Search
Close this search box.

Μόνο μέσω του Ενωσιακού Δικαίου

Ο Χαράλαμπος Τσιλιώτης αναπτύσσει τον δόκιμο τρόπο παράκαμψης του κρατικού μονοπωλίου στα ΑΕΙ, στο πλαίσιο της συζήτησης σχετικά με την ίδρυση μη κρατικών Πανεπιστημίων στη χώρα μας.

Οι διατάξεις των παραγράφων 5 και 8 του άρθρου 16 Συν σχετικά με την Ανώτατη Εκπαίδευση είναι σαφείς. Περιέχουν τόσο έναν επιτακτικό (παρ. 5) όσο και έναν απαγορευτικό (παρ. 8) κανόνα δικαίου, με τους οποίους ο συνταγματικός νομοθέτης του 1975, κατά νομοτεχνικά ασυνήθιστο τρόπο, θέλησε με διττό τρόπο να διασφαλίσει το κρατικό μονοπώλιο στα ΑΕΙ. Όσο όμως σαφείς είναι αυτές οι διατάξεις άλλο τόσο είναι αναχρονιστικές, καθότι δεν αποδίδουν απλά το πνεύμα της εποχής σύνταξης του Συντάγματος αλλά του χρόνου σύνταξης του προηγούμενου Συντάγματος του 1952. Εύλογο είναι λοιπόν το ερώτημα εάν αυτός ο αναχρονισμός μπορεί να ξεπεραστεί μόνο με συνταγματική αναθεώρηση ή υπάρχει άλλος συνταγματικά ενδεδειγμένος τρόπος. Όλες οι ερμηνευτικές λύσεις που κατά καιρούς προτάθηκαν υπήρξαν αδόκιμες, όπως και η τελευταία του περασμένου καλοκαιριού, όπου η Κυβέρνηση ανήγγειλε την παράκαμψη του άρθρου 16 Συν με διεθνείς διακρατικές συμφωνίες. Το ερμηνευτικό και κατά συνέπεια πολιτικό αυτό εγχείρημα ήταν αδόκιμο διότι σύμφωνα με απολύτως κρατούσα άποψη στην νομολογία τόσο του Αρείου Πάγου όσο και του Συμβουλίου της Επικρατείας αλλά και στη θεωρία του Συνταγματικού και του Διεθνούς Δικαίου, το Διεθνές Δίκαιο και βέβαια και οι διεθνείς συνθήκες και συμφωνίες υπερισχύουν μεν του κοινού νόμου όχι όμως του Συντάγματος (την άποψη αυτή εξέθεσα εδώ σε: Ένα επικίνδυνο εγχείρημα: Η παράκαμψη του άρθρου 16 Συν. με διακρατικές συμφωνίες – Syntagma Watch). 

Ο μόνος συνταγματικά δόκιμος τρόπος παράκαμψης του κρατικού μονοπωλίου στα ΑΕΙ είναι μέσω του Ενωσιακού και μάλιστα του πρωτογενούς Ενωσιακού Δικαίου και ιδίως των θεμελιωδών ελευθεριών της ελεύθερης εγκατάστασης και παροχής υπηρεσιών και των θεμελιωδών δικαιωμάτων στην επιχειρηματική και ακαδημαϊκή ελευθερία που προστατεύονται από τον Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ. Το Ενωσιακό Δίκαιο υπερέχει του δικαίου των κρατών μελών συμπεριλαμβανομένων και των Συνταγμάτων τους σύμφωνα με πάγια νομολογία του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης από την δεκαετία του 1960 (απόφαση Costa/ENEL). Την αρχή αυτή της υπεροχής του Ενωσιακού Δικαίου έχει υιοθετήσει και η ελληνική έννομη τάξη με την προσχώρηση της χώρας μας στις τότε Κοινότητες, δυνάμει του άρθρου 28 παρ. 2 και 3 Συν σε συνδυασμό με τον κυρωτικό νόμο της Συνθήκης Προσχώρησης. Άρα η εγκατάσταση ενός νομικού ή ακόμα και φυσικού προσώπου στη χώρα μας από χώρα/ες της ΕΕ για την παροχή της υπηρεσίας της ανώτατης εκπαίδευσης, είτε μη κερδοσκοπικά είτε ακόμα και κερδοσκοπικά, προστατεύεται από το πρωτογενές Ενωσιακό Δίκαιο και το ελληνικό Σύνταγμα δεν μπορεί να σταθεί εμπόδιο. Σε περίπτωση που ο ελληνικός νόμος προβλέψει μία τέτοια δυνατότητα που απορρέει από το Ενωσιακό Δίκαιο, οποιοσδήποτε ενδιαφερόμενος μπορεί να προσφύγει στα ελληνικά Δικαστήρια για να αποφανθούν για τη συνταγματικότητα του νόμου και το ζήτημα της υπεροχής. Πιο πιθανή είναι η προσφυγή στο ΣτΕ κατά οποιασδήποτε πράξης, κανονιστικής ή ατομικής, εκδοθεί κατ’ εξουσιοδότηση του νόμου που θα προβλέψει αυτή την δυνατότητα, οπότε σε αυτή την περίπτωση εάν τεθεί ζήτημα ερμηνείας και εφαρμογής του Ενωσιακού Δικαίου θα πρέπει το ελληνικό δικαστήριο, το ΣτΕ εν προκειμένω, να παραπέμψει κατ’ άρθρο 267 Συνθήκης Λειτουργίας Ευρωπαϊκής Ένωσης στο ΔΕΕ, το οποίο θα αποφανθεί επί του ή των ερωτημάτων που θα του τεθούν και εν συνεχεία το ΣτΕ θα πρέπει να εκδώσει την απόφασή του με βάση τις νομικές απαντήσεις που θα λάβει από το ΔΕΕ. Τηρουμένων των αναλογιών, αυτή ήταν η λύση που δόθηκε τόσο από το ΔΕΕ όσο και εν τέλει από το ΣτΕ στη δεύτερη απόφασή του για τον «βασικό μέτοχο». Η παραπάνω νομική δυνατότητα υπήρχε ανέκαθεν, καμία Κυβέρνηση όμως δεν επιχειρούσε να την αξιοποιήσει, διότι μέρος του πολιτικού συστήματος και της ελληνικής κοινωνίας ήταν κολλημένα σε ιδεοληψίες. Η σημερινή Κυβέρνηση δείχνει ότι αυτές τις ιδεοληψίες τις έχει ξεπεράσει ενώ και η κοινωνία είναι σαφώς πιο ώριμη και έτοιμη να δεχθεί μία τέτοια λύση.

Χαράλαμπος Τσιλιώτης
Αναπληρωτής Καθηγητής Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, Διευθυντής Ινστιτούτου Διαφάνειας και Θεμελιωδών Δικαιωμάτων Ευρωπαϊκού Οργανισμού Δημοσίου Δικαίου, Μέλος Επιτροπής Συνταγματικών Δικαιωμάτων ΔΣΑ

Πηγή: Αναδημοσίευση από την εφημερίδα της Πάτρας «Πελοπόννησος», 07.01.2024

Σου άρεσε το άρθρο, αλλά σου δημιούργησε νέες απορίες;

Έχεις και άλλα ερωτήματα που σε απασχολούν σε σχέση με το Σύνταγμα, τους Θεσμούς, τα δικαιώματα και τη λειτουργία της Δημοκρατίας;

Σχετικά Άρθρα

Επιλογές από Δημήτρη Θ. Τσάτσο // 1ο Κείμενο: Οι όροι κράτος και πολιτεία

Το Syntagma Watch τιμώντας τη μνήμη του αείμνηστου Δημήτρη Θ. Τσάτσου δημιουργεί στην ενότητα «Το Σύνταγμά μου» μια ειδική υποενότητα με τίτλο «Επιλογές από Δημήτρη Θ. Τσάτσο» με ενδεικτικά αποσπάσματα από το πάντα επίκαιρο έργο του, τα οποία εξηγούν, αποσαφηνίζουν και επανεξετάζουν βασικές έννοιες του Συνταγματικού δικαίου. Τα κείμενα αυτά προφέρουν βασικές γνώσεις και έναυσμα για περαιτέρω σκέψη, καθώς η διδακτική λειτουργία συνυπάρχει με την κριτική ανάλυση.

Περισσότερα

Είναι αντίθετα με το Σύνταγμα τα κυβερνητικά μέτρα περιορισμού των μετακινήσεων που ανακοινώθηκαν για την αντιμετώπιση του κορωνοϊού;

Τα μέτρα που ανακοινώθηκαν χθες από την Κυβέρνηση, τα οποία απαγορεύουν τις άσκοπες μετακινήσεις, δεν είναι αντίθετα στο Σύνταγμά μας, συμπέρασμα που προκύπτει, αποκλειστικά, από την ερμηνεία του Συντάγματος. Τα μέτρα ουσιαστικά κανονικοποιούν σε επίπεδο επιτακτικού κανόνα δικαίου τις υπάρχουσες ήδη, βασιζόμενες στα πορίσματα και τις διαπιστώσεις της ιατρικής επιστήμης, σχετικές συστάσεις και αφήνουν εκτός απαγόρευσης σωρεία περιπτώσεων επιτρεπτής μετακίνησης.

Περισσότερα

Θέλεις να μαθαίνεις

πρώτος τα νέα μας;

Αν σε ενδιαφέρει να ενημερώνεσαι άμεσα για τις νέες δημοσιεύσεις και τις δράσεις του Syntagma Watch, τότε εγγράψου στο newsletter μας!

Αυτός ο ιστότοπος για τη διευκόλυνση της λειτουργίας του και προκειμένου να σας παρέχει μια προσωποποιημένη εμπειρία χρησιμοποιεί cookies. Για να ενημερωθείτε για τη χρήση των cookies και τις σχετικές ρυθμίσεις μπορείτε να επιλέξετε εδώ

JOIN THE CLUB!

It’s easy: all we need is your email & your eternal love. But we’ll settle for your email.

Subscribe

* indicates required
Email Format

Please select all the ways you would like to hear from Syntagma Watch:

You can unsubscribe at any time by clicking the link in the footer of our emails. For information about our privacy practices, please visit our website.

We use Mailchimp as our marketing platform. By clicking below to subscribe, you acknowledge that your information will be transferred to Mailchimp for processing. Learn more about Mailchimp's privacy practices here.