Ποια είναι η έννοια του όρου «αυταρχικός συνταγματισμός» και ποια η (ενδεχομένως ποιοτική) διαφορά της από τον (άνευ επιθετικού προσδιορισμού) συνταγματισμό;

Ο Αποστόλης Βλαχογιάννης απαντά σε ερώτημα πολίτη για τη διαφορά του όρου "αυταρχικός συνταγματισμός" με την έννοια του συνταγματισμού.

Ερώτημα Πολίτη:

Ποια είναι η έννοια του όρου «αυταρχικός συνταγματισμός» και ποια η (ενδεχομένως ποιοτική) διαφορά της από τον (άνευ επιθετικού προσδιορισμού) συνταγματισμό;

Απάντηση:

Ο όρος συνταγματισμός αποδίδεται ευρύτερα και συνοπτικά ως η «τεχνική με την οποία εγκαθιδρύονται και διατηρούνται αποτελεσματικοί έλεγχοι στην πολιτική και κρατική δράση»[1]. Εκφράζει έτσι μια φιλελεύθερη αντίληψη του δημοσίου δικαίου, σύμφωνα με την οποία «η δημόσια εξουσία ουσιαστικά περιορίζεται, ώστε να κατοχυρωθούν οι πρωταρχικές ελευθερίες του ατόμου»[2].

Με τον όρο «αυταρχικός συνταγματισμός» αποδίδεται ο όρος “illiberal constitutionalism”, ένας όρος ο οποίος πράγματι φαίνεται καταρχήν αντιφατικός. Στο πλαίσιο, όμως, της ανάδυσης των ανελεύθερων ή αυταρχικών δημοκρατιών (illiberal democracies), έχει παρατηρηθεί το φαινόμενο σε ορισμένα κράτη να παραμένουν σε ισχύ οι τεχνικές και οι μηχανισμοί του συνταγματισμού, χωρίς όμως, από ένα σημείο και μετά, να γίνεται σεβαστή η ουσία του, δηλαδή η προστασία της πολιτικής ελευθερίας και των δικαιωμάτων των πολιτών. Διαστρέφεται επομένως το νόημα του συνταγματισμού και αυτός από φιλελεύθερος (πρόκειται βέβαια για ταυτολογία, γι’ αυτό η λέξη «φιλελεύθερος» γενικά περιττεύει) μετατρέπεται, ιδίως με την ανάδυση λαϊκιστικών συνταγματικών κινημάτων (populist constitutionalism) και την προσφυγή σε έννοιες όπως η εθνική συνταγματική ταυτότητα, παραδόξως σε «ανελεύθερο» ή «αυταρχικό».

Για παράδειγμα, σε χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, όπως η Ουγγαρία ή η Πολωνία, εφαρμόζεται η τεχνική του ελέγχου συνταγματικότητας των νόμων, που είναι κεντρικό στοιχείο της έννοιας του σύγχρονου συνταγματισμού. Ωστόσο, ο έλεγχος ασκείται από δικαστήρια, τα οποία είναι αμφίβολο κατά πόσο είναι πλέον ανεξάρτητα και δεν επηρεάζονται ουσιαστικά από την κυβέρνηση, όπως επιτάσσει μία άλλη κομβική αρχή, αυτή της διάκρισης των εξουσιών. Το αποτέλεσμα είναι ο «συνταγματισμός» να συνεχίζει να υφίσταται μεν τυπικά, αλλά ως ένα άδειο κέλυφος.

Αποστόλης Βλαχογιάννης
Διδάκτωρ Συνταγματικού Δικαίου


Υποσημειώσεις:

[1] Ο ορισμός αυτός ανήκει στον Carl Friedrich (Constitutional Government and Democracy, Little, Brown & Co., Boston, 1941).

[2] Philippe Raynaud, « Constitutionnalisme », in : Stéphane Rials/Dennis Alland (dir.), Dictionnaire de la culture juridique, Quadrige/Lamy-PUF, Paris, 2003, σελ. 266.

Σου άρεσε το άρθρο, αλλά σου δημιούργησε νέες απορίες;

Έχεις και άλλα ερωτήματα που σε απασχολούν σε σχέση με το Σύνταγμα, τους Θεσμούς, τα δικαιώματα και τη λειτουργία της Δημοκρατίας;

Σχετικά Άρθρα

Απόφαση ΣτΕ για αποζημίωση από το Δημόσιο για βλάβες στην υγεία από εμβόλια: νομική ανάλυση και σχολιασμός

Ποιο το σκεπτικό της απόφασης του ΣτΕ σχετικά με την αποζημίωση μετά από πιθανές παρενέργειες εμβολίων στην υγεία των πολιτών; Θα μπορούσε να αποτελέσει βάσιμο νομικό επιχείρημα για τη στοιχειοθέτηση ευθύνης του κράτους για παρενέργειες που προκλήθηκαν από τον εμβολιασμό κατά του κορωνοϊού; Ο Κωνσταντίνος Κουρούπης σχολιάζει την απόφαση και απαντά.

Περισσότερα

Δικαίωμα αναφοράς προς τις αρχές / Δεκάλεπτα Μαθήματα για το Σύνταγμα και την ΕΣΔΑ (47ο video-podcast)

Στο 47ο Βίντεο-Μάθημα της ειδικής εκπαιδευτικής ενότητας Δεκάλεπτα Μαθήματα για το Σύνταγμα και την ΕΣΔΑ, η Παρασκευή Μουζουράκη αναλύει το άρθρο 10 του Συντάγματος, το οποίο ορίζει το δικαίωμα του αναφέρεσθαι στις αρχές, αλλά και τις υποχρεώσεις που απορρέουν από αυτό.

Περισσότερα

Πρόσκληση στο Διεθνές Συνέδριο Tsatsos Foundation Forum 2022 (video)

Ο Πρόεδρος του Κέντρου Ευρωπαϊκού Συνταγματικού Δικαίου – Ιδρύματος Θεμιστοκλή και Δημήτρη Τσάτσου, Ξενοφών Κοντιάδης, προσκαλεί όλες και όλους στο Διεθνές Συνέδριο Tsatsos Foundation Forum 2022 με θέμα Σύνταγμα – Οικονομία – Ευρώπη, που θα πραγματοποιηθεί αύριο και μεθαύριο (Πέμπτη και Παρασκευή) 5 & 6 Μαΐου.

Περισσότερα

Θέλεις να μαθαίνεις

πρώτος τα νέα μας;

Αν σε ενδιαφέρει να ενημερώνεσαι άμεσα για τις νέες δημοσιεύσεις και τις δράσεις του Syntagma Watch, τότε εγγράψου στο newsletter μας!

Αυτός ο ιστότοπος για τη διευκόλυνση της λειτουργίας του και προκειμένου να σας παρέχει μια προσωποποιημένη εμπειρία χρησιμοποιεί cookies. Για να ενημερωθείτε για τη χρήση των cookies και τις σχετικές ρυθμίσεις μπορείτε να επιλέξετε εδώ

JOIN THE CLUB!

It’s easy: all we need is your email & your eternal love. But we’ll settle for your email.

Subscribe

* indicates required
Email Format

Please select all the ways you would like to hear from Syntagma Watch:

You can unsubscribe at any time by clicking the link in the footer of our emails. For information about our privacy practices, please visit our website.

We use Mailchimp as our marketing platform. By clicking below to subscribe, you acknowledge that your information will be transferred to Mailchimp for processing. Learn more about Mailchimp's privacy practices here.