Search
Close this search box.
Ποιος πρέπει να αποφασίζει για ζητήματα, όπως για τα αναγκαία μέτρα προκειμένου να αντιμετωπισθεί μια μεταδοτική ασθένεια; Η πολιτική εξουσία ή η ιατρική-επιστημονική κοινότητα; Ο Καθηγητής Νομικής ΕΚΠΑ, Σπύρος Βλαχόπουλος, επιχειρεί να απαντήσει στο κρίσιμο αυτό ερώτημα.

Ο κορωνοϊός έθεσε με ιδιαίτερη οξύτητα ένα παλαιό νομικό ζήτημα: Ποιος πρέπει να αποφασίζει για ζητήματα, όπως για τα αναγκαία μέτρα  προκειμένου να αντιμετωπισθεί μια μεταδοτική ασθένεια; Η πολιτική εξουσία ή η ιατρική-επιστημονική κοινότητα; Η απάντηση στο ερώτημα αυτό, τουλάχιστον σε επίπεδο αρχής, είναι μάλλον απλή. Η τελική απόφαση ανήκει στην πολιτική εξουσία. Καταρχάς, η πολιτική εξουσία διαθέτει τη δημοκρατική νομιμοποίηση μέσω της ανάδειξής της από τον λαό. Πέραν τούτου, ναι μεν τα αναγκαία μέτρα λαμβάνονται με κύριο κριτήριο την προστασία της ανθρώπινης ζωής και υγείας, πλην όμως η πολιτική εξουσία οφείλει να συνεκτιμά και μια σειρά από άλλους σημαντικούς παράγοντες, όπως την εξασφάλιση αξιοπρεπούς διαβίωσης του πληθυσμού και τη διαφύλαξη του πυρήνα των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Επίσης, ο νομοθέτης και η κυβέρνηση οφείλουν να εξισορροπήσουν αντιτιθέμενα συμφέροντα κοινωνικών ομάδων και συχνά να επιλέξουν μεταξύ των διαφορετικών απόψεων που διατυπώνονται στην επιστημονική κοινότητα.

Τα ανωτέρω δεν αναιρούν βέβαια τον σημαντικό ρόλο των επιστημόνων. Η τελική απόφαση λαμβάνεται από την πολιτική εξουσία, στηρίζεται όμως στα επιστημονικά δεδομένα. Μέτρα που περιορίζουν συνταγματικές ελευθερίες, χωρίς επιστημονική θεμελίωση για την αναγκαιότητά τους, είναι αυθαίρετα και εκφεύγουν της συνταγματικής νομιμότητας. Περαιτέρω, όταν τα κρατικά όργανα αποκλίνουν από τις γνωμοδοτήσεις επιστημονικών οργάνων, θα πρέπει να αιτιολογούν την απόκλιση με επίκληση υπέρτερων λόγων που να αφορούν ζωτικές ανάγκες του κοινωνικού συνόλου. Όλα αυτά προϋποθέτουν με τη σειρά τους διαφάνεια ως προς τις απόψεις που διατυπώνονται εντός της επιστημονικής κοινότητας. Η μυστικότητα στον τομέα αυτό δεν συμβαδίζει με τη συνταγματική αρχή της διαφάνειας και δημιουργεί ζημιά, αφού αφήνει έδαφος για αυθαίρετες και ανυπόστατες διαδόσεις, που θέτουν σε μεγαλύτερο κίνδυνο τη δημόσια υγεία.

Τέλος, σε μια δημοκρατική κοινωνία η αμφισβήτηση της νομιμότητας των κρατικών αποφάσεων αποτελεί συνταγματικό δικαίωμα των πολιτών. Μόνο που η αμφισβήτηση αυτή θα πρέπει να γίνεται συντεταγμένα και θεσμικά, μέσω των διαδικασιών που προβλέπει το δίκαιο και κυρίως μέσω της δικαστικής οδού. Η ανυπακοή των πολιτών σε κρατικές αποφάσεις που έχουν ληφθεί από τα αρμόδια όργανα και δεν έχουν ακυρωθεί δικαστικά, ουδεμία σχέση έχει με το δικαίωμα της αντίστασης και της πολιτικής ανυπακοής απέναντι σε αντιδημοκρατικά καθεστώτα. Η à la carte παραβίαση των μέτρων από πολιτικές, θρησκευτικές  ή κοινωνικές ομάδες κλονίζει τα προαπαιτούμενα μιας δημοκρατικά οργανωμένης κοινωνίας. Το χειρότερο όμως είναι ότι δημιουργεί ένα επικίνδυνο προηγούμενο και εθίζει τον λαό σε μια νοοτροπία, σύμφωνα με την οποία οι ισχυρές κοινωνικές ομάδες θα μπορούν λόγω της ισχύος τους να μην εφαρμόζουν τα όποια μέτρα τους θίγουν, κλονίζοντας κάθε έννοια ισονομίας.  

Σπύρος Βλαχόπουλος
Καθηγητής Νομικής Σχολής ΕΚΠΑ     

Σου άρεσε το άρθρο, αλλά σου δημιούργησε νέες απορίες;

Έχεις και άλλα ερωτήματα που σε απασχολούν σε σχέση με το Σύνταγμα, τους Θεσμούς, τα δικαιώματα και τη λειτουργία της Δημοκρατίας;

Σχετικά Άρθρα

Οι «έκτακτες καταστάσεις» ως «έκτακτες» ευκαιρίες: Σκέψεις πάνω στο νομικοπολιτικό ζήτημα των συναθροίσεων

Οι περιορισμοί και οι απαγορεύσεις σε συνδυασμό με την καταστολή αποτελούν μια τομή σε εξέλιξη. Στόχος είναι να περιοριστεί τελικά η δυνατότητα διεκδίκησης. Με αυτόν τον τρόπο οι εκάστοτε «έκτακτες» καταστάσεις αξιοποιούνται ως «έκτακτες» ευκαιρίες για τους διαμορφωτές και εφαρμοστές του νόμου.

Περισσότερα

Θρησκευτική Ελευθερία και Εκπαίδευση / Δεκάλεπτα Μαθήματα για το Σύνταγμα (5ο Βίντεο-Μάθημα)

Στο 5ο Βίντεο-Μάθημα της ειδικής εκπαιδευτικής ενότητας του Παρατηρητηρίου www.syntagmawatch.gr με τίτλο «Δεκάλεπτα Μαθήματα για το Σύνταγμα» ο Γεώργιος Σωτηρέλης (Καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου ΕΚΠΑ) εξηγεί τι σημαίνει θρησκευτική συνείδηση και προσδιορίζει τις συγκρουόμενες προσεγγίσεις αναφορικά με το άρθρο 16 του Συντάγματος περί ανάπτυξης της θρησκευτικής συνείδησης, αναλύοντας τη σχέση θρησκείας και εκπαίδευσης.

Περισσότερα

Θέλεις να μαθαίνεις

πρώτος τα νέα μας;

Αν σε ενδιαφέρει να ενημερώνεσαι άμεσα για τις νέες δημοσιεύσεις και τις δράσεις του Syntagma Watch, τότε εγγράψου στο newsletter μας!

Αυτός ο ιστότοπος για τη διευκόλυνση της λειτουργίας του και προκειμένου να σας παρέχει μια προσωποποιημένη εμπειρία χρησιμοποιεί cookies. Για να ενημερωθείτε για τη χρήση των cookies και τις σχετικές ρυθμίσεις μπορείτε να επιλέξετε εδώ

JOIN THE CLUB!

It’s easy: all we need is your email & your eternal love. But we’ll settle for your email.

Subscribe

* indicates required
Email Format

Please select all the ways you would like to hear from Syntagma Watch:

You can unsubscribe at any time by clicking the link in the footer of our emails. For information about our privacy practices, please visit our website.

We use Mailchimp as our marketing platform. By clicking below to subscribe, you acknowledge that your information will be transferred to Mailchimp for processing. Learn more about Mailchimp's privacy practices here.