Search
Close this search box.

Το Ε.Σ.Υ. ως συνταγματικός θεσμός

Η κοινωνική και συνταγματική σπουδαιότητα του ΕΣΥ επιβεβαιώθηκε κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Δεδομένου ότι οι καταστάσεις αυτές φαίνεται ότι εφεξής θα είναι ολοένα και πιο συχνές, η σχέση μεταξύ δημοσίου και ιδιωτικού στον τομέα της υγείας θα πρέπει να επανεξετασθεί, ενώ η ενίσχυση του ΕΣΥ αναδεικνύεται πλέον σε θεμελιώδη συνταγματική προτεραιότητα.

Κατά τις προπαρασκευαστικές εργασίες του Συντάγματος του 1975 η κοινοβουλευτική πλειοψηφία εμφανίστηκε πολύ διστακτική και συγκρατημένη στο ζήτημα της κατοχύρωσης του κοινωνικού δικαιώματος στην υγεία. Παρά τις αντιρρήσεις των αγορητών της Ε.Κ-Ν.Δ και του ΠΑΣΟΚ (Θ. Μαναβής, Β. Τσουδερού, Κ. Αλαβάνος, Απ. Κακλαμάνης) που πρότειναν μια διατύπωση αντίστοιχη με εκείνη του άρθρου 32 του Ιταλικού Συντάγματος στην οποία η υγεία χαρακτηρίζεται ως θεμελιώδες δικαίωμα του ατόμου και συμφέρον του κοινωνικού συνόλου, τελικά στη διάταξη του άρθρου 21 παρ.3 του Συντάγματος δεν χρησιμοποιήθηκε ο όρος «δικαίωμα» αλλά απλώς γίνεται αναφορά στην υποχρέωση μέριμνας του Κράτους για την υγεία των πολιτών.

Ο εισηγητής της πλειοψηφίας Α. Κατσαούνης στην τοποθέτησή του δικαιολόγησε τη διατύπωση αυτή με αναφορά στην οικονομική κατάσταση του Κράτους, η οποία δεν επέτρεπε την καθίδρυση στο Σύνταγμα ενός επιτακτικού καθήκοντος του Κράτους στο οποίο θα αντιστοιχούσε αγώγιμο κοινωνικό δικαίωμα των πολιτών (βλ. σχετικά, Απ. Παπακωνσταντίνου, Το κοινωνικό δικαίωμα στην υγεία, 2005, σελ. 51-52). Σύμφωνα με τον εισηγητή της πλειοψηφίας εάν ο μελλοντικός νομοθέτης έκρινε ότι το τότε (1975) ισχύον σύστημα των κοινωνικών ασφαλίσεων υγείας δεν ήταν επαρκές, μπορούσε να το βελτιώσει ή να επιλέξει άλλο σύστημα, κατά την απόλυτη διακριτική του ευχέρεια.

Η ιστορική χρησιμότητα του άρθρου 21 παρ.3 του Συντάγματος

Αυτή ήταν τελικά και η ιστορική χρησιμότητα του άρθρου 21 παρ.3 του Συντάγματος: άνοιξε τον δρόμο στον ν.1397/1983 που ίδρυσε το Εθνικό Σύστημα Υγείας (ΕΣΥ) (Υπουργός Υγείας: Παρασκευάς Αυγερινός) και στον ν.1579/1985 (Υπουργός Υγείας: Γιώργος Γεννηματάς) που το εδραίωσε. Εφεξής το άρθρο 21 παρ.3 Συντ. θα ταυτιζόταν με τις θεμελιώδεις επιλογές του ΕΣΥ: την ευθύνη του Κράτους για την παροχή υπηρεσιών υγείας στο σύνολο των πολιτών, μέσα από την οργάνωση ενός ενιαίου και αποκεντρωμένου συστήματος υγείας, που θα διασφαλίζει ότι οι υπηρεσίες υγείας παρέχονται ισότιμα σε κάθε πολίτη, ανεξάρτητα από την οικονομική, κοινωνική και επαγγελματική του κατάσταση.

Η μεταβολή αυτή στο νόημα του άρθρου 21 παρ.3 Συντ. επικυρώθηκε με την απόφαση 400/1986 του ΣτΕ το οποίο έκρινε ότι με το άρθρο αυτό «ιδρύεται ευθεία εκ του Συντάγματος υποχρέωση του Κράτους για τη λήψη θετικών μέτρων προς προστασίαν της υγείας των πολιτών, στους οποίους δίνει δικαίωμα να απαιτήσουν από την Πολιτεία την πραγμάτωση της αντίστοιχης υποχρεώσεώς της».

Η ολοκλήρωση της Συνταγματοποίησης του κοινωνικού δικαιώματος στην υγεία

Με την αναθεώρηση του 2001 ολοκληρώθηκε η συνταγματοποίηση του κοινωνικού δικαιώματος στην υγεία, αφού το άρθρο 5 παρ.5 του Συντάγματος που ορίζει ότι «καθένας έχει δικαίωμα στην προστασία της υγείας του» προστατεύει συγχρόνως και το κοινωνικό δικαίωμα στην υγεία και τον τρόπο με τον οποίο αυτό έχει υλοποιηθεί, δηλαδή μέσω του ΕΣΥ. Διότι, αν δεν υπάρχει Εθνικό Σύστημα Υγείας, το δικαίωμα του άρθρου 5 παρ.5 του Συντάγματος είναι ένα κενό γράμμα.

Η ανάγκη επανεξέτασης της σχέσης μεταξύ δημοσίου και ιδιωτικού στον τομέα της υγείας

Η κοινωνική και συνταγματική σπουδαιότητα του ΕΣΥ επιβεβαιώθηκε κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Το ιδιωτικό σύστημα υγείας από τη φύση του και τη λογική της οργάνωσής του δεν μπορεί να συνεισφέρει στην αντιμετώπιση καταστάσεων υγειονομικής ανάγκης. Δεδομένου ότι οι καταστάσεις αυτές φαίνεται ότι εφεξής θα είναι ολοένα και πιο συχνές, η σχέση μεταξύ δημοσίου και ιδιωτικού στον τομέα της υγείας θα πρέπει να επανεξετασθεί, ενώ η ενίσχυση του ΕΣΥ αναδεικνύεται πλέον σε θεμελιώδη συνταγματική προτεραιότητα.  

Χαράλαμπος Ανθόπουλος
Καθηγητής Δικαίου και Διοίκησης στο Ε.Α.Π.

*Το κείμενο δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά στο Πρώτο Θέμα στις 10/5/2020.

Σου άρεσε το άρθρο, αλλά σου δημιούργησε νέες απορίες;

Έχεις και άλλα ερωτήματα που σε απασχολούν σε σχέση με το Σύνταγμα, τους Θεσμούς, τα δικαιώματα και τη λειτουργία της Δημοκρατίας;

Σχετικά Άρθρα

Podcast | Συναντήσεις στο Σύνταγμα Ε17: Αγροτική παραγωγή και ΚΑΠ: Μία δύσκολη εξίσωση

Στη 17η Συνάντηση στο Σύνταγμα, ο Ξενοφών Κοντιάδης και ο Νώντας Ευεργέτης, συζητούν για τις κινητοποιήσεις των αγροτών, την Κοινή Αγροτική Πολιτική και την αναγκαία μεταρρύθμισή της, αλλά και ευρύτερα το παρόν και το μέλλον της αγροτικής παραγωγής στην Ελλάδα και την Ευρώπη μπροστά στην κλιματική κρίση.

Περισσότερα

Δημήτρης Τσάτσος: Ένα «υστερόγραφο» για μια δημοκρατική και ισχυρή «Ευρωπαϊκή Συμπολιτεία» (live webcast)

Παρακολουθήστε ολόκληρη τη συζήτηση – στοχαστική αποτίμηση της προσωπικότητας και της πνευματικής κληρονομιάς του Καθηγητή και Μέλους του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Δημήτρη Τσάτσου, με τίτλο Δημήτρης Τσάτσος: Ένα «υστερόγραφο» για μια δημοκρατική και ισχυρή «Ευρωπαϊκή Συμπολιτεία».

Περισσότερα

Θέλεις να μαθαίνεις

πρώτος τα νέα μας;

Αν σε ενδιαφέρει να ενημερώνεσαι άμεσα για τις νέες δημοσιεύσεις και τις δράσεις του Syntagma Watch, τότε εγγράψου στο newsletter μας!

Αυτός ο ιστότοπος για τη διευκόλυνση της λειτουργίας του και προκειμένου να σας παρέχει μια προσωποποιημένη εμπειρία χρησιμοποιεί cookies. Για να ενημερωθείτε για τη χρήση των cookies και τις σχετικές ρυθμίσεις μπορείτε να επιλέξετε εδώ

JOIN THE CLUB!

It’s easy: all we need is your email & your eternal love. But we’ll settle for your email.

Subscribe

* indicates required
Email Format

Please select all the ways you would like to hear from Syntagma Watch:

You can unsubscribe at any time by clicking the link in the footer of our emails. For information about our privacy practices, please visit our website.

We use Mailchimp as our marketing platform. By clicking below to subscribe, you acknowledge that your information will be transferred to Mailchimp for processing. Learn more about Mailchimp's privacy practices here.