηριότητάς μας. Υπό την έποψη της αρχής της επιφύλαξης του νόμου οι περιορισμοί αυτοί είναι συνταγματικά επιτρεπτοί.

Σε κάθε μεγάλη απειλή για τη δημόσια υγεία, η βιοηθική δοκιμάζεται. Κυρίως, διότι αυτό που προκύπτει πάντοτε είναι μια κατάσταση σύγκρουσης της προσωπικής μας αυτονομίας με την προστασία των άλλων.

Ο Καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου και Πρώην Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης, Ευάγγελος Βενιζέλος, και η Αλκμήνη Φωτιάδου (Διδάκτωρ Συνταγματικού Δικαίου, Δικηγόρος) συζητούν πώς μεταλλάσσει η πανδημία την έννοια και τη λειτουργία του δημόσιου χώρου, πώς κατοχυρώνεται ο ψηφιακός δημόσιος χώρος και πώς επηρεάζεται η δημοκρατία.

Η προστασία που παρέχεται στα προσωπικά δεδομένα μέσω του δικαιικού πλέγματος είναι συγκροτημένη στο ανώτερο δυνατό επίπεδο – συνταγματικό και ενωσιακό – παρουσιάζει πληρότητα και μεγάλη εξειδίκευση, δεν είναι όμως απόλυτη.

Το Syntagma Watch, ανταποκρινόμενο στην ανάγκη για εμπεριστατωμένη ενημέρωση κάθε ενδιαφερόμενου στη δύσκολη αυτή περίοδο της πανδημίας του Κορωνοϊού, ξεκινάει μια σειρά από βίντεο με εξειδικευμένους επιστήμονες, τα οποία επικεντρώνονται σε βασικά θεσμικά και συνταγματικά ζητήματα που εγείρει στη δημόσια σφαίρα η κρίση της πανδημίας.

Είναι γεγονός ότι η παγκόσμια πανδημία του νέου κορωνοϊού αποτελεί απόδειξη ότι η πραγματικότητα ξεπερνά τα όρια οποιασδήποτε φαντασίας μας. Η αντιμετώπισή της εγείρει πληθώρα ερωτημάτων, μερικά εκ των οποίων άπτονται βιοηθικών στοχασμών. Τα ζητήματα είναι πολλά και δισεπίλυτα.

Ο Καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου και Πρόεδρος του Ιδρύματος Θεμιστοκλή και Δημήτρη Τσάτσου Ξενοφών Κοντιάδης συζητάει με τον Κοσμήτορα της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Λευκωσίας, Καθηγητή Αχιλλέα Αιμιλιανίδη, τα καίρια ζητήματα συνταγματικής νομιμότητας που εγείρονται ενόψει των μέτρων που ανακοινώθηκαν στην Ελλάδα με σκοπό την προστασία της δημόσιας υγείας έναντι του COVID-19.

Δεν μπορεί να θεωρηθεί αντίθετη στην αρχή της αναλογικότητας η επιβολή των απαγορεύσεων και περιορισμών της ελευθερίας κίνησης, με την ΠΝΠ, για ένα σχετικά περιορισμένο χρονικό διάστημα. Υπό τις συνθήκες διαπιστωμένης γεωμετρικής αύξησης των κρουσμάτων και θανάτων εξ αιτίας της επιδημίας του κορωνοϊού, η διασπορά του απειλεί άμεσα και σοβαρά την υγεία του πληθυσμού, όχι ως αφηρημένο αγαθό, αλλά ως κατάσταση καθενός ατομικά, από την οποία εξαρτάται η πραγματική δυνατότητα άσκησης των θεμελιωδών δικαιωμάτων.

Οι θεμελιώδεις αρχές και αξίες του Συντάγματος δεν αναστέλλονται ούτε υποβαθμίζονται κατά τη διάρκεια της κρίσης. Το κράτος πρόληψης κατοχυρώνεται συνταγματικά και διαθέτει τους αναγκαίους μηχανισμούς που επιτρέπουν στην έννομη τάξη να προσαρμόζεται σε έκτακτες ανάγκες χωρίς να απαιτείται συνταγματική μεταβολή ή παραβίαση του Συντάγματος.

Τα μέτρα που ανακοινώθηκαν χθες από την Κυβέρνηση, τα οποία απαγορεύουν τις άσκοπες μετακινήσεις, δεν είναι αντίθετα στο Σύνταγμά μας, συμπέρασμα που προκύπτει, αποκλειστικά, από την ερμηνεία του Συντάγματος. Τα μέτρα ουσιαστικά κανονικοποιούν σε επίπεδο επιτακτικού κανόνα δικαίου τις υπάρχουσες ήδη, βασιζόμενες στα πορίσματα και τις διαπιστώσεις της ιατρικής επιστήμης, σχετικές συστάσεις και αφήνουν εκτός απαγόρευσης σωρεία περιπτώσεων επιτρεπτής μετακίνησης.

Η ανθεκτικότητα των συνταγματικών δικαιωμάτων αποτελεί πυρήνα της ανθεκτικότητας του Συντάγματος, της δυνατότητάς του να υποδέχεται απρόβλεπτες κρίσεις συνεχίζοντας να επιτελεί τις βασικές του λειτουργίες. Ίσως η κρίση της πανδημίας φανερώσει τη σύνδεση ανάμεσα στην ανθεκτικότητα των πολιτών και της κοινωνίας με την ανθεκτικότητα του Συντάγματος.

Ο αναθεωρητικός συντακτικός νομοθέτης ενίσχυσε τη στρατιωτική δικαιοσύνη, εισάγοντας καινοτομίες όπως ότι τα μέλη του δικαστικού σώματος των ενόπλων δυνάμεων θα εξομοιωθούν πλήρως με τους μη στρατιωτικούς, τακτικούς δικαστές, δηλαδή τους επαγγελματίες δικαστές των κοινών ποινικών δικαστηρίων.

Το Κράτος που «απαλλάσσει» τον πολίτη από όλους τους λόγους που μπορεί να σκεφτεί για να αμφισβητήσει την ορθότητα του νόμου, πράττει άριστα, όταν δε κηρύσσει, έστω άτυπα, την κατάσταση ανάγκης, αυτή παύει να είναι ατομική, άναρχη και «φυσική», γίνεται πολιτική, κοινωνική και, στο μέτρο του δυνατού, εξομαλύνεται.

Τα σχετιζόμενα με την προστασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα ερωτήματα που θέτει η αντιμετώπιση του κορωνοϊού είναι πολλά και δυσεπίλυτα. Σε περίπτωση συγκρούσεως του δικαιώματος προσωπικών δεδομένων με άλλα έννομα αγαθά, όπως είναι η προστασία της δημόσιας υγείας, θα πρέπει να λάβει χώρα στάθμιση αυτών με βάση τη συνταγματική αρχή της αναλογικότητας.

Είναι βέβαιο και συνταγματικά προβλεπόμενο τόσο για την έκδοση πράξεων νομοθετικού περιεχομένου όσο και για την επίταξη, ότι η απειλή κατά της υγείας συνιστά τον πρώτο σε σπουδαιότητα αλλά και «καθαρότητα» λόγο επίκλησης έκτακτης κατάστασης, όπως είναι και προφανές ότι η προκληθείσα από τον κορωνοϊό πανδημία συνιστά σημαντική και άμεση απειλή κατά της δημόσιας υγείας. Υπ’ αυτό το πρίσμα τα μέτρα φαίνονται, στη γενικότητα τους, συνταγματικώς νόμιμα.

Η φιλελεύθερη δημοκρατία πετυχαίνει να παραμένει σταθερή, γιατί, εν τέλει, οι πολίτες προτιμούν ένα πολιτικό πλαίσιο που σέβεται όλους το ίδιο. Τι σημαίνουν τα παραπάνω για τη σχέση ελευθερίας και ασφάλειας; Η ιδέα ότι η σταθερότητα της δημοκρατικής κοινωνίας στηρίζεται πάνω στον ίσο σεβασμό της ελευθερίας του καθενός είναι ένας νέος τρόπος νοηματοδότησης της σχέσης ασφάλειας και ελευθερίας.

Στα δημοκρατικά καθεστώτα η υπεύθυνη Πολιτεία καλείται να ανταποκριθεί στις έκτακτες ανάγκες και συνθήκες διαφυλάττοντας τη ζωή αλλά και τον πυρήνα της δημοκρατίας, την ελευθερία. Δεν πρέπει να αποτελέσει η πανδημία την θρυαλλίδα νέων μορφών κρατικού ή/και κοινωνικού ελέγχου ή μίας γενικευμένης εισβολής στην ιδιωτική ζωή των ανθρώπων.

Εξετάζοντας και αποκωδικοποιώντας την τελευταία «πολύκροτη» νομική ενέργεια της Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου της Ελληνικής Κυβέρνησης για την αντιμετώπιση του προδήλως συντονισμένου παράτυπου προσφυγικού-μεταναστευτικού κύματος, διαπιστώνεται, ότι παρά την παράλληλη διεθνή υπερνομοθετική βαρύτητα των διεθνών δεσμεύσεων περί ασύλου και την διατάραξη της «έννομης κανονικότητάς» τους, είναι νομικά ορθή ή έστω ανεκτή.

Σε ένα συνεχώς μεταβαλλόμενο ευρωπαϊκό κοινωνικό και οικονομικό περιβάλλον, οι προκλήσεις σε εθνικό αλλά και ευρωπαϊκό πλαίσιο είναι μεγάλες για την ασφάλεια, την εκπαίδευση και την ευημερία των παιδιών. Είναι πολλά τα όσα πρέπει να γίνουν για τη προάσπισή των θεμελιωδών δικαιωμάτων τους, τη καλυτέρευση των όρων διαβίωσης και εκπαίδευσης τους. Ο σχεδιασμός ανήκει στην οργανωμένη πολιτεία μα η υλοποίηση εμπλέκει και τη κοινωνία, τα μέλη της, όλους εμάς.

Στην πρόσφατη περίπτωση της επίταξης οικοπέδων σε νησιά για τη δημιουργία χώρων εγκατάστασης μεταναστών oι συνταγματικές προϋποθέσεις της επίταξης – έκτακτη, δημόσια, επείγουσα, πρόσκαιρη ανάγκη – φαίνονται να πληρούνται, ιδίως από τη στιγμή που η κυβέρνηση επικαλέστηκε ρητά όχι μόνο την κοινωνική αναταραχή σε περιοχές μαζικής υποδοχής μεταναστών-προσφύγων αλλά και απειλές κατά της δημόσιας υγιεινής.

Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου δεν έκρινε ότι σε κάθε περίπτωση ένα Κράτος έχει δικαίωμα να απελαύνει ομαδικά αλλοδαπούς. Αυτό θα σήμαινε κατάργηση του άρθρου 4 του 4ου Πρωτοκόλλου της ΕΣΔΑ. Έθεσε κριτήρια για τις περιπτώσεις που μια ομαδική απέλαση αλλοδαπών δεν παραβιάζει την απαγόρευση.

Το Δικαστήριο εξισορροπεί μεταξύ των δικαιωμάτων εν δυνάμει προσφύγων για διεθνή προστασία και κρατών για αποτελεσματική φύλαξη των συνόρων τους. Προστατευτικά μέτρα αποτροπής παράνομης εισόδου αλλοδαπών στην επικράτεια μίας χώρας, όπως οι φράχτες είναι καταρχήν νόμιμα, τηρουμένων των λοιπών ορισμών του Διεθνούς Δικαίου.

H άμεση αντίδραση στην απόφαση N.D. & N.T. που αφορά την πολιτική της Ισπανίας για τις μαζικές απελάσεις των παράτυπων μεταναστών χαρακτηρίστηκε «σοκ» – «χαστούκι στο πρόσωπο» του δικαίου των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που «ακυρώνει τον λόγο ύπαρξης» της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΣΔΑ). Αυτή η ανάρτηση προτείνει μια διαφορετική ανάγνωση. Θα εστιάσει στο ότι η απόφαση χαρακτηρίζεται από μια σειρά από εγγενείς ασάφειες, που συνδυάζουν την τάση περιορισμού με στοιχεία δυναμικής ερμηνείας.

Ο νέος ασφαλιστικός νόμος αποτελεί ένα κρίσιμο βήμα για τον εξορθολογισμό του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης και την προσαρμογή του προς τις συνταγματικές επιλογές της ανταποδοτικότητας, της ισότητας και της βιωσιμότητας.

Η προσφυγική κρίση δεν έχει αφήσει αλώβητο κανένα ευρωπαϊκό θεσμό. Ακόμα και τους ίδιους τους θεματοφύλακες των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Με αφορμή το επίμαχο ζήτημα της πολυιδιοκτησίας στην περίπτωση ΠΑΟΚ και Ξάνθης η τροπολογία που ψηφίστηκε εν μέσω αντιδράσεων δεν είναι αντισυνταγματική, δεδομένου ότι το αυτοδιοίκητο στον χώρο του ποδοσφαίρου δεν περιλαμβάνει τις κυρώσεις που ο νόμος θέτει στο πεδίο του επαγγελματικού αθλητισμού. Ομως, τυχόν εφαρμογή της τροπολογίας αντίκειται προς το ρυθμιστικό πλαίσιο της UEFA και ενδέχεται να προκαλέσει την αποβολή της Ελλάδας από τις ευρωπαϊκές διοργανώσεις.

H αντιμετώπιση του «μεταναστευτικού ζητήματος» από την κυβέρνηση με πρόσφατη (ΦΕΚ Α, αρ. φυλλ. 28, από 10.2.2020) έκδοση Προεδρικού Διατάγματος που περιέχει πράξη νομοθετικού περιεχομένου δεν μπορεί, από θεσμική άποψη, παρά να νοηθεί και να λειτουργήσει ως «πυροσβεστικός», να ισχύσει δηλαδή έως ότου ληφθούν, με την κανονική νομοθετική διαδικασία, τα άλλου είδους μέτρα που επιβάλλουν οι περιστάσεις –και όχι να τα υποκαταστήσει.

Η Στρατηγική για την Αποϊδρυματοποίηση που σχεδιάζει το Υπουργείο Εργασίας & Κοινωνικών Υποθέσεων, στοχεύει στην ανάπτυξη μιας καθολικής πολιτικής για τη διασφάλιση ενός πλαισίου υποστήριξης ευάλωτων κοινωνικά ομάδων όπως των παιδιών, των παιδιών/ενηλίκων με αναπηρία και των ηλικιωμένων.

Το θετικό του νέου εκλογικού νόμου είναι ότι καθιστά – όχι, βεβαίως, παρελθόν, αλλά πάντως – παρένθεση τη συριζαίικη ολοσχερή αναλογική: ίσως το πιο αναλογικό εκλογικό σύστημα του δυτικού κόσμου πλην της Ολλανδίας, ίσως και της Μολδαβίας. Ωστόσο, και ο νέος νόμος προσφέρεται για κριτική.

Ανοικτή εκδήλωση με θέμα «Έμφυλη Βία – Σεξισμός: Από τη ρητορική στη βίαιη πράξη» πραγματοποίησε το Ίδρυμα Θεμιστοκλή και Δημήτρη Τσάτσου – Κέντρο Ευρωπαϊκού Συνταγματικού Δικαίου τη Δευτέρα 27 Ιανουαρίου στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων.

Εκ του Συντάγματος διαμορφώνεται ένα προστατευτικό πλαίσιο για την ελεύθερη σύσταση και ανεμπόδιστη λειτουργία των ενώσεων προσώπων, το οποίο το κράτος οφείλει να σέβεται (ή ακόμη και να προστατεύει), ιδίως απέχοντας από παρεμβάσεις που θα κατατείνουν στην συρρίκνωση του αυτοκαθορισμού των μελών τους. Οποιαδήποτε τέτοια παρέμβαση θα βρισκόταν σε ευθεία αντίθεση με το συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμα του συνεταιρίζεσθαι.

Η αναγγελία της κυβέρνησης ότι σκοπεύει να αλλάξει επειγόντως τον σχετικό με τη διεξαγωγή του επαγγελματικού πρωταθλήματος ποδοσφαίρου νόμο και η κατάθεση σχετικής τροπολογίας, η οποία υπερψηφίστηκε τελικά σήμερα στη Βουλή με 156 ψήφους, αποτελούν ενέργειες που δεν είναι μεν ευθέως αντισυνταγματικές αλλά δύσκολα θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι δεν αποτελούν παρεμβάσεις που θα έπρεπε να αποφεύγονται σε ένα ορθά λειτουργούν Κράτος Δικαίου.

Η σύμφωνη με το ενωσιακό δίκαιο ερμηνεία του Συντάγματος έχει σαφώς φτάσει στα όρια της και η απαγόρευση ίδρυσης ξένων πανεπιστημίων έχει διαβρωθεί ή καταστεί σε πολλές περιπτώσεις μια διάταξη που ισχύει μόνο «στα χαρτιά».

Δεδομένης της αδιαμεσολάβητης σχέσης της Ελληνικής Δημοκρατίας με την Αγία Τριάδα ο εκλεγείς Πρόεδρος της Δημοκρατίας μετέχει της θρησκευτικότητας της Ελληνικής Δημοκρατίας εκ της εκλογής. Δεν έχει καμία σημασία η ιδιωτική θρησκευτική πεποίθηση του ανθρώπου που εκλέγεται, αλλά η δημόσια περσόνα που συγκροτούν οι διατάξεις για το φορέα του οργάνου που λέγεται ΠτΔ.

Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είναι ο αρχηγός του κράτους και ο εκπρόσωπος της Ελλάδας απέναντι σε άλλα κράτη. Οι συνταγματικές αρμοδιότητές του είναι στην πραγματικότητα περιορισμένες, ωστόσο επιτελεί έναν θεμελιώδη ενοποιητικό ρόλο εντός της πολιτείας.

Το εκλογικό σύστημα αλληλεπιδρά με το κομματικό σύστημα και επηρεάζει καθοριστικά τη λειτουργία του πολιτικού συστήματος. Οι βασικές επιλογές του εκλογικού συστήματος ασκούν άμεση επίδραση στην εκλογική συμπεριφορά και στην πολιτική κουλτούρα.

Όλα τα εκλογικά συστήματα με μπόνους είναι εξ ορισμού ύποπτα για αντισυνταγματικότητα, διότι εισάγουν, και μάλιστα ex ante, απόκλιση από την αρχή της ισοδυναμίας της ψήφου, δηλαδή την ισότητα κατ’ αποτέλεσμα της κάθε ψήφου ξεχωριστά, μετά την εξαγωγή της από την κάλπη.

Με αφορμή την επερχόμενη διαδικασία για την εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας το Syntagma Watch εντάσσει στις δημοσιεύσεις του ένα αφιέρωμα για τον θεσμό του αρχηγού του κράτους, ο οποίος επιτελεί έναν θεμελιώδη ενοποιητικό ρόλο εντός της πολιτείας. Στο άρθρο που ακολουθεί ο κ. Χαράλαμπος Τσιλιώτης, Επίκουρος Καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, λαμβάνοντας υπόψη την επερχόμενη διαδικασία σε συνδυασμό με την πρόσφατη συνταγματική αναθεώρηση με την οποία τροποποιήθηκε η σχετική διάταξη (άρθρο 32 Σ) που ρυθμίζει την εκλογή αυτή, θίγει σημαντικές εκφάνσεις ως προς τη διαδικασία ανάδειξης του ΠτΔ (προτάσεις κομμάτων, φάσεις, ψηφοφορίες, εκλογή).

Η εξάρτηση μιας δημοσίευσης από προηγούμενη διοικητική άδεια είναι κατ’ αρχήν αντίθετη στο Σύνταγμα. Η απαγόρευση αυτή ισχύει μάλιστα και για τις δημόσιες επιχειρήσεις, που ως Ανώνυμες Εταιρίες διέπονται από το ιδιωτικό δίκαιο. Ωστόσο, ο κανόνας αυτός, αν και πολύ αυστηρός, κάμπτεται σε περίπτωση όπου η δημοσίευση γίνεται σε ειδικά διαφημιστικά πλαίσια, προορισμένα για εμπορική εκμετάλλευση μιας δημόσιας επιχείρησης, όπως συνέβη με την πολύκροτη καμπάνια κατά των αμβλώσεων σε κεντρικούς σταθμούς του Μετρό της Αθήνας.

O περισσότερος λόγος, ο αντίλογος και ο διάλογος συνιστούν την πιο ασφαλή αντίδραση απέναντι σε προσβλητικές εκφράσεις της άποψης του καθενός, σύμφωνα με τον καθηγητή Συνταγματικού Δικαίου κ. Ξενοφώντα Κοντιάδη.

Στην περίπτωση της αφίσας του ΜΕΤΡΟ κατά της άμβλωσης η ελευθερία της έκφρασης μπορούσε θεμιτά να περιοριστεί. Η καμπάνια δεν έπρεπε να επιτραπεί στο δημόσιο χώρο. Εφόσον έγινε επιτρεπτή με εσφαλμένη εφαρμογή των κριτηρίων, δεν μπορούσε παρά να κατέβει. Όμως η εμπειρία σε υποθέσεις ελευθερίας της έκφρασης είναι ότι μηνύματα που λογοκρίνονται συνήθως δυναμώνουν.

Από την αναλογική σε ένα μεικτό σύστημα που έχει ένα αναλογικό και ένα πλειοψηφικό τμήμα η απόσταση είναι το πολύ 50 έδρες. Ωστόσο, o εκλογικός νόμος δεν είναι μόνο ο κανόνας αντιστοίχισης ποσοστού ψήφων σε ποσοστό εδρών. Θα βοηθήσει σε κάτι η αλλαγή; Μόνο στην ενίσχυση της αυτοδύναμης κυβέρνησης. Αποτελεί ένα μεγάλο ερώτημα γιατί δεν προσπαθούμε να ενισχύσουμε τις συνεργασίες.

Το διεθνές και εσωτερικό πρωτογενές και παράγωγο δίκαιο προκρίνει και υποχρεώνει την εφαρμογή δράσεων και προγραμμάτων τα οποία σχετίζονται με την ενημέρωση και εκπαίδευση σε θέματα αναπηρίας, που οδηγούν στην ευαισθητοποίηση της κοινωνίας. Η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση για το θεμελιώδες δικαίωμα των παιδιών/ατόμων με αναπηρίες να συμμετέχουν ισότιμα σε κάθε έκφανση της κοινωνικής, επαγγελματικής δραστηριότητας, μπορεί να επιτευχθεί αποτελεσματικά και μέσα από το εκπαιδευτικό σύστημα.

Ένα από τα πιο πολυσυζητημένα θέματα στο πεδίο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων για το έτος που φεύγει είναι ο νόμος 4636/2019 «Περί Διεθνούς Προστασίας και άλλες διατάξεις» μέσω του οποίου επιχειρείται ο εκσυγχρονισμός του νομοθετικού πλαισίου που αφορά την παροχή διεθνούς προστασίας. Κατά πόσο τελικά επιτυγχάνεται η μεταρρύθμιση των ελληνικών διαδικασιών που αφορούν το σύστημα υποδοχής και ασύλου; Παρέχεται πραγματική λύση στο πρόβλημα ενισχύοντας την ασφάλεια δικαίου; Οι απαντήσεις στο βίντεο που ακολουθεί.

Όταν αποφασίστηκε, για λόγους επείγοντος προφανώς, να εισέλθουν τα αστυνομικά όργανα στην οικία του κ. Δημήτρη Ινδαρέ, ήταν παρών εκπρόσωπος της δικαστικής αρχής σε αυτή την ειδικότερη ενέργεια; Αυτό είναι το κριτήριο της νομιμότητας αυτής της ενέργειας. Η συνεχής επιβεβαίωση της παρουσίας εκπροσώπων της δικαστικής αρχής στην επιχείρηση κατά της κατάληψης δεν απαντά στο ανωτέρω ερώτημα.

Η δίωξη του Τραμπ επιτείνει ακόμα περισσότερο την πόλωση και τον διχασμό της αμερικανικής κοινωνίας. Οι κατηγορίες εναντίον του είναι αξιόπιστες. Η αθώωσή του υπονομεύει το κύρος των θεσμών και επιτείνει την ταύτιση του κόμματος του Λίνκολν με τον Τραμπ.

Η περιπέτεια του Brexit, όσον αφορά την διαδικασία αποχώρησης αναμένεται να τερματισθεί στις 31 Ιανουαρίου 2020, ούτως ώστε από 1 Φεβρουαρίου 2020 το Ηνωμένο Βασίλειο να αποτελεί πλέον οριστικά και αμετάκλητα τρίτο κράτος για την Ε.Ε. Ωστόσο, το δράμα του Brexit θα συνεχισθεί υπό άλλους όρους και μετά την 31 Ιανουαρίου 2020 και με περισσότερους παίκτες.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν συνηθίζει σε επίπεδο Ευρωπαϊκού Συμβουλίου τουλάχιστον να μπαίνει σε νομικές πτυχές ή αναλύσεις, πολύ λιγότερο να προχωρεί σε σχετικές απορριπτικές τοποθετήσεις. Τώρα το κάνει με την περίπτωση του μνημονίου Τουρκίας-Λιβύης.

Στη συνταγματική μας ιστορία παρατηρείται μια συνταγματική ομοιομορφία ως προς το όργανο που έφερε την αρμοδιότητα να ασκήσει δίωξη κατά των Υπουργών. Και αυτό ήταν η εθνική αντιπροσωπεία.

Το Σύνταγμα ορίζει ότι το απόρρητο των επιστολών και της ελεύθερης ανταπόκρισης ή επικοινωνίας είναι απολύτως απαραβίαστο και απαιτεί εγγυήσεις από τον νόμο για την κάμψη του απορρήτου από τις δικαστικές αρχές προς διακρίβωση ιδιαιτέρως σοβαρών εγκλημάτων.

Άρθρο 43 του νόμου 4640/2019: Διάταξη που χαρακτηρίζεται από πρωτοφανή νομοτεχνική προχειρότητα, παραβιάζει κατάφωρα το άρθρο 19 του Συντάγματος, καθώς και το άρθρο 8 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.

Άπαντες αναγνωρίζουν, άλλοι εμφαντικά (Γαλλία, Αίγυπτος, Κύπρος, Ισραήλ, Ρωσία) και άλλοι πιο χλιαρά (ΗΠΑ, Ε.Ε.) ότι το επίμαχο Μνημόνιο αμοιβαίας Κατανόησης μεταξύ Τουρκίας και της επίσημα αναγνωρισμένης Κυβέρνησης της Λιβύης αντιβαίνει σε βασικούς κανόνες του Διεθνούς Δικαίου. Παρ’ όλα αυτά η Ε.Ε. είναι πολύ διστακτική να καταδικάσει την Τουρκία, τουλάχιστον έμπρακτα.

Συνέντευξη στη ραδιοφωνική εκπομπή της ΕΡΑ «Μεγεθύνσεις» του Θανάση Γεωργακόπουλου παραχώρησε στις 22 Νοεμβρίου 2019 ο καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου και Πρόεδρος του Ιδρύματος Τσάτσου, κ. Ξενοφών Κοντιάδης, θίγοντας το πολύ σημαντικό ζήτημα της τελευταίας Συνταγματικής αναθεώρησης, για το οποίο έχει ανακύψει το κρίσιμο ερώτημα εάν τελικά αποτέλεσε μια «χαμένη ευκαιρία». Ακούστε τη σχετική συνέντευξη παρακάτω…

Υπάρχουν σημαντικά κενά στην απαγόρευση των διακρίσεων λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού και ταυτότητας φύλου, όχι μόνο στην κοινή νομοθεσία, αλλά και στην νομολογία των δικαστηρίων. Είμαστε υποχρεωμένοι μετά την άρνηση της αναθεωρητικής Βουλής για θεσμοθέτηση της εν λόγω απαγόρευσης διακρίσεων να επικαλούμαστε πλήθος διατάξεων του Συντάγματος από τις οποίες θα μπορούσε να απορρέει αυτή η προστασία. Η ρητή κατοχύρωση θα βοηθούσε ασύγκριτα αυτό το έργο.

Η αναθεώρηση που ολοκληρώθηκε στις 25 Νοεμβρίου 2019 δεν είχε ιδιαίτερο βάθος, τόλμη ή πρωτοτυπία, εισέφερε όμως βελτιώσεις σε ορισμένα διόλου αδιάφορα ή ασήμαντα ζητήματα. Το Σύνταγμά μας δεν αλλάζει αλλά βελτιώνεται σε συγκεκριμένους, όχι αναγκαστικά τους πιο κρίσιμους, τομείς.

Ως προς το αποτέλεσμα της αναθεωρητικής διαδικασίας, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το τελικό εύρος της αναθεώρησης ήταν περιορισμένο σε σχέση με τις προσδοκίες που ενδεχομένως είχαν δημιουργηθεί ακριβώς πριν από ένα χρόνο (Νοέμβριος 2018), όταν ξεκινούσε η εν λόγω διαδικασία με την κατάθεση των προτάσεων του ΣΥΡΙΖΑ και της Νέας Δημοκρατίας.

Η εκλογή του Π.τ.Δ. απευθείας από το Λαό αποτελεί σίγουρα μία λύση που θα μπορούσε να αποτρέψει την πρόωρη προσφυγή στις κάλπες και ipso facto τη μακροημέρευση των Κυβερνήσεων. Ωστόσο, επιφέρει συνταγματική δυσαρμονία στη πολιτική ζωή της χώρας και μάλιστα στο σκληρό πυρήνα που περιλαμβάνει τις μη αναθεωρητέες διατάξεις.

Η αναθεώρηση του 2019 θα μείνει στην ιστορία ως πολιτικά άχρωμη, αλλά θεσμικά χρήσιμη. Για πρώτη φορά η επικοινωνιακή απήχηση ενός αναθεωρητικού διαβήματος στην κοινωνία ήταν τόσο ισχνή. Φταίει και το ίδιο το περιεχόμενο της τρέχουσας αναθεωρητικής πρωτοβουλίας, αφού με εξαίρεση την ψήφο των αποδήμων καμία αναθεωρητική πρόταση δεν φαίνεται να αγγίζει τις προσδοκίες της κοινωνίας.

Οι κατά τον Αρχιεπίσκοπο «ιδεοληπτικές εμμονές και μηδενιστικές αγκυλώσεις» μπορούν ενίοτε να υπερτερούν του νομικού αντιδραστισμού και της υποκρισίας συνάμα: διότι η ποινικοποίηση της βλασφημίας φυσικά ουδέποτε στόχευε να προστατεύει τις θρησκευτικές μειονότητες. Την επικρατούσα θρησκεία σκόπευε να οχυρώσει με την πανοπλία του ποινικού δικαίου. Γι’ αυτό η σπουδή επαναφοράς της. Και γι’ αυτό η αντίδρασή μας στο αναχρονιστικό αυτό ενδεχόμενο.

«Επενδύω στην Ελλάδα» ονομάστηκε ο πρώτος νόμος της νέας κυβέρνησης που εγγράφεται στο μεταρρυθμιστικό της πρόγραμμα. Στην πραγματικότητα πρόκειται για ένα παλίμψηστο διατάξεων, με χαλαρό μόνο δεσμό την τόνωση της αναπτυξιακής προοπτικής της ελληνικής οικονομίας.

Ανεξαρτήτως από τον δείκτη φιλελευθερισμού του καθενός, είναι σαφές ότι η παρακολούθηση ακατάλληλων ταινιών από ανήλικους εμπίπτει στην αρμοδιότητα ελέγχου και καταστολής των αστυνομικών αρχών, όπως ορίζει ο κοινός νομοθέτης. Ωστόσο, από την άλλη, δοκιμάζονται από τον νόμιμο αυτό κρατικό παρεμβατισμό τα ηθικοπολιτικά μας όρια.

Την Τρίτη, 22 Οκτωβρίου 2019 συνεχίσθηκαν οι εργασίες της Επιτροπής Αναθεώρησης του Συντάγματος με αντικείμενο την εξομοίωση του καθεστώτος των στρατιωτικών δικαστών με αυτό των συναδέλφων τους των πολιτικών δικαστηρίων καθώς και το θέμα της απαιτούμενης πλειοψηφίας για την επιλογή των μελών των Ανεξάρτητων Αρχών. Την Τετάρτη, 23 Οκτωβρίου 2019 η συζήτηση επικεντρώθηκε στην αναθεώρηση/κατάργηση μεταβατικών διατάξεων του Συντάγματος του 1975 των οποίων η ισχύς έχει εκ των πραγμάτων λήξει, στην εισαγωγή ερμηνευτικής δήλωσης στα άρθρα 101 παρ. 1, 4 και στα ζητήματα της αποκέντρωσης και της τοπικής αυτοδιοίκησης. Την Πέμπτη, 24 Οκτωβρίου 2019 συζητήθηκε η αναθεώρηση των άρθρων του Συντάγματος που αφορούν στην εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας.

Για την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση με Συμφωνία προβλέπονται πολλές αλληλοδιάδοχες πράξεις τόσο στο Η.Β. όσο και στην Ε.Ε. για να ισχύσει η τελική Συμφωνία. Βαδίζουμε προς παράταση της προθεσμίας αποχώρησης για μετά τις 31 Οκτωβρίου. Αλλά μέχρι πότε και γιατί; Σε τι θα φανεί χρήσιμη μία παράταση, πέραν της αποφυγής του no deal Brexit που τελικά δείχνει να μη θέλει καμία πλευρά, αναλογιζόμενοι όλοι τις φοβερές συνέπειες που μπορεί να έχει ένα τέτοιο ενδεχόμενο για όλους και κυρίως για το Η.Β.;

Με το νέο νομοσχέδιο για τη διεθνή προστασία επιδιώκεται η αποσυμφόρηση του ελληνικού συστήματος ασύλου και υποδοχής δια της αυξήσεως των επιστροφών. Ωστόσο, δεν είναι βέβαιο το αποτέλεσμα που θα φέρουν τα νέα μέτρα, καθώς δεν επικεντρώνονται στη λύση των πραγματικών και συστημικών προβλημάτων, όπως η υποστελέχωση αρμόδιων υπηρεσιών, με εντεύθεν συνέπεια τις καθυστερήσεις στη διαδικασία ασύλου. Τα μίνιμουμ δικαιώματα δεν εξασφαλίζουν κατ’ ανάγκη μάξιμουμ αποτελέσματα.

Η ζωντάνια, τα αντανακλαστικά, ο αυτοσεβασμός και οι αποτελεσματικές παρεμβάσεις των θεσμών της χώρας αυτής καθώς και η υψηλή εκτίμηση που τρέφει σε αυτούς η βρετανική κοινωνία είναι άξια θαυμασμού.

Από το τελευταίο διήμερο (16ης και 17ης Οκτωβρίου 2019) συνεδριάσεων της Επιτροπής Αναθεώρησης του Συντάγματος, είναι βέβαιο ότι θα αναθεωρηθούν τελικά τα άρθρα 62 (ακαταδίωκτο των βουλευτών) και 86 παρ. 3 (αποσβεστική προθεσμία για την ποινική δίωξη υπουργών), ενώ δεν μπορεί να αποκλεισθεί το ενδεχόμενο αναθεώρησης του άρθρου 73 ως προς την καθιέρωση της δυνατότητας νομοθετικής πρωτοβουλίας των πολιτών.

Με τη συνταγματική αναθεώρηση του 2001 προστέθηκε στη σχετική συνταγματική ρύθμιση ότι η αρχή της ταυτόχρονης διενέργειας των εκλογών δεν εμποδίζει την άσκηση του εκλογικού δικαιώματος των εκτός Ελλάδας εκλογέων με επιστολική ψήφο ή άλλο πρόσφορο μέσο. Η παράλειψη του νομοθέτη έγινε ακόμη πιο κραυγαλέα μετά το 2010, όταν η οικονομική κρίση οδήγησε στη μετανάστευση εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες.

Το άρθρο 51 παρ. 4 του Συντάγματος δεν εισάγει ένα «νέο» δικαίωμα για τους Έλληνες πολίτες του εξωτερικού, αλλά απλώς θέλει να καταστήσει εφικτή την άσκησή του εκλογικού δικαιώματος στον τόπο κατοικίας ή διαμονής τους, δηλαδή να διασφαλίσει την αποτελεσματικότητά του, κατ’ εφαρμογήν και του άρθρου 25 παρ. 1 του Συντάγματος.

Την Πέμπτη, 9 Οκτωβρίου 2019 συνεχίσθηκαν οι εργασίες της Επιτροπής Αναθεώρησης του Συντάγματος μετά από διακοπή μίας εβδομάδας. Η συνεδρίαση αφιερώθηκε στα άρθρα για τα ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα. Από τη συζήτηση και τις τοποθετήσεις των κομμάτων διαφάνηκε ότι υπάρχει μεγάλη διάσταση απόψεων μεταξύ συμπολίτευσης και αξιωματικής αντιπολίτευσης ως προς τα λεγόμενα κοινωνικά δικαιώματα και συγκεκριμένα τα άρθρα 21 και 22.

Ήταν ορθή η απόφαση να μην παραστεί κανένα μέλος της κυβέρνησης από τα υπουργικά έδρανα στη συζήτηση για τη σύσταση της ειδικής κοινοβουλευτικής επιτροπής προκαταρκτικής εξέτασης στην υπόθεση «σκευωρία περί της Novartis»; Από συνταγματική άποψη, όχι: η επίκληση του σεβασμού της διάκρισης των εξουσιών δεν ευσταθεί.

Οι δικαστικές αποφάσεις του ΣτΕ Ολ 1880-1891/2019 αφορούν σε ένα ευρύτατο φάσμα των διατάξεων του νόμου Κατρούγκαλου, με τον οποίο επιχειρήθηκε η εκ βάθρων μεταρρύθμιση του πολύπαθου ασφαλιστικού συστήματος στην Ελλάδα. Οι αποφάσεις αυτές είναι καρπός συλλογικής και συντονισμένης κινητοποίησης πολυάριθμων επαγγελματικών συλλόγων και συνδικαλιστικών οργανώσεων της χώρας.

Σε πολίτευμα κοινοβουλευτικής Μοναρχίας, όπου ο Βασιλιάς/Βασίλισσα έχει ως επί το πλείστον τελετουργικές αρμοδιότητες και κατά κανόνα ακολουθεί την πρόταση/«συμβουλή» της Κυβέρνησης, κατ’ εξαίρεση και σε πολύ έκτακτες περιστάσεις μπορεί να ασκήσει ορισμένες αρμοδιότητες, τις λεγόμενες «reserved powers», χωρίς την πρόταση/«συμβουλή» της Κυβέρνησης, όπως η άρνηση πρόωρης διάλυσης του Κοινοβουλίου, η άρνηση της απονομής χάρης, η παύση του Πρωθυπουργού ή η άρνηση της βασιλικής έγκρισης σε ψηφισμένα από το Κοινοβούλιο νομοσχέδια.

Η ομόφωνη απόφαση των έντεκα δικαστών του Ανωτάτου Δικαστηρίου δεν αφορά μόνο στις ειδικές περιστάσεις του Brexit, αλλά καταλαμβάνει τον πυρήνα της αρχής της διάκρισης των εξουσιών – τόσο του Κοινοβουλίου και της εκτελεστικής εξουσίας όσο και μεταξύ των δυο αυτών πολιτικών οργάνων και του Δικαστηρίου. Το Δικαστήριο κρίνει ορθά πως η αναστολή του Κοινοβουλίου δεν μπορεί να αφεθεί στην εκτελεστική εξουσία και τον πολιτικό έλεγχο των πράξεων της.

Η τέταρτη κατά σειρά στα χρόνια της Μεταπολίτευσης αναθεωρητική διαδικασία ξεκίνησε το 2018. Η πρώτη φάση της αναθεώρησης ολοκληρώθηκε στην Ολομέλεια μετά από σχετική συζήτηση με δύο ψηφοφορίες που απείχαν μεταξύ τους 1 μήνα (14.2.2019 & 14.3.2019). Οι διαδικασίες στην Αναθεωρητική Βουλή του 2019 θα έχουν διάρκεια που θα είναι χρονικά πιο κοντά στο τετράμηνο του 2008, δεδομένου ότι κεντρική θέση στην αναθεώρηση κατέχει η πρόταση για την αλλαγή του τρόπου εκλογής του Προέδρου της Δημοκρατίας.

Στην προσεχή σύνοδο κορυφής η χώρα μας αναμένεται να αναδείξει στην ευρωπαϊκή της διάσταση την προσφυγική/μεταναστευτική πρόκληση που αντιμετωπίζουν τα κράτη στην πρώτη γραμμή της ανατολικής Μεσογείου, προκειμένου να ληφθούν συγκεκριμένα μέτρα από την Ε.Ε. στο πλαίσιο της κοινοτικής αλληλεγγύης. Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο να ζητήσει η Ελλάδα αναθεώρηση της κοινής δήλωσης Ευρώπης – Τουρκίας, εφόσον αυτή κριθεί ότι δεν είναι επαρκής. Μπορεί κάτι τέτοιο να επιτευχθεί νομικά και πολιτικά και εάν ναι υπό ποιες προϋποθέσεις;

Η πρόκληση που αντιμετωπίζει η Κυβέρνηση κατά την επιλογή της ηγεσίας των ανωτάτων δικαστηρίων, αν θέλει να κινηθεί εντός της δημοκρατικής μας τάξης, είναι οι επιλογές της να μην κινδυνεύσουν να χαρακτηρισθούν ως αυθαίρετες.

Απόδειξη της ωρίμανσης της ελληνικής πολιτικής ζωής συνιστούν οι τρεις αναθεωρήσεις του Συντάγματος του 1975, οι οποίες διεξήχθησαν με πλήρη τήρηση των όρων του ισχύοντος Συντάγματος ως προς την προβλεπόμενη διαδικασία.

Για πρώτη φορά μετά το 1975 στον Κανονισμό της Βουλής προβλέπονται συγκεκριμένες διατάξεις που εξειδικεύουν την αναθεωρητική διαδικασία: συγκρότηση ειδικής κοινοβουλευτικής επιτροπής για κάθε μία από τις δύο φάσεις της αναθεώρησης του Συντάγματος, υποβολή γραπτών προτάσεων στη Βουλή, προσδιορισμός αναθεωρητέων διατάξεων και κατάρτιση αιτιολογικής έκθεσης, διεξαγωγή δύο ονομαστικών ψηφοφοριών.

Η αλλαγή του εκλογικού νόμου ήταν μία από τις βασικές προεκλογικές εξαγγελίες του κυβερνώντος κόμματος. Ο εκλογικός νομοθέτης μπορεί να επαναφέρει το σύστημα bonus, όχι όμως απροϋπόθετο. Η αύξηση του ορίου εισόδου στη Βουλή από 3% σε 4% ή το πολύ σε 5%, είναι οριακά ανεκτή από συνταγματική άποψη. Τα περί αυξήσεως του αριθμού των βουλευτών Επικρατείας σε είκοσι αποτελούν προφανώς εσφαλμένες πληροφορίες. Το άρθρο 51 παρ. 4 του Συντάγματος δεν «δημιουργεί» ex novo ένα δικαίωμα που δεν το είχαν οι Έλληνες του εξωτερικού, αλλά απλώς θέλει να διευκολύνει την άσκησή του (π.χ. με την επιστολική ψήφο).

Ξεκίνησαν την Τετάρτη οι εργασίες της Επιτροπής Αναθεώρησης και αμέσως διαφάνηκε, μεταξύ άλλων, ότι εξακολουθεί να υπάρχει αγεφύρωτη διάσταση απόψεων μεταξύ συμπολίτευσης και αξιωματικής αντιπολίτευσης ως προς τα άρθρα που αφορούν στις σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας. Αντίθετα, σε ό,τι αφορά το ζήτημα του όρκου, φαίνεται να υπάρχει σύγκλιση απόψεων μεταξύ των κομμάτων. Προς το παρόν βέβαια υπάρχει διαφωνία ως προς το εάν θα είναι μόνο πολιτικός ο όρκος.

Το άρθρο 110 του Συντάγματος του 1975, ακολουθώντας τη λογική των προηγουμένων Συνταγμάτων, αναθέτει στη Βουλή την αποκλειστική αρμοδιότητα εκκίνησης, διεξαγωγής και ολοκλήρωσης της αναθεωρητικής διαδικασίας μη προβλέποντας κανένα ρόλο για την κυβέρνηση.

Πώς εκλαμβάνεται η αναθεωρητική διαδικασία του Συντάγματος μέσα στο χρόνο και ποια η σημασία της; Το Syntagma Watch συνεχίζοντας το ειδικό αφιέρωμα για το καίριο ζήτημα της Αναθεώρησης του Συντάγματος ξεκινάει μία σχετική με το θέμα περιοδολόγηση από το Σύνταγμα του 1844 μέχρι την εν εξελίξει αναθεωρητική διαδικασία. Οι επισκέπτες του Syntagma Watch μπορούν ελεύθερα να εκφράσουν τις απόψεις τους κάτω από τα δημοσιεύματα των επιστημονικών συνεργατών της ιστοσελίδας, οι οποίοι μέσα από πρωτότυπα άρθρα ανάλυσης ερμηνεύουν στον μη εξειδικευμένο αναγνώστη με προσιτό τρόπο τις σχετικές εξελίξεις.

Οι υποστηρικτές της υπεραυξημένης ή αυξημένης πλειοψηφίας για την εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας στην Ελλάδα προκειμένου να διασφαλιστεί ο υπερκομματικός ρόλος του φαίνεται να μη λαμβάνουν υπόψη ότι το βασικό στοιχείο σύνδεσης του Προέδρου της Δημοκρατίας με μια μονοκομματική ή παραταξιακή πλειοψηφία είναι η φανερή (ονομαστική) ψηφοφορία για την εκλογή του (άρθρο 32 παρ. 1 Συντ.), που αποτελεί μια διεθνή πρωτοτυπία του Ελληνικού Συντάγματος.

Η εφαρμογή του μέτρου της ηλεκτρονικής κάρτας εργασίας από τις αρχές του επόμενους έτους προϋποθέτει δραστική μείωση των ασφαλιστικών εισφορών και των φορολογικών βαρών, καθώς και παροχή ουσιαστικών κινήτρων προς τους εργοδότες και τους εργαζόμενους για τη συμμόρφωσή τους με τους κανόνες. Παράλληλα, απαιτείται η αυτοπεποίθηση του ίδιου του νομοθέτη και η πίστη του διοικητικού – ιδίως ελεγκτικού – μηχανισμού στην αξία του μέτρου.

Η συνταγματική αναθεώρηση που ξεκίνησε στην προηγούμενη Βουλή και πρόκειται να ολοκληρωθεί στην παρούσα είναι πράγματι αναγκαία και θα μπορούσε να αποβεί επωφελής, σύμφωνα με τον Καθηγητή Συνταγματικού Δικαίου Ξενοφών Κοντιάδη. Το Syntagma Watch με αφορμή τις διαδικασίες που αναμένονται να ξεκινήσουν το επόμενο διάστημα στη Βουλή για τη θεσμική αναμόρφωση της χώρας δημιουργεί ένα νέο αφιέρωμα στο πλαίσιο του οποίου θα σκιαγραφηθεί η πρακτική της αναθεωρητικής διαδικασίας από το Σύνταγμα του 1844 έως και σήμερα και στη συνέχεια θα παρουσιαστούν στοιχεία και λεπτομέρειες για την εν εξελίξει διαδικασία (2018-2019). Οι επισκέπτες του Syntagma Watch μπορούν ελεύθερα να εκφράσουν τις απόψεις τους κάτω από τα δημοσιεύματα των επιστημονικών συνεργατών της ιστοσελίδας, οι οποίοι μέσα από πρωτότυπα άρθρα ανάλυσης θα ερμηνεύσουν με προσιτό στον μη εξειδικευμένο αναγνώστη τρόπο τις σχετικές εξελίξεις.

Η πρόβλεψη για την, δια της νομοθετικής οδού, ρύθμιση της άσκησης του εκλογικού δικαιώματος «από τους εκλογείς που βρίσκονται έξω από την Επικράτεια» υπάρχει ήδη από το Σύνταγμα του 1975, στο άρθρο 51 παρ. 4. Ο σχετικός νόμος δεν ψηφίστηκε, ως τώρα, ποτέ. Δεν ήρθε καν στη Βουλή σχετικό νομοσχέδιο.

Είναι επιβεβλημένο να διευκολυνθεί η δυνατότητα ψήφου για τις εκατοντάδες χιλιάδες Ελλήνων που έχουν μεταναστεύσει τα τελευταία χρόνια, ιδίως μετά το ξέσπασμα της κρίσης. Όμως, η συλλήβδην παροχή του δικαιώματος αυτού σε όλους τους ομογενείς δεν θα αποτελούσε θετική εξέλιξη για τη λειτουργία του πολιτικού μας συστήματος.

Ένα από τα σημαντικότερα ζητήματα που απασχολούν την πολιτική ζωή της χώρας είναι η ανανέωση του πολιτικού συστήματος μέσω της αλλαγής του εκλογικού νόμου. Το Syntagma Watch από σήμερα εγκαινιάζει ένα νέο αφιέρωμα με στόχο την πλουραλιστική προσέγγιση του θέματος και την καταγραφή όλης της σχετικής επικαιρότητας. Σε αυτό το αφιέρωμα μας ενδιαφέρει να μοιραστούμε με το κοινό τις απόψεις του, για αυτό και προτρέπουμε όλους τους επισκέπτες κάτω από κάθε δημοσιευμένο κείμενο να παραθέσουν τις σκέψεις και τα επιχειρήματά τους.

Όταν ένα δεύτερο δημοψήφισμα διεξάγεται με ενδεχόμενο να ανατρέψει το αποτέλεσμα ενός προηγηθέντος δημοψηφίσματος δεν μπορεί να θεωρηθεί αντιδημοκρατικό. Οι λαοί μπορούν πάντοτε να κάνουν δεύτερες σκέψεις, όταν βλέπουν ότι οι πρώτες δεν είναι σωστές.

Μετά τη δημοσίευση στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως του Νόμου 4624/2019 η ελληνική έννομη τάξη ευθυγραμμίζεται επισήμως με το ευρωπαϊκό πλαίσιο προστασίας δεδομένων, ενσωματώνοντας στο εθνικό δίκαιο την Οδηγία 680/2016 της Ε.Ε. Μάλιστα, η απόφαση του νομοθέτη να συμπεριλάβει στο νομοσχέδιο ειδικές διατάξεις για την προστασία δεδομένων στο πλαίσιο απασχόλησης, σε μία εποχή που η τεχνολογία παρέχει εξελιγμένες δυνατότητες παρακολούθησης, αποτελεί ένα βήμα προς θετική κατεύθυνση.

Η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα με την Απόφαση 28/2019 υποστήριξε ότι η αναγραφή του θρησκεύματος στο Ατομικό Δελτίο Μαθητή και στο Μητρώο Μαθητή, καθώς και στους απολυτήριους τίτλους και στους λοιπούς τίτλους και αποδεικτικά σπουδών των μαθητών της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, είτε ως προαιρετική είτε ως υποχρεωτική, παραβιάζει την αρχή της αναγκαιότητας και αναλογικότητας.

Ο νόμος 4624/2019 αποσαφηνίζει πολλά ζητήματα για τα οποία είχε τη διακριτική ευχέρεια να πράξει. Σε ορισμένα επιδεικνύει την απαιτούμενη τόλμη και αποφασιστικότητα χαράσσοντας ευδιάκριτα την οριοθέτηση της επιτρεπόμενης επεξεργασίας. Σε ορισμένους ωστόσο τομείς η Αρχή οφείλει ενδεχομένως κάποιες διορθωτικές διασαφηνίσεις.

Με στόχο την αποσυμφόρηση των νησιών και την επιτάχυνση των διαδικασιών ασύλου, η Κυβέρνηση πρόσφατα εξήγγειλε μια σειρά μέτρων, μεταξύ των οποίων και η κατάργηση του δεύτερου βαθμού εξέτασης των αιτήσεων ασύλου από τις Ανεξάρτητες Επιτροπές Προσφυγών.

Ο βρετανικός κοινοβουλευτισμός, παρά τις ασφυκτικές πιέσεις που δέχεται λόγω της διαδικασίας του Brexit και της πολιτικής αστάθειας που έχει προκληθεί εξ αυτού, έδειξε ότι αντιστέκεται σθεναρά και αποτελεί αναμφίβολα, ακόμα και σε τόσο δύσκολες πολιτικά συνθήκες, πρότυπο λειτουργίας και πηγή έμπνευσης.

Ο θεσμός της αναστολής των εργασιών της Βουλής, μπορεί μεν να υφίσταται, αλλά βυθίζει τη Βρετανία σε μία σοβαρότατη συνταγματική κρίση, η οποία θα δούμε πώς θα εξελιχθεί. Είναι και παραμένει ανοικτό το ερώτημα αν συμφέρει ή όχι το Brexit με ή χωρίς συμφωνία. Η πρωτοβουλία για αναστολή των εργασιών της Βουλής σκοπεύει να εμποδίσει τη συζήτηση και τη λήψη απόφασης από τη Βουλή πάνω στην κρίσιμη αυτή στάθμιση, για την οποία είναι αρμόδια.

Η Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, που ψηφίστηκε από τη Γαλλική Συντακτική Συνέλευση στις 26 Αυγούστου του 1789, κατοχύρωνε ρητά για την νεοδιαμορφωθείσα τότε αστική τάξη ορισμένα θεμελιώδη δικαιώματα που ως τότε είχαν καταπατηθεί βίαια από την εξουσία του απολυταρχικού μοναρχικού καθεστώτος. Η Διακήρυξη μαζί με το πρώτο βραχύβιο Σύνταγμα της Γαλλίας το 1791 αναμόρφωσαν και προώθησαν με επαναστατικό τρόπο τις κανονιστικές απαιτήσεις της έννομης τάξης εντός ενός αξιακού κράτους δικαίου.

Με την θέσπιση των νέων διατάξεων του νομοσχεδίου θα είναι η πρώτη φορά που οι αστυνομικές αρχές θα κληθούν να εφαρμόσουν ειδικούς κανόνες για την προστασία προσωπικών δεδομένων κατά την ενάσκηση των αρμοδιοτήτων τους.

Ο Δικηγορικός Σύλλογος Αθηνών – μέσα από την πένα του μέλους του Διοικητικού Συμβουλίου και Συμβούλου Παναγιώτη Περάκη – συμμετέχει ενεργά στη δημόσια διαβούλευση, κάνοντας τη δική του επιστημονική παρέμβαση πάνω στο καίριο αυτό ζήτημα μέσα από τη διατύπωση μιας σειράς ενστάσεων και προτάσεων.

Η Εθνική Αρχή Διαφάνειας (Ε.Α.Δ.) ιδρύθηκε με τον Ν. 4622/2019 για το «επιτελικό κράτος». Η ίδρυσή της βασίζεται σε μια πολύ σωστή γενική ιδέα: τη συγχώνευση των ελεγκτικών σωμάτων σε μια ανεξάρτητη αρχή, η οποία ωστόσο πρέπει να θωρακιστεί νομικά.

Το Γερμανικό Σύνταγμα της Βαϊμάρης, ο «πατέρας» των ευρωπαϊκών Συνταγμάτων του 20ου αιώνα, ήταν το πρώτο Σύνταγμα που κατοχύρωσε τα ανθρώπινα δικαιώματα δεύτερης γενιάς (τα κοινωνικά δικαιώματα). Υπήρξε ένα από τα αρτιότερα Συντάγματα που γνώρισε ο 20ος αιώνας, ωστόσο η Δημοκρατία της Βαϊμάρης δεν κατάφερε να μακροημερεύσει.

Το νομοθετικό εγχείρημα της νέας Κυβέρνησης για την ενίσχυση της «κυβερνησιμότητας» των Ο.Τ.Α. διαθέτει, τουλάχιστον στις γενικές κατευθύνσεις της, απτή – και μάλιστα νωπή – ουσιαστική νομιμοποίηση. Η νομοθετική παρέμβαση στην ύλη της Τοπικής Αυτοδιοίκησης ήταν επιβεβλημένη, αν και δεν αποδείχθηκε ίσως όσο έπρεπε τολμηρή.

Τα προβλήματα προσβασιμότητας δημιουργούν ιδιαίτερες δυσκολίες στα άτομα με αναπηρίες όταν ταξιδεύουν ως τουρίστες σε διάφορα μέρη ή όταν αδυνατούν να απολαύσουν ισότιμα, παροχές και υπηρεσίες στον τόπο που έχουν επιλέξει να επισκεφθούν. Οι ενέργειες που γίνονται από την κεντρική εξουσία και τις τοπικές/περιφερειακές αρχές, συνήθως, δεν αποτελούν μέρος ενός στρατηγικού σχεδιασμού βελτίωσης των παροχών για τα άτομα με αναπηρίες, ως εν δυνάμει καταναλωτές του τουριστικού προϊόντος, αλλά είναι μεμονωμένες.

Με εμφανή δείγματα καλής προετοιμασίας και καλών προθέσεων το νομοσχέδιο που κατατέθηκε και συζητείται αυτές τις μέρες στη Βουλή δεν δικαιολογεί τις επικρίσεις περί αυθαιρεσιών και κομματικότητας. Θα μπορούσε όμως για να φέρει την αναζητούμενη ουσιαστική και συμβολική τομή να είναι πιο λιτό και τολμηρό και λιγότερο συγκεντρωτικό και «πρωθυπουργοκεντρικό».

Το FaceApp μας βοηθά να αντιληφθούμε τη σύγχρονη πραγματικότητα: η τεχνητή νοημοσύνη επηρεάζει με διαρκώς αυξανόμενους ρυθμούς όλες τις πτυχές της καθημερινότητάς μας και τα προσωπικά μας δεδομένα αποτελούν, σε πολλές περιπτώσεις, την πρώτη ύλη για τη λειτουργία τους. Μία από τις βασικές παραμέτρους προβληματισμού αφορά στο είδος, την έκταση και τα μέσα της επεξεργασίας προσωπικών δεδομένων.

Η αναδημοσίευση των φωτογραφιών από την προηγούμενη επαγγελματική απασχόληση (μοντέλο) της κ. Δούνια, ως ένα κρίσιμο και επιθετικό σημείο αποδόμησης της πολιτικότητας του προσώπου της, συνοδευόμενη από προσβλητικές εκφράσεις, συμβάλλει στον δημοκρατικό πολιτικό μας διάλογο ή πρόκειται για μια παράνομη εκφορά λόγου που αξιώνει την επέμβαση του δικαίου;

Στην Ελλάδα το άσυλο συνδέθηκε και αναπτύχθηκε παράλληλα, εθιμικώ δικαίω αρχικά, με την ίδια την ύπαρξη του Πανεπιστημίου, αλλά και παράλληλα με τους φοιτητικούς αγώνες που κατά καιρούς ξεσπούσαν, ήδη από την ίδρυση του πρώτου πανεπιστημίου στην Ελλάδα, του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, το 1837.

Το δέλεαρ για την κοινοβουλευτική πλειοψηφία είναι ότι έχει τη δυνατότητα να αναθεωρήσει το άρθρο 32 του Συντάγματος, έτσι ώστε να απεμπλακεί η προεδρική εκλογή από το ενδεχόμενο πρόωρης διάλυσης της Βουλής. Άρα, η εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας, που θα πραγματοποιηθεί τον ερχόμενο Ιανουάριο, δεν θα συνιστά πλέον ένα υπερόπλο στα χέρια της αξιωματικής αντιπολίτευσης για την προκήρυξη πρόωρων εκλογών.

Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, ο ανώτατος άρχοντας, είναι «πολιτικά ανεύθυνος» με την έννοια ότι για τις πράξεις του την πολιτική ευθύνη φέρει η κυβέρνηση. Αυτό επιτυγχάνεται με τον θεσμό της προσυπογραφής. Στο πλαίσιο αυτό, ένα κρίσιμο ερώτημα που τίθεται αναφορικά με την απόφαση της προηγούμενης κυβέρνησης για το διορισμό της δικαστικής ηγεσίας είναι το εξής: η αρμοδιότητα του ΠτΔ προς έκδοση της πράξης που του προτείνει και προσυπογράφει το υπουργικό συμβούλιο είναι υποχρεωτική για αυτόν ή αντίθετα είναι πράξη διακριτικής ευχέρειας, την οποία μπορεί κατά την κρίση του να αρνηθεί;

Ο συνδυασμός ισχυρής στρατηγικής προοπτικής και θεσμικής ευελιξίας εξηγεί γιατί το οικοδόμημα του Συντάγματος, μπορεί να συγκλονίστηκε από την βιαιότητα της κρίσης, αλλά τα ιστορικά θεμέλια και ο βασικός θεσμικός σκελετός του άντεξαν. Στην Ελλάδα «το ζην επικινδύνως» δεν ήταν κατά τη διάρκεια της κρίσης υπερβολικό σχήμα λόγου, αλλά δυστυχώς κυριολεξία και πραγματικό υπαρξιακό δράμα.

Τρεις είναι οι υποθέσεις σχηματισμού Κυβέρνησης, μετά τις εκλογές της 7ης Ιουλίου, ανάλογα με την κοινοβουλευτική δύναμη των κομμάτων, καθώς και τις ενέργειες που προβλέπει το Σύνταγμα (άρθρα 37 και 84), σύμφωνα με την αρχή της δεδηλωμένης και τον συνταγματικό σκοπό της κυβερνησιμότητας.

Η επικοινωνία των πολιτικών κομμάτων με τους πολίτες είναι καθοριστική για τη διαμόρφωση της πολιτικής βουλήσεως. Ωστόσο, αυτή θα πρέπει να διεξάγεται κατά τρόπο σύμφωνο με το δικαίωμα προστασίας προσωπικών δεδομένων και πληροφοριακού αυτοκαθορισμού των ψηφοφόρων και να εξυπηρετεί το γενικότερο δημόσιο συμφέρον.

Το αν μας αρέσει ή όχι μια διαφήμιση είναι θέμα αισθητικής. Το αν θα πρέπει να υπόκειται σε λογοκρισία ή άλλους περιορισμούς και γιατί είναι ζήτημα συνταγματικής προστασίας της ελευθερίας της έκφρασης.

Το δίμηνο Μάιος – Ιούνιος 2019 εν μέσω Ευρωεκλογών, Αυτοδιοικητικών Εκλογών και εσπευσμένης προκήρυξης Βουλευτικών Εκλογών τέθηκαν αλληλένδετα συνταγματικά ζητήματα, που φανερώνουν ότι η επικαιρότητα βρίθει θεμάτων θεσμικού ενδιαφέροντος, των οποίων η προσέγγιση εμπεριέχει, άμεσα ή έμμεσα, αναφορά σε συνταγματικές έννοιες ή κανόνες.

Α) Η χρήση της έκφρασης «νομοθέτηση προκλητικών ελευθεριών» από υποψήφια βουλευτή ίσως αποτυπωθεί στη συλλογική μνήμη. Τι είναι όμως προκλητικό; Β) Τα μαθήματα από την Πολωνία και την Ουγγαρία είναι πολύτιμοι οδηγοί για την αποκρυπτογράφηση των μεθόδων με τι οποίες μια εκλεγμένη κυβέρνηση μπορεί να διαβρώσει την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης. Γ) Η συζήτηση για την κατάργηση του πανεπιστημιακού ασύλου θέτει δύο βασικά ερωτήματα: Τι απειλεί σήμερα την ακαδημαϊκή ελευθερία στον χώρο των Πανεπιστημίων και πόση συμβολική αξία έχει η έννοια του πανεπιστημιακού ασύλου;

Η Ενωμένη Ευρώπη έχει γίνει ασπίδα προστασίας του Κράτους Δικαίου και επομένως και της Δημοκρατίας στα επιμέρους κράτη μέλη. Ασπίδα προστασίας που δεν υπήρχε στο παρελθόν.

Από συνταγματική άποψη η θρησκευτική ελευθερία και η πληροφοριακή αυτοδιάθεση παραβιάζονται όταν δεν μπορεί κανείς να πάρει τίτλο σπουδών αν δεν φανερώσει τις θρησκευτικές του πεποιθήσεις.

Σε αντίθεση με άλλες ομάδες προσώπων, τα παιδιά δεν έχουν – ή έχουν περιορισμένη – ικανότητα, από μόνα τους, να διεκδικήσουν δικαιώματα για τον εαυτό τους. Αυτό δεν αποτελεί λόγο για να μπαίνουν στην άκρη ή σε παρένθεση τα δικαιώματά τους, αλλά είναι πρόσθετος λόγος για να επαγρυπνούν οι αρμόδιες αρχές ως προς την τήρηση του νόμου και να ενεργοποιούνται οι κατάλληλοι προστατευτικοί και ελεγκτικοί μηχανισμοί.

Η τρέχουσα πολιτική πραγματικότητα έφερε στο προσκήνιο διάφορες όψεις της αρχής της αμεροληψίας που συνδέονται με το ζήτημα της υποκρισίας και του κυνισμού στην πολιτική. Αν θέλουμε να ασκήσουμε την εξουσία με αμερόληπτο τρόπο, αυτό συνεπάγεται ορισμένες δεσμεύσεις και περιορισμούς. Μπορεί να ανταποκριθούμε σε αυτό το βάρος, παρότι πολιτικά, κομματικά, δεν συμφέρει. Είναι όμως δύσκολο να έχουμε και τα δύο: το ηθικό πολιτικό επιχείρημα ότι είμαστε αμερόληπτοι και το επιθυμητό αποτέλεσμα να κάνουμε αυτό που μας συμφέρει πολιτικά και προτιμούμε κομματικά.

Στην Ελλάδα η προστασία των δικαιωμάτων των ατόμων που ανήκουν σε κάθε είδους μειονότητες – και άρα ο δείκτης φιλελευθερισμού – έχει βελτιωθεί αισθητά την τελευταία 30ετία. Ειδικότερα, τα θετικά βήματα που έχουν γίνει προς την κατεύθυνση της κατοχύρωσης των δικαιωμάτων των ατόμων ΛΟΑΤΚΙ+ φέρνουν τη χώρα μας πιο κοντά στο φιλελεύθερο πρότυπο κρατών που σέβονται τους κατοίκους τους ανεξαρτήτως φύλου (βιολογικού ή κοινωνικού) και ερωτικών προτιμήσεων.

Ο «Κλεισθένης» δημιουργεί σημαντικές δυσλειτουργίες, ξεχνώντας ότι οι οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης αποτελούν νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου και όχι χώρους πειραματισμού.

Η συμμετοχή στις Πανελλαδικές εξετάσεις, αν κάποιος πληροί τους όρους να είναι υποψήφιος, εντάσσεται στο συνταγματικό δικαίωμα στην παιδεία του καθενός του άρθρου 16 του Συντάγματος. Το συνταγματικό δικαίωμα στην παιδεία δεν ενεργεί μόνο έναντι του Κράτους αλλά και των ιδιωτών, στο πλαίσιο ιδιωτικών εννόμων σχέσεων όπως η σχέση εργασίας.

Πώς διαμορφώνεται η συνταγματική και πολιτική κουλτούρα κάθε πολιτείας; Μπορεί τελικά να διδαχθεί η δημοκρατία; Η εξοικείωση με τη διαφορετικότητα, η υπεύθυνη και ελεύθερη απόφαση, η κατανόηση της ουσίας των ατομικών δικαιωμάτων και των ορίων της δημοκρατίας προϋποθέτουν μια παιδαγωγική διαδικασία.

Το φαινόμενο της παρείσφρησης διατάξεων άσχετων προς το κύριο αντικείμενο νομοσχεδίων δεν είναι νέο, παρότι το Σύνταγμα ρητά την απαγορεύει. Η σημερινή Κυβέρνηση προωθεί με διαδικασίες επείγοντος χαρακτήρα τη συζήτηση και ψήφιση νομοσχεδίων, στα οποία μάλιστα θα περιλαμβάνεται σειρά τροπολογιών με πελατειακά και ψηφοθηρικά χαρακτηριστικά.

Την εβδομάδα που πέρασε (μετά από τις Ευρωεκλογές και τον πρώτο γύρο των αυτοδιοικητικών εκλογών) τέθηκαν αλληλένδετα συνταγματικά ζητήματα: το ερώτημα περί παραίτησης της κυβέρνησης ή διάλυσης της Βουλής για κρίσιμο εθνικό θέμα, ο διορισμός της ηγεσίας της δικαιοσύνης από την παρούσα κυβέρνηση, η υπογραφή του κρίσιμου προεδρικού διατάγματος. Όποια και αν είναι η έκβαση του περίπλοκου συνταγματικού παιχνιδιού που διαδραματίζεται, θα αφήσει το αποτύπωμά της στη συνταγματική πρακτική.

Η Σύμβαση του Ο.Η.Ε. για τα δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες αναφέρει ότι τα Κράτη Μέρη πρέπει να εγγυώνται στα ΑμεΑ πολιτικά δικαιώματα και τη δυνατότητα να τα απολαμβάνουν σε ίση βάση με τους άλλους και να εξασφαλίζουν, μεταξύ άλλων, ότι οι εκλογικές διαδικασίες, οι εγκαταστάσεις και τα υλικά είναι κατάλληλα, προσβάσιμα, ευκολονόητα και εύχρηστα. Δυστυχώς, η προσβασιμότητα περιορίζεται στο κατά πόσο ένας κινητικά ανάπηρος με αμαξίδιο μπορεί να μπει σε ένα εκλογικό κέντρο και όχι στην ουσία.

Στην περίπτωση πρόωρων εκλογών λαμβάνει χώρα διάλυση της Βουλής και η Κυβέρνηση διαθέτει συνταγματικά δύο επιλογές: είτε να παραιτηθεί ώστε να διενεργηθούν εκλογές από την «οικουμενική» (από όλα τα κόμματα της Βουλής) ή την «υπηρεσιακή» (με Πρωθυπουργό έναν ή μία εκ των Προέδρων των ανωτάτων δικαστηρίων) Κυβέρνηση είτε να ζητήσει την ανανέωση της λαϊκής εντολής για την αντιμετώπιση εθνικού θέματος εξαιρετικής σημασίας.

Σε μία κρισιμότατη καμπή της Ένωσης που η διάλυση της έχει ακριβώς τις ίδιες πιθανότητες με την ολιστική ομοσπονδιακού της τύπου μετεξέλιξη, η Ελλάδα είναι αναγκαίο να δώσει το παρόν και μάχες για μία αποτελεσματική κοινωνική και δημοκρατική διακυβερνησιμότητα.

Το ισχύον αναλογικό εκλογικό σύστημα για την αυτοδιοίκηση που εισήγαγε η παρούσα κυβέρνηση το 2018 δεν διασφαλίζει την κυβερνησιμότητα των δήμων.

Το Σύνταγμα της ενιαίας πλέον Γερμανίας επέτρεψε στη χώρα αυτή που δεν είχε στέρεη δημοκρατική παράδοση να ζήσει την πιο δημοκρατική, ελεύθερη, και ευτυχισμένη περίοδο της Ιστορίας της. Κατάφερε να γίνει υπόδειγμα και για άλλα δημοκρατικά Συντάγματα ευρωπαϊκών κρατών. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι αποτελεί απαραίτητα παράδειγμα προς μίμηση.

Oι ευρωπαϊκές κοινωνίες είναι περισσότερο παρά ποτέ διασπασμένες ως προς τις επιλογές των ηγετών τους και στις επερχόμενες ευρωεκλογές θα επιβεβαιωθεί η άνοδος του Eυρωσκεπτικισμού. Η οικοδόμηση της ολοκληρωμένης ευρωπαϊκής οικονομικής διακυβέρνησης αποτελεί αναγκαία συνθήκη για την επιβίωση της νομισματικής ένωσης.

Οι ακροδεξιές δυνάμεις ανά την Ευρώπη επιδιώκουν τώρα δυναμική παρουσία στις Ευρωεκλογές, φανατίζοντας και συσπειρώνοντας έτσι τους οπαδούς τους. Είναι ανάγκη να ανακοπεί αυτή η πορεία που απειλεί τα μεγάλα κεκτημένα της εποχής µας, ώστε να µη σημειωθεί οπισθοδρόμηση σε σκοτεινές εποχές.

Σε μια εκλογή εξίσου σημαντική με την ποσότητα της συμμετοχής είναι και η ποιότητα αυτής, η οποία σχετίζεται άμεσα με δύο ζητήματα: την ποιότητα του γενικότερου πολιτικού λόγου καθώς και την ουσιαστική ενημέρωση του πολίτη για τις πολιτικές προτάσεις και τα πρόσωπα μεταξύ των οποίων επιλέγει.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση αφήνει στα κράτη μέλη την ευχέρεια να αποφασίσουν αν οι εκλογές για την ανάδειξη των μελών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου είναι υποχρεωτικές ή όχι, με τον όρο όμως ό,τι ισχύει για τους δικούς τους πολίτες, να ισχύει και για τους λεγόμενους ενωσιακούς πολίτες.

Βρισκόμαστε μπροστά στο ενδεχόμενο ενός ρεκόρ αποχής του εκλογικού σώματος από τις εκλογές της ερχόμενης Κυριακής, που μάλιστα δεν θα εκφράζει μόνο την αδιαφορία, αλλά σε έντονο βαθμό τη δυσανεξία και την αποδοκιμασία των πολιτών απέναντι σε πρόσωπα και θεσμούς. Πού οφείλεται αυτή η εκλογική συμπεριφορά;

Οι δικαστές έχουν την αρμοδιότητα να ανατρέπουν με τις αποφάσεις τους τον κρατικό προϋπολογισμό και να κρίνουν πώς θα κατανεμηθούν οι δημόσιοι πόροι, ακυρώνοντας τις επιλογές του δημοκρατικά νομιμοποιημένου νομοθέτη;

Είναι ορθή η επίκριση που έκανε η πρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας σχετικά με την διαρροή της υποτιθέμενης έκβασης της δίκης για τα δώρα των δημοσίων υπαλλήλων; Το πρόβλημα είναι ότι στην Ελλάδα το φαινόμενο της θεσμικής χαλάρωσης διαβρώνει τον ρόλο και την αποστολή της θεσμικής δεοντολογίας.

Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο του Στρασβούργου έχει εδώ και χρόνια διαμορφώσει τον «χρυσό κανόνα»: Η ιδιωτική ζωή των πολιτικών προστατεύεται, όχι όμως στον ίδιο βαθμό με την ιδιωτική ζωή του κοινού πολίτη. Γιατί, στη δημοκρατία, είναι δικαίωμα του καθενός να ξέρει καλύτερα ποιοι είναι αυτοί που τον κυβερνούν.

Οι αρχικοί υποστηρικτές του διαδικτύου εξέλαβαν το μέσο αυτό ως χώρο ελευθερίας και Δημοκρατίας και πράγματι το διαδίκτυο υπήρξε εξαρχής «γεννήτρια» πολλών και διαφορετικών μέσων διακίνησης ιδεών και πληροφοριών. Με την ανάπτυξη, ωστόσο, των Μέσων κοινωνικής δικτύωσης το διαδίκτυο μετέβαλε πτυχές του βίου μας, περιχαρακώνοντάς μας σε έναν μικρόκοσμο ομοϊδεατών.

Τα πολιτικά κόμματα που κατεβαίνουν στις Ευρωεκλογές, ταυτιζόμενα με τα κόμματα της εθνικής πολιτικής σκηνής, εκλαμβάνουν την εκλογική αναμέτρηση ως πρόκριμα για τις εθνικές εκλογές. Η επικράτηση στις Ευρωεκλογές θεωρείται πάντα προάγγελος ανάλογου αποτελέσματος και στις εθνικές εκλογές.

Η ευρωπαϊκή ενοποίηση και η πρόοδός της αποτελεί για πολλούς λόγους υπαρξιακή ανάγκη για τις μικρότερες χώρες της Ευρώπης και ιδίως για την Ελλάδα, η οποία βρίσκεται επιπλέον σε μια κρίσιμη και ασταθή γεωγραφική περιοχή δίπλα στα εξωτερικά σύνορα της Ευρώπης.

Στην πρόσφατη επίμαχη τηλεφωνική συνομιλία μεταξύ κ. Παύλου Πολλάκη και κ. Γιάννη Στουρνάρα αναφορικά με το δάνειο του πρώτου από την τράπεζα Αττικής, ο αναπληρωτής Υπουργός Υγείας επιβεβαίωσε τη δημοσιοποίηση του τηλεφωνικού διαλόγου τη στιγμή που ο επικεφαλής της Τράπεζας της Ελλάδος ζήτησε την αυτεπάγγελτη παρέμβαση των δικαστικών Αρχών, υποστηρίζοντας ότι η καταγραφή έγινε χωρίς τη συναίνεσή του. Πρόκειται για μια υπόθεση με προεκτάσεις δεοντολογικού και πολιτικού χαρακτήρα.

Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου στα τέλη του 2018 αποφάσισε ότι η υποχρεωτική εφαρμογή της Σαρία, δηλαδή του ιερού Ισλαμικού Νόμου, στη Μουσουλμανική μειονότητα της Δυτικής Θράκης έρχεται σε σύγκρουση με την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.

Ο Αμβρόσιος έχει κατηγορηθεί για δημόσια υποκίνηση σε ρατσιστική βία ή μίσος και κατάχρηση εκκλησιαστικού αξιώματος ύστερα από εμφανώς ομοφοβικό κείμενο που είχε αναρτήσει τον Δεκέμβριο του 2015 στην προσωπική του ιστοσελίδα με τίτλο ««ΑΠΟΒΡΑΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΣΗΚΩΣΑΝ ΚΕΦΑΛΙ! Ας μιλήσουμε έξω από τα δόντια, ΦΤΥΣΤΕ ΤΟΥΣ».

Η αναθεώρηση του Συντάγματος στην ελληνική περίπτωση μοιάζει με ένα δύσκολο ταξίδι, το οποίο οι πολιτικές δυνάμεις της χώρας (κυβέρνηση και αντιπολίτευση) δεν φαίνονται διατεθειμένες να το πραγματοποιήσουν ορθά, αφού ετοιμάζουν βαλίτσες.

Η υπονόμευση του Κοινοβουλευτισμού μέσα από μικροπολιτικές συναλλαγές εντός της Βουλής όχι μόνο απωθεί τους πολίτες, εκτρέφοντας τη δυσπιστία απέναντι στη Βουλή, αλλά παράλληλα φανερώνει πολιτικούς με επιδιώξεις ανέλεγκτης εξουσίας, χωρίς θεσμικά αντίβαρα και δικαιοκρατικά αντισταθμίσματα.

Με την κύρωση της συμφωνίας των Πρεσπών κλείνει ένα μείζον θέμα της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής. Πώς αξιολογείται, όμως, το αποτέλεσμα με βάση τους στόχους που είχαμε θέσει ως χώρα διαχρονικά;