Αναλύσεις

Υπάρχουν σημαντικά κενά στην απαγόρευση των διακρίσεων λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού και ταυτότητας φύλου, όχι μόνο στην κοινή νομοθεσία, αλλά και στην νομολογία των δικαστηρίων. Είμαστε υποχρεωμένοι μετά την άρνηση της αναθεωρητικής Βουλής για θεσμοθέτηση της εν λόγω απαγόρευσης διακρίσεων να επικαλούμαστε πλήθος διατάξεων του Συντάγματος από τις οποίες θα μπορούσε να απορρέει αυτή η προστασία. Η ρητή κατοχύρωση θα βοηθούσε ασύγκριτα αυτό το έργο.

Η αναθεώρηση που ολοκληρώθηκε στις 25 Νοεμβρίου 2019 δεν είχε ιδιαίτερο βάθος, τόλμη ή πρωτοτυπία, εισέφερε όμως βελτιώσεις σε ορισμένα διόλου αδιάφορα ή ασήμαντα ζητήματα. Το Σύνταγμά μας δεν αλλάζει αλλά βελτιώνεται σε συγκεκριμένους, όχι αναγκαστικά τους πιο κρίσιμους, τομείς.

Ως προς το αποτέλεσμα της αναθεωρητικής διαδικασίας, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το τελικό εύρος της αναθεώρησης ήταν περιορισμένο σε σχέση με τις προσδοκίες που ενδεχομένως είχαν δημιουργηθεί ακριβώς πριν από ένα χρόνο (Νοέμβριος 2018), όταν ξεκινούσε η εν λόγω διαδικασία με την κατάθεση των προτάσεων του ΣΥΡΙΖΑ και της Νέας Δημοκρατίας.

Η εκλογή του Π.τ.Δ. απευθείας από το Λαό αποτελεί σίγουρα μία λύση που θα μπορούσε να αποτρέψει την πρόωρη προσφυγή στις κάλπες και ipso facto τη μακροημέρευση των Κυβερνήσεων. Ωστόσο, επιφέρει συνταγματική δυσαρμονία στη πολιτική ζωή της χώρας και μάλιστα στο σκληρό πυρήνα που περιλαμβάνει τις μη αναθεωρητέες διατάξεις.

Η αναθεώρηση του 2019 θα μείνει στην ιστορία ως πολιτικά άχρωμη, αλλά θεσμικά χρήσιμη. Για πρώτη φορά η επικοινωνιακή απήχηση ενός αναθεωρητικού διαβήματος στην κοινωνία ήταν τόσο ισχνή. Φταίει και το ίδιο το περιεχόμενο της τρέχουσας αναθεωρητικής πρωτοβουλίας, αφού με εξαίρεση την ψήφο των αποδήμων καμία αναθεωρητική πρόταση δεν φαίνεται να αγγίζει τις προσδοκίες της κοινωνίας.

Οι κατά τον Αρχιεπίσκοπο «ιδεοληπτικές εμμονές και μηδενιστικές αγκυλώσεις» μπορούν ενίοτε να υπερτερούν του νομικού αντιδραστισμού και της υποκρισίας συνάμα: διότι η ποινικοποίηση της βλασφημίας φυσικά ουδέποτε στόχευε να προστατεύει τις θρησκευτικές μειονότητες. Την επικρατούσα θρησκεία σκόπευε να οχυρώσει με την πανοπλία του ποινικού δικαίου. Γι’ αυτό η σπουδή επαναφοράς της. Και γι’ αυτό η αντίδρασή μας στο αναχρονιστικό αυτό ενδεχόμενο.

«Επενδύω στην Ελλάδα» ονομάστηκε ο πρώτος νόμος της νέας κυβέρνησης που εγγράφεται στο μεταρρυθμιστικό της πρόγραμμα. Στην πραγματικότητα πρόκειται για ένα παλίμψηστο διατάξεων, με χαλαρό μόνο δεσμό την τόνωση της αναπτυξιακής προοπτικής της ελληνικής οικονομίας.

Ανεξαρτήτως από τον δείκτη φιλελευθερισμού του καθενός, είναι σαφές ότι η παρακολούθηση ακατάλληλων ταινιών από ανήλικους εμπίπτει στην αρμοδιότητα ελέγχου και καταστολής των αστυνομικών αρχών, όπως ορίζει ο κοινός νομοθέτης. Ωστόσο, από την άλλη, δοκιμάζονται από τον νόμιμο αυτό κρατικό παρεμβατισμό τα ηθικοπολιτικά μας όρια.

Την Τρίτη, 22 Οκτωβρίου 2019 συνεχίσθηκαν οι εργασίες της Επιτροπής Αναθεώρησης του Συντάγματος με αντικείμενο την εξομοίωση του καθεστώτος των στρατιωτικών δικαστών με αυτό των συναδέλφων τους των πολιτικών δικαστηρίων καθώς και το θέμα της απαιτούμενης πλειοψηφίας για την επιλογή των μελών των Ανεξάρτητων Αρχών. Την Τετάρτη, 23 Οκτωβρίου 2019 η συζήτηση επικεντρώθηκε στην αναθεώρηση/κατάργηση μεταβατικών διατάξεων του Συντάγματος του 1975 των οποίων η ισχύς έχει εκ των πραγμάτων λήξει, στην εισαγωγή ερμηνευτικής δήλωσης στα άρθρα 101 παρ. 1, 4 και στα ζητήματα της αποκέντρωσης και της τοπικής αυτοδιοίκησης. Την Πέμπτη, 24 Οκτωβρίου 2019 συζητήθηκε η αναθεώρηση των άρθρων του Συντάγματος που αφορούν στην εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας.

Με το νέο νομοσχέδιο για τη διεθνή προστασία επιδιώκεται η αποσυμφόρηση του ελληνικού συστήματος ασύλου και υποδοχής δια της αυξήσεως των επιστροφών. Ωστόσο, δεν είναι βέβαιο το αποτέλεσμα που θα φέρουν τα νέα μέτρα, καθώς δεν επικεντρώνονται στη λύση των πραγματικών και συστημικών προβλημάτων, όπως η υποστελέχωση αρμόδιων υπηρεσιών, με εντεύθεν συνέπεια τις καθυστερήσεις στη διαδικασία ασύλου. Τα μίνιμουμ δικαιώματα δεν εξασφαλίζουν κατ’ ανάγκη μάξιμουμ αποτελέσματα.

Η ζωντάνια, τα αντανακλαστικά, ο αυτοσεβασμός και οι αποτελεσματικές παρεμβάσεις των θεσμών της χώρας αυτής καθώς και η υψηλή εκτίμηση που τρέφει σε αυτούς η βρετανική κοινωνία είναι άξια θαυμασμού.

Από το τελευταίο διήμερο (16ης και 17ης Οκτωβρίου 2019) συνεδριάσεων της Επιτροπής Αναθεώρησης του Συντάγματος, είναι βέβαιο ότι θα αναθεωρηθούν τελικά τα άρθρα 62 (ακαταδίωκτο των βουλευτών) και 86 παρ. 3 (αποσβεστική προθεσμία για την ποινική δίωξη υπουργών), ενώ δεν μπορεί να αποκλεισθεί το ενδεχόμενο αναθεώρησης του άρθρου 73 ως προς την καθιέρωση της δυνατότητας νομοθετικής πρωτοβουλίας των πολιτών.

Με τη συνταγματική αναθεώρηση του 2001 προστέθηκε στη σχετική συνταγματική ρύθμιση ότι η αρχή της ταυτόχρονης διενέργειας των εκλογών δεν εμποδίζει την άσκηση του εκλογικού δικαιώματος των εκτός Ελλάδας εκλογέων με επιστολική ψήφο ή άλλο πρόσφορο μέσο. Η παράλειψη του νομοθέτη έγινε ακόμη πιο κραυγαλέα μετά το 2010, όταν η οικονομική κρίση οδήγησε στη μετανάστευση εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες.

Το άρθρο 51 παρ. 4 του Συντάγματος δεν εισάγει ένα «νέο» δικαίωμα για τους Έλληνες πολίτες του εξωτερικού, αλλά απλώς θέλει να καταστήσει εφικτή την άσκησή του εκλογικού δικαιώματος στον τόπο κατοικίας ή διαμονής τους, δηλαδή να διασφαλίσει την αποτελεσματικότητά του, κατ’ εφαρμογήν και του άρθρου 25 παρ. 1 του Συντάγματος.

Την Πέμπτη, 9 Οκτωβρίου 2019 συνεχίσθηκαν οι εργασίες της Επιτροπής Αναθεώρησης του Συντάγματος μετά από διακοπή μίας εβδομάδας. Η συνεδρίαση αφιερώθηκε στα άρθρα για τα ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα. Από τη συζήτηση και τις τοποθετήσεις των κομμάτων διαφάνηκε ότι υπάρχει μεγάλη διάσταση απόψεων μεταξύ συμπολίτευσης και αξιωματικής αντιπολίτευσης ως προς τα λεγόμενα κοινωνικά δικαιώματα και συγκεκριμένα τα άρθρα 21 και 22.

Ήταν ορθή η απόφαση να μην παραστεί κανένα μέλος της κυβέρνησης από τα υπουργικά έδρανα στη συζήτηση για τη σύσταση της ειδικής κοινοβουλευτικής επιτροπής προκαταρκτικής εξέτασης στην υπόθεση «σκευωρία περί της Novartis»; Από συνταγματική άποψη, όχι: η επίκληση του σεβασμού της διάκρισης των εξουσιών δεν ευσταθεί.

Οι δικαστικές αποφάσεις του ΣτΕ Ολ 1880-1891/2019 αφορούν σε ένα ευρύτατο φάσμα των διατάξεων του νόμου Κατρούγκαλου, με τον οποίο επιχειρήθηκε η εκ βάθρων μεταρρύθμιση του πολύπαθου ασφαλιστικού συστήματος στην Ελλάδα. Οι αποφάσεις αυτές είναι καρπός συλλογικής και συντονισμένης κινητοποίησης πολυάριθμων επαγγελματικών συλλόγων και συνδικαλιστικών οργανώσεων της χώρας.

Σε πολίτευμα κοινοβουλευτικής Μοναρχίας, όπου ο Βασιλιάς/Βασίλισσα έχει ως επί το πλείστον τελετουργικές αρμοδιότητες και κατά κανόνα ακολουθεί την πρόταση/«συμβουλή» της Κυβέρνησης, κατ’ εξαίρεση και σε πολύ έκτακτες περιστάσεις μπορεί να ασκήσει ορισμένες αρμοδιότητες, τις λεγόμενες «reserved powers», χωρίς την πρόταση/«συμβουλή» της Κυβέρνησης, όπως η άρνηση πρόωρης διάλυσης του Κοινοβουλίου, η άρνηση της απονομής χάρης, η παύση του Πρωθυπουργού ή η άρνηση της βασιλικής έγκρισης σε ψηφισμένα από το Κοινοβούλιο νομοσχέδια.

Η ομόφωνη απόφαση των έντεκα δικαστών του Ανωτάτου Δικαστηρίου δεν αφορά μόνο στις ειδικές περιστάσεις του Brexit, αλλά καταλαμβάνει τον πυρήνα της αρχής της διάκρισης των εξουσιών – τόσο του Κοινοβουλίου και της εκτελεστικής εξουσίας όσο και μεταξύ των δυο αυτών πολιτικών οργάνων και του Δικαστηρίου. Το Δικαστήριο κρίνει ορθά πως η αναστολή του Κοινοβουλίου δεν μπορεί να αφεθεί στην εκτελεστική εξουσία και τον πολιτικό έλεγχο των πράξεων της.

Η τέταρτη κατά σειρά στα χρόνια της Μεταπολίτευσης αναθεωρητική διαδικασία ξεκίνησε το 2018. Η πρώτη φάση της αναθεώρησης ολοκληρώθηκε στην Ολομέλεια μετά από σχετική συζήτηση με δύο ψηφοφορίες που απείχαν μεταξύ τους 1 μήνα (14.2.2019 & 14.3.2019). Οι διαδικασίες στην Αναθεωρητική Βουλή του 2019 θα έχουν διάρκεια που θα είναι χρονικά πιο κοντά στο τετράμηνο του 2008, δεδομένου ότι κεντρική θέση στην αναθεώρηση κατέχει η πρόταση για την αλλαγή του τρόπου εκλογής του Προέδρου της Δημοκρατίας.

Στην προσεχή σύνοδο κορυφής η χώρα μας αναμένεται να αναδείξει στην ευρωπαϊκή της διάσταση την προσφυγική/μεταναστευτική πρόκληση που αντιμετωπίζουν τα κράτη στην πρώτη γραμμή της ανατολικής Μεσογείου, προκειμένου να ληφθούν συγκεκριμένα μέτρα από την Ε.Ε. στο πλαίσιο της κοινοτικής αλληλεγγύης. Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο να ζητήσει η Ελλάδα αναθεώρηση της κοινής δήλωσης Ευρώπης – Τουρκίας, εφόσον αυτή κριθεί ότι δεν είναι επαρκής. Μπορεί κάτι τέτοιο να επιτευχθεί νομικά και πολιτικά και εάν ναι υπό ποιες προϋποθέσεις;

Η πρόκληση που αντιμετωπίζει η Κυβέρνηση κατά την επιλογή της ηγεσίας των ανωτάτων δικαστηρίων, αν θέλει να κινηθεί εντός της δημοκρατικής μας τάξης, είναι οι επιλογές της να μην κινδυνεύσουν να χαρακτηρισθούν ως αυθαίρετες.

Απόδειξη της ωρίμανσης της ελληνικής πολιτικής ζωής συνιστούν οι τρεις αναθεωρήσεις του Συντάγματος του 1975, οι οποίες διεξήχθησαν με πλήρη τήρηση των όρων του ισχύοντος Συντάγματος ως προς την προβλεπόμενη διαδικασία.

Για πρώτη φορά μετά το 1975 στον Κανονισμό της Βουλής προβλέπονται συγκεκριμένες διατάξεις που εξειδικεύουν την αναθεωρητική διαδικασία: συγκρότηση ειδικής κοινοβουλευτικής επιτροπής για κάθε μία από τις δύο φάσεις της αναθεώρησης του Συντάγματος, υποβολή γραπτών προτάσεων στη Βουλή, προσδιορισμός αναθεωρητέων διατάξεων και κατάρτιση αιτιολογικής έκθεσης, διεξαγωγή δύο ονομαστικών ψηφοφοριών.

Η αλλαγή του εκλογικού νόμου ήταν μία από τις βασικές προεκλογικές εξαγγελίες του κυβερνώντος κόμματος. Ο εκλογικός νομοθέτης μπορεί να επαναφέρει το σύστημα bonus, όχι όμως απροϋπόθετο. Η αύξηση του ορίου εισόδου στη Βουλή από 3% σε 4% ή το πολύ σε 5%, είναι οριακά ανεκτή από συνταγματική άποψη. Τα περί αυξήσεως του αριθμού των βουλευτών Επικρατείας σε είκοσι αποτελούν προφανώς εσφαλμένες πληροφορίες. Το άρθρο 51 παρ. 4 του Συντάγματος δεν «δημιουργεί» ex novo ένα δικαίωμα που δεν το είχαν οι Έλληνες του εξωτερικού, αλλά απλώς θέλει να διευκολύνει την άσκησή του (π.χ. με την επιστολική ψήφο).

Ξεκίνησαν την Τετάρτη οι εργασίες της Επιτροπής Αναθεώρησης και αμέσως διαφάνηκε, μεταξύ άλλων, ότι εξακολουθεί να υπάρχει αγεφύρωτη διάσταση απόψεων μεταξύ συμπολίτευσης και αξιωματικής αντιπολίτευσης ως προς τα άρθρα που αφορούν στις σχέσεις Κράτους-Εκκλησίας. Αντίθετα, σε ό,τι αφορά το ζήτημα του όρκου, φαίνεται να υπάρχει σύγκλιση απόψεων μεταξύ των κομμάτων. Προς το παρόν βέβαια υπάρχει διαφωνία ως προς το εάν θα είναι μόνο πολιτικός ο όρκος.

Το άρθρο 110 του Συντάγματος του 1975, ακολουθώντας τη λογική των προηγουμένων Συνταγμάτων, αναθέτει στη Βουλή την αποκλειστική αρμοδιότητα εκκίνησης, διεξαγωγής και ολοκλήρωσης της αναθεωρητικής διαδικασίας μη προβλέποντας κανένα ρόλο για την κυβέρνηση.

Πώς εκλαμβάνεται η αναθεωρητική διαδικασία του Συντάγματος μέσα στο χρόνο και ποια η σημασία της; Το Syntagma Watch συνεχίζοντας το ειδικό αφιέρωμα για το καίριο ζήτημα της Αναθεώρησης του Συντάγματος ξεκινάει μία σχετική με το θέμα περιοδολόγηση από το Σύνταγμα του 1844 μέχρι την εν εξελίξει αναθεωρητική διαδικασία. Οι επισκέπτες του Syntagma Watch μπορούν ελεύθερα να εκφράσουν τις απόψεις τους κάτω από τα δημοσιεύματα των επιστημονικών συνεργατών της ιστοσελίδας, οι οποίοι μέσα από πρωτότυπα άρθρα ανάλυσης ερμηνεύουν στον μη εξειδικευμένο αναγνώστη με προσιτό τρόπο τις σχετικές εξελίξεις.

Οι υποστηρικτές της υπεραυξημένης ή αυξημένης πλειοψηφίας για την εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας στην Ελλάδα προκειμένου να διασφαλιστεί ο υπερκομματικός ρόλος του φαίνεται να μη λαμβάνουν υπόψη ότι το βασικό στοιχείο σύνδεσης του Προέδρου της Δημοκρατίας με μια μονοκομματική ή παραταξιακή πλειοψηφία είναι η φανερή (ονομαστική) ψηφοφορία για την εκλογή του (άρθρο 32 παρ. 1 Συντ.), που αποτελεί μια διεθνή πρωτοτυπία του Ελληνικού Συντάγματος.

Η εφαρμογή του μέτρου της ηλεκτρονικής κάρτας εργασίας από τις αρχές του επόμενους έτους προϋποθέτει δραστική μείωση των ασφαλιστικών εισφορών και των φορολογικών βαρών, καθώς και παροχή ουσιαστικών κινήτρων προς τους εργοδότες και τους εργαζόμενους για τη συμμόρφωσή τους με τους κανόνες. Παράλληλα, απαιτείται η αυτοπεποίθηση του ίδιου του νομοθέτη και η πίστη του διοικητικού – ιδίως ελεγκτικού – μηχανισμού στην αξία του μέτρου.

Η συνταγματική αναθεώρηση που ξεκίνησε στην προηγούμενη Βουλή και πρόκειται να ολοκληρωθεί στην παρούσα είναι πράγματι αναγκαία και θα μπορούσε να αποβεί επωφελής, σύμφωνα με τον Καθηγητή Συνταγματικού Δικαίου Ξενοφών Κοντιάδη. Το Syntagma Watch με αφορμή τις διαδικασίες που αναμένονται να ξεκινήσουν το επόμενο διάστημα στη Βουλή για τη θεσμική αναμόρφωση της χώρας δημιουργεί ένα νέο αφιέρωμα στο πλαίσιο του οποίου θα σκιαγραφηθεί η πρακτική της αναθεωρητικής διαδικασίας από το Σύνταγμα του 1844 έως και σήμερα και στη συνέχεια θα παρουσιαστούν στοιχεία και λεπτομέρειες για την εν εξελίξει διαδικασία (2018-2019). Οι επισκέπτες του Syntagma Watch μπορούν ελεύθερα να εκφράσουν τις απόψεις τους κάτω από τα δημοσιεύματα των επιστημονικών συνεργατών της ιστοσελίδας, οι οποίοι μέσα από πρωτότυπα άρθρα ανάλυσης θα ερμηνεύσουν με προσιτό στον μη εξειδικευμένο αναγνώστη τρόπο τις σχετικές εξελίξεις.

Η πρόβλεψη για την, δια της νομοθετικής οδού, ρύθμιση της άσκησης του εκλογικού δικαιώματος «από τους εκλογείς που βρίσκονται έξω από την Επικράτεια» υπάρχει ήδη από το Σύνταγμα του 1975, στο άρθρο 51 παρ. 4. Ο σχετικός νόμος δεν ψηφίστηκε, ως τώρα, ποτέ. Δεν ήρθε καν στη Βουλή σχετικό νομοσχέδιο.

Είναι επιβεβλημένο να διευκολυνθεί η δυνατότητα ψήφου για τις εκατοντάδες χιλιάδες Ελλήνων που έχουν μεταναστεύσει τα τελευταία χρόνια, ιδίως μετά το ξέσπασμα της κρίσης. Όμως, η συλλήβδην παροχή του δικαιώματος αυτού σε όλους τους ομογενείς δεν θα αποτελούσε θετική εξέλιξη για τη λειτουργία του πολιτικού μας συστήματος.

Ένα από τα σημαντικότερα ζητήματα που απασχολούν την πολιτική ζωή της χώρας είναι η ανανέωση του πολιτικού συστήματος μέσω της αλλαγής του εκλογικού νόμου. Το Syntagma Watch από σήμερα εγκαινιάζει ένα νέο αφιέρωμα με στόχο την πλουραλιστική προσέγγιση του θέματος και την καταγραφή όλης της σχετικής επικαιρότητας. Σε αυτό το αφιέρωμα μας ενδιαφέρει να μοιραστούμε με το κοινό τις απόψεις του, για αυτό και προτρέπουμε όλους τους επισκέπτες κάτω από κάθε δημοσιευμένο κείμενο να παραθέσουν τις σκέψεις και τα επιχειρήματά τους.

Όταν ένα δεύτερο δημοψήφισμα διεξάγεται με ενδεχόμενο να ανατρέψει το αποτέλεσμα ενός προηγηθέντος δημοψηφίσματος δεν μπορεί να θεωρηθεί αντιδημοκρατικό. Οι λαοί μπορούν πάντοτε να κάνουν δεύτερες σκέψεις, όταν βλέπουν ότι οι πρώτες δεν είναι σωστές.

Μετά τη δημοσίευση στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως του Νόμου 4624/2019 η ελληνική έννομη τάξη ευθυγραμμίζεται επισήμως με το ευρωπαϊκό πλαίσιο προστασίας δεδομένων, ενσωματώνοντας στο εθνικό δίκαιο την Οδηγία 680/2016 της Ε.Ε. Μάλιστα, η απόφαση του νομοθέτη να συμπεριλάβει στο νομοσχέδιο ειδικές διατάξεις για την προστασία δεδομένων στο πλαίσιο απασχόλησης, σε μία εποχή που η τεχνολογία παρέχει εξελιγμένες δυνατότητες παρακολούθησης, αποτελεί ένα βήμα προς θετική κατεύθυνση.

Η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα με την Απόφαση 28/2019 υποστήριξε ότι η αναγραφή του θρησκεύματος στο Ατομικό Δελτίο Μαθητή και στο Μητρώο Μαθητή, καθώς και στους απολυτήριους τίτλους και στους λοιπούς τίτλους και αποδεικτικά σπουδών των μαθητών της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, είτε ως προαιρετική είτε ως υποχρεωτική, παραβιάζει την αρχή της αναγκαιότητας και αναλογικότητας.

Ο νόμος 4624/2019 αποσαφηνίζει πολλά ζητήματα για τα οποία είχε τη διακριτική ευχέρεια να πράξει. Σε ορισμένα επιδεικνύει την απαιτούμενη τόλμη και αποφασιστικότητα χαράσσοντας ευδιάκριτα την οριοθέτηση της επιτρεπόμενης επεξεργασίας. Σε ορισμένους ωστόσο τομείς η Αρχή οφείλει ενδεχομένως κάποιες διορθωτικές διασαφηνίσεις.

Με στόχο την αποσυμφόρηση των νησιών και την επιτάχυνση των διαδικασιών ασύλου, η Κυβέρνηση πρόσφατα εξήγγειλε μια σειρά μέτρων, μεταξύ των οποίων και η κατάργηση του δεύτερου βαθμού εξέτασης των αιτήσεων ασύλου από τις Ανεξάρτητες Επιτροπές Προσφυγών.

Ο βρετανικός κοινοβουλευτισμός, παρά τις ασφυκτικές πιέσεις που δέχεται λόγω της διαδικασίας του Brexit και της πολιτικής αστάθειας που έχει προκληθεί εξ αυτού, έδειξε ότι αντιστέκεται σθεναρά και αποτελεί αναμφίβολα, ακόμα και σε τόσο δύσκολες πολιτικά συνθήκες, πρότυπο λειτουργίας και πηγή έμπνευσης.

Ο θεσμός της αναστολής των εργασιών της Βουλής, μπορεί μεν να υφίσταται, αλλά βυθίζει τη Βρετανία σε μία σοβαρότατη συνταγματική κρίση, η οποία θα δούμε πώς θα εξελιχθεί. Είναι και παραμένει ανοικτό το ερώτημα αν συμφέρει ή όχι το Brexit με ή χωρίς συμφωνία. Η πρωτοβουλία για αναστολή των εργασιών της Βουλής σκοπεύει να εμποδίσει τη συζήτηση και τη λήψη απόφασης από τη Βουλή πάνω στην κρίσιμη αυτή στάθμιση, για την οποία είναι αρμόδια.

Η Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, που ψηφίστηκε από τη Γαλλική Συντακτική Συνέλευση στις 26 Αυγούστου του 1789, κατοχύρωνε ρητά για την νεοδιαμορφωθείσα τότε αστική τάξη ορισμένα θεμελιώδη δικαιώματα που ως τότε είχαν καταπατηθεί βίαια από την εξουσία του απολυταρχικού μοναρχικού καθεστώτος. Η Διακήρυξη μαζί με το πρώτο βραχύβιο Σύνταγμα της Γαλλίας το 1791 αναμόρφωσαν και προώθησαν με επαναστατικό τρόπο τις κανονιστικές απαιτήσεις της έννομης τάξης εντός ενός αξιακού κράτους δικαίου.

Με την θέσπιση των νέων διατάξεων του νομοσχεδίου θα είναι η πρώτη φορά που οι αστυνομικές αρχές θα κληθούν να εφαρμόσουν ειδικούς κανόνες για την προστασία προσωπικών δεδομένων κατά την ενάσκηση των αρμοδιοτήτων τους.

Ο Δικηγορικός Σύλλογος Αθηνών – μέσα από την πένα του μέλους του Διοικητικού Συμβουλίου και Συμβούλου Παναγιώτη Περάκη – συμμετέχει ενεργά στη δημόσια διαβούλευση, κάνοντας τη δική του επιστημονική παρέμβαση πάνω στο καίριο αυτό ζήτημα μέσα από τη διατύπωση μιας σειράς ενστάσεων και προτάσεων.

Η Εθνική Αρχή Διαφάνειας (Ε.Α.Δ.) ιδρύθηκε με τον Ν. 4622/2019 για το «επιτελικό κράτος». Η ίδρυσή της βασίζεται σε μια πολύ σωστή γενική ιδέα: τη συγχώνευση των ελεγκτικών σωμάτων σε μια ανεξάρτητη αρχή, η οποία ωστόσο πρέπει να θωρακιστεί νομικά.

Το Γερμανικό Σύνταγμα της Βαϊμάρης, ο «πατέρας» των ευρωπαϊκών Συνταγμάτων του 20ου αιώνα, ήταν το πρώτο Σύνταγμα που κατοχύρωσε τα ανθρώπινα δικαιώματα δεύτερης γενιάς (τα κοινωνικά δικαιώματα). Υπήρξε ένα από τα αρτιότερα Συντάγματα που γνώρισε ο 20ος αιώνας, ωστόσο η Δημοκρατία της Βαϊμάρης δεν κατάφερε να μακροημερεύσει.

Το νομοθετικό εγχείρημα της νέας Κυβέρνησης για την ενίσχυση της «κυβερνησιμότητας» των Ο.Τ.Α. διαθέτει, τουλάχιστον στις γενικές κατευθύνσεις της, απτή – και μάλιστα νωπή – ουσιαστική νομιμοποίηση. Η νομοθετική παρέμβαση στην ύλη της Τοπικής Αυτοδιοίκησης ήταν επιβεβλημένη, αν και δεν αποδείχθηκε ίσως όσο έπρεπε τολμηρή.

Τα προβλήματα προσβασιμότητας δημιουργούν ιδιαίτερες δυσκολίες στα άτομα με αναπηρίες όταν ταξιδεύουν ως τουρίστες σε διάφορα μέρη ή όταν αδυνατούν να απολαύσουν ισότιμα, παροχές και υπηρεσίες στον τόπο που έχουν επιλέξει να επισκεφθούν. Οι ενέργειες που γίνονται από την κεντρική εξουσία και τις τοπικές/περιφερειακές αρχές, συνήθως, δεν αποτελούν μέρος ενός στρατηγικού σχεδιασμού βελτίωσης των παροχών για τα άτομα με αναπηρίες, ως εν δυνάμει καταναλωτές του τουριστικού προϊόντος, αλλά είναι μεμονωμένες.

Με εμφανή δείγματα καλής προετοιμασίας και καλών προθέσεων το νομοσχέδιο που κατατέθηκε και συζητείται αυτές τις μέρες στη Βουλή δεν δικαιολογεί τις επικρίσεις περί αυθαιρεσιών και κομματικότητας. Θα μπορούσε όμως για να φέρει την αναζητούμενη ουσιαστική και συμβολική τομή να είναι πιο λιτό και τολμηρό και λιγότερο συγκεντρωτικό και «πρωθυπουργοκεντρικό».

Το FaceApp μας βοηθά να αντιληφθούμε τη σύγχρονη πραγματικότητα: η τεχνητή νοημοσύνη επηρεάζει με διαρκώς αυξανόμενους ρυθμούς όλες τις πτυχές της καθημερινότητάς μας και τα προσωπικά μας δεδομένα αποτελούν, σε πολλές περιπτώσεις, την πρώτη ύλη για τη λειτουργία τους. Μία από τις βασικές παραμέτρους προβληματισμού αφορά στο είδος, την έκταση και τα μέσα της επεξεργασίας προσωπικών δεδομένων.

Η αναδημοσίευση των φωτογραφιών από την προηγούμενη επαγγελματική απασχόληση (μοντέλο) της κ. Δούνια, ως ένα κρίσιμο και επιθετικό σημείο αποδόμησης της πολιτικότητας του προσώπου της, συνοδευόμενη από προσβλητικές εκφράσεις, συμβάλλει στον δημοκρατικό πολιτικό μας διάλογο ή πρόκειται για μια παράνομη εκφορά λόγου που αξιώνει την επέμβαση του δικαίου;

Στην Ελλάδα το άσυλο συνδέθηκε και αναπτύχθηκε παράλληλα, εθιμικώ δικαίω αρχικά, με την ίδια την ύπαρξη του Πανεπιστημίου, αλλά και παράλληλα με τους φοιτητικούς αγώνες που κατά καιρούς ξεσπούσαν, ήδη από την ίδρυση του πρώτου πανεπιστημίου στην Ελλάδα, του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, το 1837.

Το δέλεαρ για την κοινοβουλευτική πλειοψηφία είναι ότι έχει τη δυνατότητα να αναθεωρήσει το άρθρο 32 του Συντάγματος, έτσι ώστε να απεμπλακεί η προεδρική εκλογή από το ενδεχόμενο πρόωρης διάλυσης της Βουλής. Άρα, η εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας, που θα πραγματοποιηθεί τον ερχόμενο Ιανουάριο, δεν θα συνιστά πλέον ένα υπερόπλο στα χέρια της αξιωματικής αντιπολίτευσης για την προκήρυξη πρόωρων εκλογών.

Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, ο ανώτατος άρχοντας, είναι «πολιτικά ανεύθυνος» με την έννοια ότι για τις πράξεις του την πολιτική ευθύνη φέρει η κυβέρνηση. Αυτό επιτυγχάνεται με τον θεσμό της προσυπογραφής. Στο πλαίσιο αυτό, ένα κρίσιμο ερώτημα που τίθεται αναφορικά με την απόφαση της προηγούμενης κυβέρνησης για το διορισμό της δικαστικής ηγεσίας είναι το εξής: η αρμοδιότητα του ΠτΔ προς έκδοση της πράξης που του προτείνει και προσυπογράφει το υπουργικό συμβούλιο είναι υποχρεωτική για αυτόν ή αντίθετα είναι πράξη διακριτικής ευχέρειας, την οποία μπορεί κατά την κρίση του να αρνηθεί;

Ο συνδυασμός ισχυρής στρατηγικής προοπτικής και θεσμικής ευελιξίας εξηγεί γιατί το οικοδόμημα του Συντάγματος, μπορεί να συγκλονίστηκε από την βιαιότητα της κρίσης, αλλά τα ιστορικά θεμέλια και ο βασικός θεσμικός σκελετός του άντεξαν. Στην Ελλάδα «το ζην επικινδύνως» δεν ήταν κατά τη διάρκεια της κρίσης υπερβολικό σχήμα λόγου, αλλά δυστυχώς κυριολεξία και πραγματικό υπαρξιακό δράμα.

Τρεις είναι οι υποθέσεις σχηματισμού Κυβέρνησης, μετά τις εκλογές της 7ης Ιουλίου, ανάλογα με την κοινοβουλευτική δύναμη των κομμάτων, καθώς και τις ενέργειες που προβλέπει το Σύνταγμα (άρθρα 37 και 84), σύμφωνα με την αρχή της δεδηλωμένης και τον συνταγματικό σκοπό της κυβερνησιμότητας.

Η επικοινωνία των πολιτικών κομμάτων με τους πολίτες είναι καθοριστική για τη διαμόρφωση της πολιτικής βουλήσεως. Ωστόσο, αυτή θα πρέπει να διεξάγεται κατά τρόπο σύμφωνο με το δικαίωμα προστασίας προσωπικών δεδομένων και πληροφοριακού αυτοκαθορισμού των ψηφοφόρων και να εξυπηρετεί το γενικότερο δημόσιο συμφέρον.

Το αν μας αρέσει ή όχι μια διαφήμιση είναι θέμα αισθητικής. Το αν θα πρέπει να υπόκειται σε λογοκρισία ή άλλους περιορισμούς και γιατί είναι ζήτημα συνταγματικής προστασίας της ελευθερίας της έκφρασης.

Το δίμηνο Μάιος – Ιούνιος 2019 εν μέσω Ευρωεκλογών, Αυτοδιοικητικών Εκλογών και εσπευσμένης προκήρυξης Βουλευτικών Εκλογών τέθηκαν αλληλένδετα συνταγματικά ζητήματα, που φανερώνουν ότι η επικαιρότητα βρίθει θεμάτων θεσμικού ενδιαφέροντος, των οποίων η προσέγγιση εμπεριέχει, άμεσα ή έμμεσα, αναφορά σε συνταγματικές έννοιες ή κανόνες.

Α) Η χρήση της έκφρασης «νομοθέτηση προκλητικών ελευθεριών» από υποψήφια βουλευτή ίσως αποτυπωθεί στη συλλογική μνήμη. Τι είναι όμως προκλητικό; Β) Τα μαθήματα από την Πολωνία και την Ουγγαρία είναι πολύτιμοι οδηγοί για την αποκρυπτογράφηση των μεθόδων με τι οποίες μια εκλεγμένη κυβέρνηση μπορεί να διαβρώσει την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης. Γ) Η συζήτηση για την κατάργηση του πανεπιστημιακού ασύλου θέτει δύο βασικά ερωτήματα: Τι απειλεί σήμερα την ακαδημαϊκή ελευθερία στον χώρο των Πανεπιστημίων και πόση συμβολική αξία έχει η έννοια του πανεπιστημιακού ασύλου;

Η Ενωμένη Ευρώπη έχει γίνει ασπίδα προστασίας του Κράτους Δικαίου και επομένως και της Δημοκρατίας στα επιμέρους κράτη μέλη. Ασπίδα προστασίας που δεν υπήρχε στο παρελθόν.

Από συνταγματική άποψη η θρησκευτική ελευθερία και η πληροφοριακή αυτοδιάθεση παραβιάζονται όταν δεν μπορεί κανείς να πάρει τίτλο σπουδών αν δεν φανερώσει τις θρησκευτικές του πεποιθήσεις.

Σε αντίθεση με άλλες ομάδες προσώπων, τα παιδιά δεν έχουν – ή έχουν περιορισμένη – ικανότητα, από μόνα τους, να διεκδικήσουν δικαιώματα για τον εαυτό τους. Αυτό δεν αποτελεί λόγο για να μπαίνουν στην άκρη ή σε παρένθεση τα δικαιώματά τους, αλλά είναι πρόσθετος λόγος για να επαγρυπνούν οι αρμόδιες αρχές ως προς την τήρηση του νόμου και να ενεργοποιούνται οι κατάλληλοι προστατευτικοί και ελεγκτικοί μηχανισμοί.

Η τρέχουσα πολιτική πραγματικότητα έφερε στο προσκήνιο διάφορες όψεις της αρχής της αμεροληψίας που συνδέονται με το ζήτημα της υποκρισίας και του κυνισμού στην πολιτική. Αν θέλουμε να ασκήσουμε την εξουσία με αμερόληπτο τρόπο, αυτό συνεπάγεται ορισμένες δεσμεύσεις και περιορισμούς. Μπορεί να ανταποκριθούμε σε αυτό το βάρος, παρότι πολιτικά, κομματικά, δεν συμφέρει. Είναι όμως δύσκολο να έχουμε και τα δύο: το ηθικό πολιτικό επιχείρημα ότι είμαστε αμερόληπτοι και το επιθυμητό αποτέλεσμα να κάνουμε αυτό που μας συμφέρει πολιτικά και προτιμούμε κομματικά.

Στην Ελλάδα η προστασία των δικαιωμάτων των ατόμων που ανήκουν σε κάθε είδους μειονότητες – και άρα ο δείκτης φιλελευθερισμού – έχει βελτιωθεί αισθητά την τελευταία 30ετία. Ειδικότερα, τα θετικά βήματα που έχουν γίνει προς την κατεύθυνση της κατοχύρωσης των δικαιωμάτων των ατόμων ΛΟΑΤΚΙ+ φέρνουν τη χώρα μας πιο κοντά στο φιλελεύθερο πρότυπο κρατών που σέβονται τους κατοίκους τους ανεξαρτήτως φύλου (βιολογικού ή κοινωνικού) και ερωτικών προτιμήσεων.

Ο «Κλεισθένης» δημιουργεί σημαντικές δυσλειτουργίες, ξεχνώντας ότι οι οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης αποτελούν νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου και όχι χώρους πειραματισμού.

Η συμμετοχή στις Πανελλαδικές εξετάσεις, αν κάποιος πληροί τους όρους να είναι υποψήφιος, εντάσσεται στο συνταγματικό δικαίωμα στην παιδεία του καθενός του άρθρου 16 του Συντάγματος. Το συνταγματικό δικαίωμα στην παιδεία δεν ενεργεί μόνο έναντι του Κράτους αλλά και των ιδιωτών, στο πλαίσιο ιδιωτικών εννόμων σχέσεων όπως η σχέση εργασίας.

Πώς διαμορφώνεται η συνταγματική και πολιτική κουλτούρα κάθε πολιτείας; Μπορεί τελικά να διδαχθεί η δημοκρατία; Η εξοικείωση με τη διαφορετικότητα, η υπεύθυνη και ελεύθερη απόφαση, η κατανόηση της ουσίας των ατομικών δικαιωμάτων και των ορίων της δημοκρατίας προϋποθέτουν μια παιδαγωγική διαδικασία.

Το φαινόμενο της παρείσφρησης διατάξεων άσχετων προς το κύριο αντικείμενο νομοσχεδίων δεν είναι νέο, παρότι το Σύνταγμα ρητά την απαγορεύει. Η σημερινή Κυβέρνηση προωθεί με διαδικασίες επείγοντος χαρακτήρα τη συζήτηση και ψήφιση νομοσχεδίων, στα οποία μάλιστα θα περιλαμβάνεται σειρά τροπολογιών με πελατειακά και ψηφοθηρικά χαρακτηριστικά.

Την εβδομάδα που πέρασε (μετά από τις Ευρωεκλογές και τον πρώτο γύρο των αυτοδιοικητικών εκλογών) τέθηκαν αλληλένδετα συνταγματικά ζητήματα: το ερώτημα περί παραίτησης της κυβέρνησης ή διάλυσης της Βουλής για κρίσιμο εθνικό θέμα, ο διορισμός της ηγεσίας της δικαιοσύνης από την παρούσα κυβέρνηση, η υπογραφή του κρίσιμου προεδρικού διατάγματος. Όποια και αν είναι η έκβαση του περίπλοκου συνταγματικού παιχνιδιού που διαδραματίζεται, θα αφήσει το αποτύπωμά της στη συνταγματική πρακτική.

Η Σύμβαση του Ο.Η.Ε. για τα δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες αναφέρει ότι τα Κράτη Μέρη πρέπει να εγγυώνται στα ΑμεΑ πολιτικά δικαιώματα και τη δυνατότητα να τα απολαμβάνουν σε ίση βάση με τους άλλους και να εξασφαλίζουν, μεταξύ άλλων, ότι οι εκλογικές διαδικασίες, οι εγκαταστάσεις και τα υλικά είναι κατάλληλα, προσβάσιμα, ευκολονόητα και εύχρηστα. Δυστυχώς, η προσβασιμότητα περιορίζεται στο κατά πόσο ένας κινητικά ανάπηρος με αμαξίδιο μπορεί να μπει σε ένα εκλογικό κέντρο και όχι στην ουσία.

Στην περίπτωση πρόωρων εκλογών λαμβάνει χώρα διάλυση της Βουλής και η Κυβέρνηση διαθέτει συνταγματικά δύο επιλογές: είτε να παραιτηθεί ώστε να διενεργηθούν εκλογές από την «οικουμενική» (από όλα τα κόμματα της Βουλής) ή την «υπηρεσιακή» (με Πρωθυπουργό έναν ή μία εκ των Προέδρων των ανωτάτων δικαστηρίων) Κυβέρνηση είτε να ζητήσει την ανανέωση της λαϊκής εντολής για την αντιμετώπιση εθνικού θέματος εξαιρετικής σημασίας.

Σε μία κρισιμότατη καμπή της Ένωσης που η διάλυση της έχει ακριβώς τις ίδιες πιθανότητες με την ολιστική ομοσπονδιακού της τύπου μετεξέλιξη, η Ελλάδα είναι αναγκαίο να δώσει το παρόν και μάχες για μία αποτελεσματική κοινωνική και δημοκρατική διακυβερνησιμότητα.

Το ισχύον αναλογικό εκλογικό σύστημα για την αυτοδιοίκηση που εισήγαγε η παρούσα κυβέρνηση το 2018 δεν διασφαλίζει την κυβερνησιμότητα των δήμων.

Το Σύνταγμα της ενιαίας πλέον Γερμανίας επέτρεψε στη χώρα αυτή που δεν είχε στέρεη δημοκρατική παράδοση να ζήσει την πιο δημοκρατική, ελεύθερη, και ευτυχισμένη περίοδο της Ιστορίας της. Κατάφερε να γίνει υπόδειγμα και για άλλα δημοκρατικά Συντάγματα ευρωπαϊκών κρατών. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι αποτελεί απαραίτητα παράδειγμα προς μίμηση.

Oι ευρωπαϊκές κοινωνίες είναι περισσότερο παρά ποτέ διασπασμένες ως προς τις επιλογές των ηγετών τους και στις επερχόμενες ευρωεκλογές θα επιβεβαιωθεί η άνοδος του Eυρωσκεπτικισμού. Η οικοδόμηση της ολοκληρωμένης ευρωπαϊκής οικονομικής διακυβέρνησης αποτελεί αναγκαία συνθήκη για την επιβίωση της νομισματικής ένωσης.

Οι ακροδεξιές δυνάμεις ανά την Ευρώπη επιδιώκουν τώρα δυναμική παρουσία στις Ευρωεκλογές, φανατίζοντας και συσπειρώνοντας έτσι τους οπαδούς τους. Είναι ανάγκη να ανακοπεί αυτή η πορεία που απειλεί τα μεγάλα κεκτημένα της εποχής µας, ώστε να µη σημειωθεί οπισθοδρόμηση σε σκοτεινές εποχές.

Σε μια εκλογή εξίσου σημαντική με την ποσότητα της συμμετοχής είναι και η ποιότητα αυτής, η οποία σχετίζεται άμεσα με δύο ζητήματα: την ποιότητα του γενικότερου πολιτικού λόγου καθώς και την ουσιαστική ενημέρωση του πολίτη για τις πολιτικές προτάσεις και τα πρόσωπα μεταξύ των οποίων επιλέγει.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση αφήνει στα κράτη μέλη την ευχέρεια να αποφασίσουν αν οι εκλογές για την ανάδειξη των μελών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου είναι υποχρεωτικές ή όχι, με τον όρο όμως ό,τι ισχύει για τους δικούς τους πολίτες, να ισχύει και για τους λεγόμενους ενωσιακούς πολίτες.

Βρισκόμαστε μπροστά στο ενδεχόμενο ενός ρεκόρ αποχής του εκλογικού σώματος από τις εκλογές της ερχόμενης Κυριακής, που μάλιστα δεν θα εκφράζει μόνο την αδιαφορία, αλλά σε έντονο βαθμό τη δυσανεξία και την αποδοκιμασία των πολιτών απέναντι σε πρόσωπα και θεσμούς. Πού οφείλεται αυτή η εκλογική συμπεριφορά;

Οι δικαστές έχουν την αρμοδιότητα να ανατρέπουν με τις αποφάσεις τους τον κρατικό προϋπολογισμό και να κρίνουν πώς θα κατανεμηθούν οι δημόσιοι πόροι, ακυρώνοντας τις επιλογές του δημοκρατικά νομιμοποιημένου νομοθέτη;

Είναι ορθή η επίκριση που έκανε η πρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας σχετικά με την διαρροή της υποτιθέμενης έκβασης της δίκης για τα δώρα των δημοσίων υπαλλήλων; Το πρόβλημα είναι ότι στην Ελλάδα το φαινόμενο της θεσμικής χαλάρωσης διαβρώνει τον ρόλο και την αποστολή της θεσμικής δεοντολογίας.

Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο του Στρασβούργου έχει εδώ και χρόνια διαμορφώσει τον «χρυσό κανόνα»: Η ιδιωτική ζωή των πολιτικών προστατεύεται, όχι όμως στον ίδιο βαθμό με την ιδιωτική ζωή του κοινού πολίτη. Γιατί, στη δημοκρατία, είναι δικαίωμα του καθενός να ξέρει καλύτερα ποιοι είναι αυτοί που τον κυβερνούν.

Οι αρχικοί υποστηρικτές του διαδικτύου εξέλαβαν το μέσο αυτό ως χώρο ελευθερίας και Δημοκρατίας και πράγματι το διαδίκτυο υπήρξε εξαρχής «γεννήτρια» πολλών και διαφορετικών μέσων διακίνησης ιδεών και πληροφοριών. Με την ανάπτυξη, ωστόσο, των Μέσων κοινωνικής δικτύωσης το διαδίκτυο μετέβαλε πτυχές του βίου μας, περιχαρακώνοντάς μας σε έναν μικρόκοσμο ομοϊδεατών.

Τα πολιτικά κόμματα που κατεβαίνουν στις Ευρωεκλογές, ταυτιζόμενα με τα κόμματα της εθνικής πολιτικής σκηνής, εκλαμβάνουν την εκλογική αναμέτρηση ως πρόκριμα για τις εθνικές εκλογές. Η επικράτηση στις Ευρωεκλογές θεωρείται πάντα προάγγελος ανάλογου αποτελέσματος και στις εθνικές εκλογές.

Η ευρωπαϊκή ενοποίηση και η πρόοδός της αποτελεί για πολλούς λόγους υπαρξιακή ανάγκη για τις μικρότερες χώρες της Ευρώπης και ιδίως για την Ελλάδα, η οποία βρίσκεται επιπλέον σε μια κρίσιμη και ασταθή γεωγραφική περιοχή δίπλα στα εξωτερικά σύνορα της Ευρώπης.

Στην πρόσφατη επίμαχη τηλεφωνική συνομιλία μεταξύ κ. Παύλου Πολλάκη και κ. Γιάννη Στουρνάρα αναφορικά με το δάνειο του πρώτου από την τράπεζα Αττικής, ο αναπληρωτής Υπουργός Υγείας επιβεβαίωσε τη δημοσιοποίηση του τηλεφωνικού διαλόγου τη στιγμή που ο επικεφαλής της Τράπεζας της Ελλάδος ζήτησε την αυτεπάγγελτη παρέμβαση των δικαστικών Αρχών, υποστηρίζοντας ότι η καταγραφή έγινε χωρίς τη συναίνεσή του. Πρόκειται για μια υπόθεση με προεκτάσεις δεοντολογικού και πολιτικού χαρακτήρα.

Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου στα τέλη του 2018 αποφάσισε ότι η υποχρεωτική εφαρμογή της Σαρία, δηλαδή του ιερού Ισλαμικού Νόμου, στη Μουσουλμανική μειονότητα της Δυτικής Θράκης έρχεται σε σύγκρουση με την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.

Ο Αμβρόσιος έχει κατηγορηθεί για δημόσια υποκίνηση σε ρατσιστική βία ή μίσος και κατάχρηση εκκλησιαστικού αξιώματος ύστερα από εμφανώς ομοφοβικό κείμενο που είχε αναρτήσει τον Δεκέμβριο του 2015 στην προσωπική του ιστοσελίδα με τίτλο ««ΑΠΟΒΡΑΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΣΗΚΩΣΑΝ ΚΕΦΑΛΙ! Ας μιλήσουμε έξω από τα δόντια, ΦΤΥΣΤΕ ΤΟΥΣ».

Η αναθεώρηση του Συντάγματος στην ελληνική περίπτωση μοιάζει με ένα δύσκολο ταξίδι, το οποίο οι πολιτικές δυνάμεις της χώρας (κυβέρνηση και αντιπολίτευση) δεν φαίνονται διατεθειμένες να το πραγματοποιήσουν ορθά, αφού ετοιμάζουν βαλίτσες.

Η υπονόμευση του Κοινοβουλευτισμού μέσα από μικροπολιτικές συναλλαγές εντός της Βουλής όχι μόνο απωθεί τους πολίτες, εκτρέφοντας τη δυσπιστία απέναντι στη Βουλή, αλλά παράλληλα φανερώνει πολιτικούς με επιδιώξεις ανέλεγκτης εξουσίας, χωρίς θεσμικά αντίβαρα και δικαιοκρατικά αντισταθμίσματα.

Με την κύρωση της συμφωνίας των Πρεσπών κλείνει ένα μείζον θέμα της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής. Πώς αξιολογείται, όμως, το αποτέλεσμα με βάση τους στόχους που είχαμε θέσει ως χώρα διαχρονικά;