Ο νόμος για τις οργανώσεις της Κοινωνίας των Πολιτών

Η Βαρβάρα Γεωργοπούλου αναλύει τις διατάξεις του νέου νόμου για τις οργανώσεις της Κοινωνίας των Πολιτών.

Ένα από τα τελευταία νομοσχέδια που ψηφίσθηκαν τον Δεκέμβριο του 2021 στην Ολομέλεια της Βουλής ήταν η «Προστασία του εθελοντισμού, ενίσχυση της δράσης της Κοινωνίας των Πολιτών, φορολογικά κίνητρα για την ενίσχυση της κοινωφελούς δράσης των Ο.Κοι.Π. και λοιπές διατάξεις» (ν. 4873/2021, ΦΕΚ 248 Α’/16.12.2021).

Ο νέος νόμος αποσκοπεί, όπως αναφέρεται στα δύο πρώτα άρθρα του, στη «διασφάλιση της ακεραιότητας, της διαφάνειας, της χρηστής διοίκησης και της λογοδοσίας» των εθελοντικών οργανώσεων μέσω της δημιουργίας «δημόσιας βάσης δεδομένων και ειδικού μητρώου Οργανώσεων Κοινωνίας των Πολιτών (Ο.Κοι.Π.)». Ο νομοθέτης φιλοδοξεί να παροτρύνει τις οργανώσεις αυτές να εγγραφούν στη βάση αυτή και στο μητρώο, θέτοντας την εγγραφή αυτή ως προϋπόθεση για την κρατική τους χρηματοδότηση (άρθρο 10).

Ειδικότερα:

Ο νόμος προσδιορίζει κατ’ αρχήν, μεταξύ άλλων, την έννοια της Ο.Κοι.Π. (άρθρο 4) ορίζοντας ότι είναι «η εθελοντική οργάνωση προσώπων που έχει συσταθεί και λειτουργεί στην Ελλάδα ως σωματείο ή αστική μη κερδοσκοπική εταιρία, με κοινωφελή σκοπό, είναι ανεξάρτητη από κράτη ή κυβερνήσεις, την τοπική αυτοδιοίκηση, τους δημόσιους οργανισμούς δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου, τους εμπορικούς, συνδικαλιστικούς και επαγγελματικούς οργανισμούς και ενώσεις, τις πολιτικές οργανώσεις και τα πολιτικά κόμματα».

Προς υλοποίηση του νόμου συστήνεται με Π.Δ. στο Υπουργείο Εσωτερικών (άρθρο 5) Διεύθυνση Ο.Κοι.Π. και Κοινωφελών Φορέων με αντικείμενο την οργάνωση, εποπτεία και τήρηση της προαναφερθείσας βάσης δεδομένων και του μητρώου. Ο νόμος ορίζει τα στοιχεία και τα δικαιολογητικά που απαιτούνται για να καταχωρηθεί μια Ο.Κοι.Π. στη βάση, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται τα νομιμοποιητικά έγγραφα και οι χρηματοοικονομικές καταστάσεις του τελευταίου πριν την καταχώρηση έτους (άρθρο 6).

Παράλληλα, δημιουργείται μητρώο (άρθρα 7-8) που χωρίζεται σε έξι υπο-ομάδες: α) Υγεία, Κοινωνική Αλληλεγγύη και Πρόνοια, β) Περιβάλλον, Πολιτική Προστασία, Ποιότητα Ζωής, γ) Δικαιώματα του Ανθρώπου, Δικαιοσύνη, Διακυβέρνηση, δ) Παιδεία, Έρευνα, Πολιτισμός, ε) Καταναλωτής και στ) Διεθνής Ανθρωπιστική και Αναπτυξιακή Συνεργασία, Βιώσιμη Ανάπτυξη. Μία Ο.Κοι.Π μπορεί να εγγραφεί σε τέσσερις το πολύ υπο-ομάδες. Για την εγγραφή στο μητρώο υπάρχουν τέσσερις προϋποθέσεις, μεταξύ των οποίων να λαμβάνουν ετήσια τακτική κρατική επιχορήγηση άνω του 30% του προϋπολογισμού της για τις λειτουργικές (μη μισθολογικές) τους δαπάνες, να μη συνάπτουν συμβάσεις με τα μέλη της διοίκησής τους και τα συγγενικά τους πρόσωπα. Κατ’ εξαίρεση μπορούν να συνάπτονται συμβάσεις εργασίας «με συνήθεις όρους και αποδοχές» με τα ανωτέρω πρόσωπα σε ποσοστό μεγαλύτερο του 5% του συνόλου των εργαζομένων. Ο νόμος απαιτεί πολύ περισσότερα δικαιολογητικά για την εγγραφή στο μητρώο από ό,τι για την εγγραφή στη βάση. Μεταξύ αυτών, απαιτείται και έκθεση ελέγχου ορκωτού λογιστή ή ελεγκτικής εταιρείας. Επιπλέον, η Διεύθυνση Ο.Κοι.Π. ζητά και λαμβάνει ποινικό μητρώο για τα μέλη της διοίκησης και ελέγχει εάν έχουν καταδικαστεί σε ένα ή περισσότερα από τα αναλυτικά αναφερόμενα στην παρ. 2 του άρθρου 8 αδικήματα.

Τα ακόλουθα στοιχεία, που καταχωρούνται στη βάση και το μητρώο, είναι ελεύθερα προσβάσιμα στους πολίτες (άρθρο 9): επωνυμία, στοιχεία επικοινωνίας, συστατική πράξη και τυχόν μεταβολές της και ο κατάλογος των οργάνων διοίκησης «με την επιφύλαξη του ν. 4624/2019 (Α΄ 137) περί προστασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα».

Οι Κοινωφελείς Φορείς (στους οποίους εκτός από τις Ο.Κοι.Π. περιλαμβάνονται και οι επιτροπές εράνων, τα κοινωφελή ιδρύματα του ν. 4182/2013 και κοινωφελή ιδρύματα που έχουν συσταθεί με ειδικό νόμο) μπορούν να λάβουν κρατική χρηματοδότηση έως 50.000 ευρώ ετησίως εφόσον έχουν εγγραφεί στη βάση και οποιοδήποτε ποσό εφόσον εγγραφεί στο μητρώο (άρθρο 10). Τα άρθρα 11, 12 και 16 του νέου νόμου απαριθμούν τις υποχρεώσεις των φορέων που λαμβάνουν κρατική χρηματοδότηση και τις κυρώσεις σε περίπτωση μη τήρησής τους καθώς επίσης ρυθμίζει και ζητήματα τήρησης των χρηματοοικονομικών τους καταστάσεων.

Τα άρθρα 13-15 αφορούν στην εθελοντική απασχόληση που περιλαμβάνει «την προσφορά εργασίας ή υπηρεσιών σε δράσεις, έργα ή προγράμματα φορέων παροχής εθελοντικής απασχόλησης από εθελοντές άνευ οικονομικού ή άλλου υλικού ανταλλάγματος» στα οποία δεν περιλαμβάνονται οδοιπορικά και έξοδα διαμονής και διατροφής. Οι εν λόγω φορείς οφείλουν να αναγγέλλουν στην ΕΡΓΑΝΗ τους εθελοντές και να καλύπτουν ιατροφαρμακευτικές και νοσοκομειακές δαπάνες ως 3.000 ευρώ σε ετήσια βάση για ατύχημα ή ασθένεια εθελοντή, καλύπτουν τα έξοδα του εθελοντή σε περίπτωση παροχής υπηρεσίας στο εξωτερικό (εκτός εάν άλλως συμφωνηθεί), ενώ ευθύνονται για ζημίες προς τρίτους που προκαλεί ο εθελοντής εξ αμελείας εκτός εάν ενεργεί αυτοβούλως και κατά παράβαση εντολών του φορέα.

Στα άρθρα 17-22 δίδονται ή ρυθμίζονται υφιστάμενα φορολογικά κίνητρα για την ενίσχυση των κοινωφελών ιδρυμάτων και των εγγεγραμμένων στη βάση ή το μητρώο Ο.Κοι.Π. Τα κίνητρα αυτά συνίστανται στη μείωση φόρου για δωρεές, τον μη υπολογισμό τεκμαρτού εισοδήματος για όποιον παραχωρεί ακίνητα σε αυτά τα ιδρύματα και τις Ο.Κοι.Π., την έκπτωση των σχετικών δαπανών για τον προσδιορισμό του κέρδους, τον Ε.Ν.Φ.Ι.Α. και τον ειδικό φόρο ακινήτων, τον Φ.Π.Α. και τα τέλη κυκλοφορίας οχημάτων.

Από τις λοιπές διατάξεις του νόμου, αξίζει να σημειωθούν αυτές που ρυθμίζουν θέματα των πειθαρχικών συμβουλίων των δημοσίων υπαλλήλων (άρθρα 29-30), την κινητικότητα υπαλλήλων προς νεο-συστηνόμενες υπηρεσίες (άρθρο 31) και το δικαίωμα διορισμού στο Δημόσιο πληγέντων από τις πυρκαγιές του Ιουλίου και του Αυγούστου του 2021 (άρθρο 33) .

Τέλος, ενδιαφέρον παρουσιάζει και το άρθρο 36 που αφορά στις προϋποθέσεις πολιτογράφησης και καταργεί την «ικανότητα του αλλοδαπού να μετέχει στην πολιτική ζωή της χώρας» ως προαπαιτούμενο πολιτογράφησης, δεδομένου ότι αυτή διαπιστώνεται με την γραπτή δοκιμασία.

Το νομοσχέδιο υπερψηφίσθηκε από τους βουλευτές της Νέας Δημοκρατίας και του Κινήματος Αλλαγής, ενώ καταψηφίσθηκε από τους βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ, του ΚΚΕ, της Ελληνικής Λύσης και του ΜέΡΑ25.

Βαρβάρα Γεωργοπούλου
Δρ. Κοινοβουλευτικού Δικαίου και Πολιτικών Επιστημών

Σου άρεσε το άρθρο, αλλά σου δημιούργησε νέες απορίες;

Έχεις και άλλα ερωτήματα που σε απασχολούν σε σχέση με το Σύνταγμα, τους Θεσμούς, τα δικαιώματα και τη λειτουργία της Δημοκρατίας;

Σχετικά Άρθρα

Τα υπόρρητα της συζήτησης για τις συναθροίσεις: Το πρόβλημα της αστυνομικής βίας και η χρησιμότητα των τύπων

Με αφορμή την πρόσφατη συζήτηση για το δικαίωμα της συνάθροισης ο Γιάννης Τασόπουλος και ο Ανδρέας Τάκης τονίζουν τη διασύνδεση της πραγματικής άσκησης του δικαιώματος αυτού με περιστατικά πολιτικής βίας και υπέρμετρης, καταχρηστικής, βίας από την αστυνομία. Προτείνουν λοιπόν να νομοθετηθεί μία σειρά από πρόσθετες τυπικές διαδικαστικές εγγυήσεις της προσωπικής ασφάλειας οι οποίες πρέπει να τηρούνται από τις αστυνομικές δυνάμεις κατά την άσκηση των καθηκόντων τους με σκοπό την προστασία των δικαιωμάτων των πολιτών, αλλά και τη διαφύλαξη του κύρους της αστυνομίας προκειμένου να ενισχυθεί η σχέση εμπιστοσύνης μεταξύ αυτής και των πολιτών.

Περισσότερα

Αφιέρωμα // Αναθεώρηση του Συντάγματος // Το αίτημα ενός ανοιχτού διαλόγου

Η συνταγματική αναθεώρηση που ξεκίνησε στην προηγούμενη Βουλή και πρόκειται να ολοκληρωθεί στην παρούσα είναι πράγματι αναγκαία και θα μπορούσε να αποβεί επωφελής, σύμφωνα με τον Καθηγητή Συνταγματικού Δικαίου Ξενοφών Κοντιάδη. Το Syntagma Watch με αφορμή τις διαδικασίες που αναμένονται να ξεκινήσουν το επόμενο διάστημα στη Βουλή για τη θεσμική αναμόρφωση της χώρας δημιουργεί ένα νέο αφιέρωμα στο πλαίσιο του οποίου θα σκιαγραφηθεί η πρακτική της αναθεωρητικής διαδικασίας από το Σύνταγμα του 1844 έως και σήμερα και στη συνέχεια θα παρουσιαστούν στοιχεία και λεπτομέρειες για την εν εξελίξει διαδικασία (2018-2019). Οι επισκέπτες του Syntagma Watch μπορούν ελεύθερα να εκφράσουν τις απόψεις τους κάτω από τα δημοσιεύματα των επιστημονικών συνεργατών της ιστοσελίδας, οι οποίοι μέσα από πρωτότυπα άρθρα ανάλυσης θα ερμηνεύσουν με προσιτό στον μη εξειδικευμένο αναγνώστη τρόπο τις σχετικές εξελίξεις.

Περισσότερα

Ιθαγένεια: Ποιος είναι Έλληνας Πολίτης / Δεκάλεπτα Μαθήματα για το Σύνταγμα (12ο video- podcast)

Στο 12ο Βίντεο-Μάθημα της ειδικής εκπαιδευτικής ενότητας του Παρατηρητηρίου www.syntagmawatch.gr, με τίτλο Δεκάλεπτα Μαθήματα για το Σύνταγμα, ο Δημήτρης Χριστόπουλος (Καθηγητής στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου) αναλύει την έννοια της Ιθαγένειας, εξετάζοντας τις διαφορετικές σχολές σκέψης, τις προβληματικές ρυθμίσεις του παρελθόντος, το παρόν, αλλά και το μέλλον του Κώδικα Ελληνικής Ιθαγένειας.

Περισσότερα

Θέλεις να μαθαίνεις

πρώτος τα νέα μας;

Αν σε ενδιαφέρει να ενημερώνεσαι άμεσα για τις νέες δημοσιεύσεις και τις δράσεις του Syntagma Watch, τότε εγγράψου στο newsletter μας!

Αυτός ο ιστότοπος για τη διευκόλυνση της λειτουργίας του και προκειμένου να σας παρέχει μια προσωποποιημένη εμπειρία χρησιμοποιεί cookies. Για να ενημερωθείτε για τη χρήση των cookies και τις σχετικές ρυθμίσεις μπορείτε να επιλέξετε εδώ

JOIN THE CLUB!

It’s easy: all we need is your email & your eternal love. But we’ll settle for your email.

Subscribe

* indicates required
Email Format

Please select all the ways you would like to hear from Syntagma Watch:

You can unsubscribe at any time by clicking the link in the footer of our emails. For information about our privacy practices, please visit our website.

We use Mailchimp as our marketing platform. By clicking below to subscribe, you acknowledge that your information will be transferred to Mailchimp for processing. Learn more about Mailchimp's privacy practices here.