Βραδιά πίτσας: Ελευθερία της έκφρασης και εταιρείες

Το αν μας αρέσει ή όχι μια διαφήμιση είναι θέμα αισθητικής. Το αν θα πρέπει να υπόκειται σε λογοκρισία ή άλλους περιορισμούς και γιατί είναι ζήτημα συνταγματικής προστασίας της ελευθερίας της έκφρασης.

Η πρόσφατη διαφήμιση της πίτσας Domino, που χρησιμοποιώντας ένα πολιτικό hashtag κατάφερε να κάνει πάταγο αλλά και να διχάσει, καθώς και η απόσυρσή της με την άρνηση εκ μέρους της εταιρείας ότι επρόκειτο περί πολιτικού λόγου (η οποία ξεκινούσε με τη διαπίστωση ότι η βραδιά των εκλογών είναι βραδιά πίτσας), υπενθυμίζει ότι η ελευθερία της έκφρασης υπόκειται σε πολλαπλές κατηγοριοποιήσεις.

Πολιτικός / Διαφημιστικός Λόγος και Περιορισμοί  

Έχουμε πολιτικό ή διαφημιστικό λόγο; Αυτό κρίνεται από το πλαίσιο και τα συμφραζόμενα, από τους αποδέκτες της διαφήμισης ή από αυτό που δηλώνει η εταιρεία; Και αυτό έχει κάποια συνέπεια; Ο διαφημιστικός λόγος υπόκειται σε διαφορετικούς περιορισμούς από τον πολιτικό λόγο: για παράδειγμα θα έπρεπε να κριθεί αν ήταν παραπλανητική η διαφήμιση (πχ. ως προς την έκπτωση ή ως προς το μέγεθος της πίτσας), ενώ αν ήταν πολιτικός λόγος θα έπρεπε να υπακούει στους κανόνες της πολιτικής διαφήμισης (περίπλοκα εφαρμόσιμους, προς το παρόν, στην έκφραση μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης). Ταυτόχρονα, στην πολιτική έκφραση δικαιολογείται μεγαλύτερη ελευθερία ή και ελευθεριότητα, καθώς αποτελεί βασικό συστατικό της δημοκρατίας. Αντίστοιχα, οι πολιτικοί και τα κόμματα υποχρεούνται να ανέχονται αιχμηρή κριτική και σάτιρα.

Η διαφημιστική έκφραση δεν είναι εξ ορισμού αντίθετη προς ένα πολιτικό, κοινωνικό ή αισθητικό υπονοούμενο: για παράδειγμα, οι εταιρείες που συμμετείχαν στην ιδέα του gay pride προωθώντας σχετικά προϊόντα έστελναν ένα ισχυρό μήνυμα. Το μήνυμα αυτό μπορεί να έχει ένα κόστος το οποίο συνυπολογίζει η εταιρεία, δηλαδή μπορεί να χάσει ένα μέρος του αγοραστικού κοινού. Άλλωστε μια διαφήμιση προωθεί ένα προϊόν και ο καταναλωτής έχει πάντα τη δύναμη να αντιδράσει. Μπορεί να κάψει συμβολικά τα Dior του (αν έχει την οικονομική δυνατότητα να τα αγοράσει και ακόμα περισσότερο να τα καταστρέψει), ή να μην παραγγείλει πίτσα.

ΗΠΑ: Προστατεύονται οι εταιρείες από την ελευθερία της έκφρασης;

Τίθεται όμως και ένα ερώτημα που έχει απασχολήσει έντονα άλλες συνταγματικές τάξεις (ώστε να μην εκπλήσσονται ενδεχομένως από τη καμπάνια μιας πιτσαρίας). Το ζήτημα αν οι εταιρείες προστατεύονται από την ελευθερία της έκφρασης ήταν αντικείμενο μιας από τις περισσότερο σχολιασμένες και αμφιλεγόμενες αποφάσεις του Ανώτατου Δικαστηρίου των ΗΠΑ. Είναι τελικά καλό ή κακό για μια δημοκρατία οι εταιρείες να έχουν τη δυνατότητα να εκφράζουν πολιτικό λόγο. Προωθείται η διαφάνεια ή ανοίγει η πόρτα στη διαφθορά; Σύμφωνα με την απόφαση Citizens United, το γεγονός ότι μια εταιρεία ή οποιοσδήποτε άλλος ομιλητής είναι διατεθειμένος να δαπανήσει χρήματα για να προσπαθήσει να πείσει τους ψηφοφόρους προϋποθέτει ότι ο λαός έχει την τελική επιρροή στους εκλεγμένους αξιωματούχους.

Το αν μας αρέσει ή όχι μια διαφήμιση είναι θέμα αισθητικής. Το αν θα πρέπει να υπόκειται σε λογοκρισία ή άλλους περιορισμούς και γιατί είναι ζήτημα συνταγματικής προστασίας της ελευθερίας της έκφρασης.

Αλκμήνη Φωτιάδου
Συνταγματολόγος (Διδάκτωρ Νομικής), Δικηγόρος

Σου άρεσε το άρθρο, αλλά σου δημιούργησε νέες απορίες;

Έχεις και άλλα ερωτήματα που σε απασχολούν σε σχέση με το Σύνταγμα, τους Θεσμούς, τα δικαιώματα και τη λειτουργία της Δημοκρατίας;

Σχετικά Άρθρα

Κρίσιμα Συνταγματικά Ζητήματα 1975- 2020: Ο Ξενοφών Κοντιάδης θέτει ερωτήματα στον Νίκο Αλιβιζάτο, με αφορμή το νέο του βιβλίο “Δύο βήματα μπρος, ένα πίσω” (video-podcast)

Με αφορμή το νέο βιβλίο του ομότιμου καθηγητή της Νομικής Αθηνών, Νίκου Αλιβιζάτου, με τίτλο “Δύο βήματα μπρος, ένα πίσω” (εκδ. Μεταίχμιο 2020), ο καθηγητής Ξενοφών Κοντιάδης, Πρόεδρος του Ιδρύματος Τσάτσου, του θέτει 10 ερωτήματα για τα μεγάλα συνταγματικά και πολιτικά ζητήματα που ο συγγραφέας έζησε από κοντά τις τέσσερις τελευταίες δεκαετίες και για τα οποία γράφει.

Περισσότερα

Σύνταγμα των θεσμών ή της συγκυρίας; (Άποψη ΙΙ)

Ποια πρέπει να είναι η στάση μιας δημοκρατίας απέναντι στους εχθρούς της; Πρέπει να τους αντιμετωπίζει με τα μέσα του ποινικού δικαίου ή του εκλογικού νόμου; Επιτρέπεται να αποκλείει υποψηφίους και εκλογικούς σχηματισμούς από την κρίση του εκλογικού σώματος και, εάν ναι, με ποια κριτήρια; Ποιος αποφασίζει για όλα αυτά τα θέματα; Το Σύνταγμα, η βουλή ή ο δικαστής;

Περισσότερα

Κέντρο Ευρωπαϊκού Συνταγματικού Δικαίου
Ίδρυμα Θεμιστοκλή και Δημήτρη Τσάτσου

Ακαδημίας 43 | Αθήνα | 10672
[+30] 210 36 23 089
info@syntagmawatch.gr

Θέλεις να μαθαίνεις

πρώτος τα νέα μας;

Αν σε ενδιαφέρει να ενημερώνεσαι άμεσα για τις νέες δημοσιεύσεις και τις δράσεις του Syntagma Watch, τότε εγγράψου στο newsletter μας!

Αυτός ο ιστότοπος για τη διευκόλυνση της λειτουργίας του και προκειμένου να σας παρέχει μια προσωποποιημένη εμπειρία χρησιμοποιεί cookies. Για να ενημερωθείτε για τη χρήση των cookies και τις σχετικές ρυθμίσεις μπορείτε να επιλέξετε εδώ

JOIN THE CLUB!

It’s easy: all we need is your email & your eternal love. But we’ll settle for your email.