Search
Close this search box.
Πώς διαμορφώνεται η συνταγματική και πολιτική κουλτούρα κάθε πολιτείας; Μπορεί τελικά να διδαχθεί η δημοκρατία; Η εξοικείωση με τη διαφορετικότητα, η υπεύθυνη και ελεύθερη απόφαση, η κατανόηση της ουσίας των ατομικών δικαιωμάτων και των ορίων της δημοκρατίας προϋποθέτουν μια παιδαγωγική διαδικασία.

Σκέψεις με αφορμή το θέμα των πανελλαδικών εξετάσεων στο μάθημα της Έκθεσης

Η απαξίωση των αντιπροσωπευτικών θεσμών και η άνοδος της επιρροής ακροδεξιών ιδεολογημάτων στους νέους και η έξαρση του λαϊκισμού έχουν οδηγήσει σε μια έντονη πολιτική και επιστημονική συζήτηση, σε όλη την Ευρώπη, για την αναγκαιότητα να ενισχυθούν οι δημοκρατικοί θεσμοί και η συμμετοχή των πολιτών.

Ωστόσο, η επιτυχία των δημοκρατικών θεσμών όσο και η υιοθέτηση αμεσοδημοκρατικών διαδικασιών όπως τα συνταγματικά δημοψηφίσματα συναρτάται με τη συνταγματική και πολιτική κουλτούρα κάθε πολιτείας. Το κρίσιμο ερώτημα είναι πώς διαμορφώνεται αυτή η κουλτούρα. Μπορεί τελικά να διδαχθεί η δημοκρατία; Σε ένα πολιτικό του δοκίμιο ο βραβευμένος με Νόμπελ Λογοτεχνίας Οκτάβιο Παζ γράφει ότι «το θεμέλιο της δημοκρατίας, ο λόγος ύπαρξής της, είναι η πίστη στην ικανότητα των πολιτών να αποφασίζουν ελεύθερα και υπεύθυνα για τα δημόσια πράγματα». Η αναζήτηση τρόπων με τους οποίους καλλιεργείται η ικανότητα αυτή από μικρή ηλικία είναι τεράστιας σημασίας.

Η καλλιέργεια δημοκρατικής κουλτούρας

Ο παραδοσιακός τρόπος διδασκαλίας στα σχολεία δεν αποδεικνύεται επαρκής για την ουσιαστική καλλιέργεια δημοκρατικής κουλτούρας. Όπως απέδειξε όμως η εμπειρία συνταγματικού σχεδιασμού από τους πολίτες στην Ισλανδία και την Ιρλανδία, καθοριστικό παράγοντα για τη συμμετοχή αποτελεί η κουλτούρα των πολιτών. Η εξοικείωση με τη διαφορετικότητα, η υπεύθυνη και ελεύθερη απόφαση, η κατανόηση της ουσίας των ατομικών δικαιωμάτων και των ορίων της δημοκρατίας προϋποθέτουν μια παιδαγωγική διαδικασία.

Ο ρόλος της τέχνης στη δημοκρατική κουλτούρα

Η τέχνη αποτελεί ίσως το ισχυρότερο μέσο για τη διαμόρφωση δημοκρατικής κουλτούρας από νεαρή ηλικία. Επιστημονικές προσεγγίσεις και έργα τέχνης αποδεικνύουν ότι υπάρχουν τρόποι προσέγγισης της δημοκρατίας και της κουλτούρας των δικαιωμάτων από την παιδική ηλικία. Για παράδειγμα, στη σκέψη μου έρχεται η παράσταση «Το μυστήριο της πολιτείας του Χάμελιν», που σκηνοθέτησε προ ετών ο Θ. Μοσχόπουλος, όπου σε μια εξαιρετική μουσική αφήγηση του θρύλου του αυλητή του Χάμελιν, τα παιδιά καλούνται να ψηφίσουν για την έκβαση βιώνοντας το δίλημμα της επιλογής, αλλά και τον σεβασμό της απόφασης της πλειοψηφίας. Ταυτόχρονα αφομοιώνονται οι αρχές της συναπόφασης, της διαφορετικότητας και της τήρησης των δικαιωμάτων, χωρίς να παρεμβάλλονται επιταγές πολιτικής ορθότητας ή κανόνες απωθητικοί για τα παιδιά.

Το πρόγραμμα «Νέοι Πολίτες και Σύνταγμα», βασικό πυλώνα του οποίου αποτελεί η πλατφόρμα SyntagmaWatch.gr, είναι ένα εγχείρημα που αποσκοπεί ακριβώς στην πολιτειακή εκπαίδευση των νέων και την εκ νέου ανακάλυψης της αξίας του δημοκρατικού κράτους δικαίου από όλους μας.

Ξενοφών Κοντιάδης
Καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου
Πρόεδρος του Ιδρύματος Θεμιστοκλή και Δημήτρη Τσάτσου

Σου άρεσε το άρθρο, αλλά σου δημιούργησε νέες απορίες;

Έχεις και άλλα ερωτήματα που σε απασχολούν σε σχέση με το Σύνταγμα, τους Θεσμούς, τα δικαιώματα και τη λειτουργία της Δημοκρατίας;

Σχετικά Άρθρα

Τι είναι η φιλελεύθερη κοινοβουλευτική δημοκρατία; / Δεκάλεπτα Μαθήματα για το Σύνταγμα (7ο Βίντεο-Μάθημα)

Στο 7ο Βίντεο-Μάθημα της ειδικής εκπαιδευτικής ενότητας του Παρατηρητηρίου www.syntagmawatch.gr με τίτλο «Δεκάλεπτα Μαθήματα για το Σύνταγμα» ο Γιώργος Καραβοκύρης (Επίκουρος Καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου ΑΠΘ) εξηγεί τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της φιλελεύθερης κοινοβουλευτικής δημοκρατίας και τις αμφισβητήσεις που έχει δεχθεί στην πορεία του χρόνου.

Περισσότερα

Επιλογές από Δημήτρη Θ. Τσάτσο // 5ο Κείμενο: Ο βαθμός δημοκρατικής εγκυρότητας του λόγου των ειδικών

Στη σύγχρονη δημοκρατία η σχέση της επιστημονικής γνώσης προς τη δημοκρατική, αντιπροσωπευτική και συμμετοχική διαδικασία, δηλαδή η σχέση πολιτικού και επιστημονικού λόγου, γίνεται κομβική, ίσως κάπου και αδιέξοδη. Πού οδηγεί αλήθεια τη δημοκρατία η εξάρτηση της ελευθερίας από τη γνώση, του πολιτικού από τον επιστημονικό λόγο;

Περισσότερα

Νέα κυκλοφορία: Δώδεκα Μαθήματα Συνταγματικού Δικαίου, Ξενοφών Ι. Κοντιάδης

Τα “Δώδεκα Μαθήματα Συνταγματικού Δικαίου” απευθύνονται σε φοιτητές, ερευνητές, αλλά και σε κάθε ενδιαφερόμενο που έχει ήδη μελετήσει τις βασικές έννοιες και τους θεσμούς του Συντάγματος των εξουσιών, αποτελώντας εναύσματα για περαιτέρω εμβάθυνση.

Περισσότερα

Θέλεις να μαθαίνεις

πρώτος τα νέα μας;

Αν σε ενδιαφέρει να ενημερώνεσαι άμεσα για τις νέες δημοσιεύσεις και τις δράσεις του Syntagma Watch, τότε εγγράψου στο newsletter μας!

Αυτός ο ιστότοπος για τη διευκόλυνση της λειτουργίας του και προκειμένου να σας παρέχει μια προσωποποιημένη εμπειρία χρησιμοποιεί cookies. Για να ενημερωθείτε για τη χρήση των cookies και τις σχετικές ρυθμίσεις μπορείτε να επιλέξετε εδώ

JOIN THE CLUB!

It’s easy: all we need is your email & your eternal love. But we’ll settle for your email.

Subscribe

* indicates required
Email Format

Please select all the ways you would like to hear from Syntagma Watch:

You can unsubscribe at any time by clicking the link in the footer of our emails. For information about our privacy practices, please visit our website.

We use Mailchimp as our marketing platform. By clicking below to subscribe, you acknowledge that your information will be transferred to Mailchimp for processing. Learn more about Mailchimp's privacy practices here.