Τι ψηφίστηκε στη Βουλή χτες το βράδυ ως προς τον εκλογικό αποκλεισμό πολιτικών κομμάτων, δηλαδή πρακτικά του “κόμματος Κασιδιάρη”; Η τελική ρύθμιση έχει ουσιώδεις διαφορές από αυτήν που είχε αρχικά εισηγηθεί και καταθέσει στη Βουλή η κυβέρνηση, ωστόσο παραμένουν ορισμένα κρίσιμα προβληματικά σημεία. Προηγήθηκε άλλωστε μια ακραία πολωμένη συζήτηση, κατά την οποία κυβέρνηση και αξιωματική αντιπολίτευση αλληλοκατηγορήθηκαν ότι “υποθάλπουν” τους επιγόνους της Χρυσής Αυγής, επιβεβαιώνοντας ότι ήταν θεσμικό σφάλμα να αντιμετωπιστεί νομοθετικά λίγες μόλις εβδομάδες πριν από τις εκλογές ένα τέτοιο ζήτημα που αφορά την εκλογική νομοθεσία. Πιστεύω ότι υπό άλλες συνθήκες κυβέρνηση και αντιπολίτευση θα είχαν συγκλίνει ακόμη περισσότερο, προς όφελος της δημοκρατίας μας, όπως έγινε το 2021 που πρωτοψηφίστηκε συναφής ρύθμιση.
Η αξιωματική αντιπολίτευση έκανε ένα σημαντικό βήμα για τη σύγκλιση των θέσεων των πολιτικών δυνάμεων, εισηγούμενη ως συμβιβαστική λύση να υιοθετηθεί η νομοθετική πρόταση που είχα υποβάλει στις 18 Ιανουαρίου και αναδημοσιεύθηκε στο ieidiseis.gr και η παρεμφερής πρόταση που δημοσίευσε λίγες μέρες αργότερα ο συνάδελφος Νίκος Αλιβιζάτος. Ο αρμόδιος υπουργός Μ. Βορίδης διαφώνησε στην αγόρευσή του με αυτή την πρόταση. Μάλιστα επιχειρηματολόγησε με τη γνωστή ρητορική του δεινότητα κατά της άποψής μας να αποκλείονται κόμματα που υποψήφιοι βουλευτές τους έχουν καταδικαστεί για συγκεκριμένα εγκλήματα, χαρακτηρίζοντάς την αντισυνταγματική, αλλά μισή ώρα αργότερα την περιέλαβε εγγράφως ως διόρθωση στην προτεινόμενη από τον ίδιο τροπολογία! Έτσι, λαμβάνοντας υπόψη και τις υποδείξεις της Επιστημονικής Υπηρεσίας της Βουλής, που διατυπώθηκαν προχθές, προχώρησε σε ορισμένες αλλαγές που συνέκλιναν προς την πρότασή μας.
Ποιες είναι αυτές: Πρώτον, περιορίζονται τα αδικήματα της ισόβιας κάθειρξης στα καθαρά πολιτειακά για τον πρόεδρο, τον γραμματέα, τα μέλη διοικούσας επιτροπής, τον νόμιμο εκπρόσωπο και την πραγματική ηγεσία που οδηγούν σε αδυναμία κατάρτισης συνδυασμών στις εκλογές. Δεύτερον και κυριότερο, παραμένει στην περίπτωση γ’ η αναφορά στο άρθρο 29 του Συντάγματος για την ελεύθερη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος, όμως η κρίση επ’ αυτού από τον Άρειο Πάγο συναρτάται αποκλειστικά με το αν υφίσταται καταδίκη σε οποιαδήποτε βαθμό υποψηφίων βουλευτών, ιδρυτικών μελών ή διατελεσάντων προέδρων, για εσχάτη προδοσία (άρθρο 134 ΠΚ) ή συμμετοχή σε εγκληματική ή τρομοκρατική οργάνωση (άρθρα 187 και 187Α του Ποινικού Κώδικα). Τρίτον, προανήγγειλε ότι θα υπάρξει σύντομα νομοθετική ρύθμιση για την επέκταση του χρόνου που θα απαιτείται για να κρίνει ο Άρειος Πάγος τις σχετικές περιπτώσεις, προφανώς αντιλαμβανόμενος, έστω την τελευταία στιγμή, αυτό που επισημάναμε επίμονα τις δύο προηγούμενες μέρες, ότι ο Άρειος Πάγος είναι απολύτως ανέφικτο και θεσμικά έωλο να δημοσιεύσει μέσα σε δύο μέρες τις σχετικές αποφάσεις. Άρα αφαιρέθηκε πρακτικά από το ανώτατο δικαστήριο η υποχρέωση να κρίνει αν ένα κόμμα εξυπηρετεί την ελεύθερη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος, που είχαμε επισημάνει ότι αποτελούσε σοβαρό λάθος του νομοθέτη, αφού η σχετική κρίση του αφορά πλέον μόνο τον έλεγχο αν κάποιοι υποψήφιοι βουλευτές, ιδρυτικά μέλη ή διατελέσαντες πρόεδροι έχουν καταδικαστεί για τρία συγκεκριμένα αδικήματα, υιοθετώντας εδώ την πρότασή μας.
Διατηρήθηκε όμως η ουσιαστική κρίση του δικαστηρίου ως προς τη διαπίστωση αν υπάρχει μια κρυφή, πραγματική ηγεσία του κόμματος, στην οποία μετέχουν πρόσωπα καταδικασμένα για τα συγκεκριμένα αδικήματα που προβλέπονται σε πέντε κεφάλαια του Ποινικού Κώδικα. Παραμένει, λοιπόν, το ερώτημα πώς μέσα σε ελάχιστο χρόνο, εν μέσω προεκλογικής περιόδου, με ανταλλαγή υπομνημάτων και αξιολόγηση αποδεικτικών στοιχείων, θα διεξαχθεί μια δίκαιη δίκη, κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 6 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και, επίσης, δεν θα εξελιχθεί η όλη διαδικασία σε μια ανέξοδη προεκλογική καμπάνια για ένα τέτοιο κόμμα. Υπάρχει ένα ακόμη πρόβλημα, που έχει επισημανθεί σε ανύποπτο χρόνο και αναφέρθηκε επίσης χτες στη Βουλή, δηλαδή ότι ο αποκλεισμός δεν καταλαμβάνει και συνασπισμούς ανεξάρτητων υποψηφίων. Με έναν τέτοιο εκλογικό συνδυασμό ο αποκλεισμός παρακάμπτεται και η ρύθμιση θα καθίσταται αλυσιτελής, μέσα στη γενική χλεύη από τους εχθρούς της δημοκρατίας. “Μισές δουλειές” λοιπόν χτες στις βελτιώσεις που έγιναν από την κυβέρνηση, παρά τη συμβιβαστική πρόταση της αξιωματικής αντιπολίτευσης.
Εδώ η ανάρτηση της 18.01 που αξιοποιήθηκε στην κοινοβουλευτική συζήτηση.
Ξενοφών Κοντιάδης
Καθηγητής Δημοσίου Δικαίου στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, Πρόεδρος του Κέντρου Ευρωπαϊκού Συνταγματικού Δικαίου
