Όπως γράφει ο Καθηγητής της Νομικής Σχολής του ΑΠΘ Άγγελος Στεργίου «Η πανδημία, πέρα από τ’ άλλα, ανέδειξε και μια αντιπαλότητα γενεών… Ο κόσμος των ηλικιωμένων έχει φροντίσει να μετακυλήσει όλο το βάρος της βιωσιμότητας των συνταξιοδοτικών συστημάτων στους νεοτέρους. Οι τελευταίοι δεν μπορούν να προβάλουν καμία αντίσταση από εκεί που βρίσκονται: από τα αμφιθέατρα, τους στρατώνες, τα γραφεία ευρέσεως εργασίας. Η σιωπή των αμνών. Ωστόσο, η εκδίκησή τους δεν άργησε. Η πανδημία τους προσφέρει ένα νέο όπλο, την ανεμελιά ως προς τη λήψη των μέτρων κατά της εξάπλωσης του ιού» (Δίκαιο της Κοινωνικής Ασφάλισης, τεύχ. 3, 2020).
Πράγματι, η αλήθεια είναι ότι αυτός ο κορωνοϊός δεν είναι καθόλου δημοκρατικός, αλλά κάνει διακρίσεις ανάλογα με την ηλικία. Όλοι μπορούν το ίδιο εύκολα να τον κολλήσουν, αλλά το ποσοστό θνησιμότητας είναι σχετικά υψηλό μόνον στις ηλικίες πάνω από 70-80 έτη και ιδίως στο μεγάλο υποσύνολο αυτού του πληθυσμού που έχει υποκείμενα νοσήματα. Αν τα πράγματα δεν πάνε καλά, μπορεί να χαθεί μια ολόκληρη γενιά –όπως έγινε στο Μπέργκαμο-, μια γενιά που έζησε τον πόλεμο, αλλά δεν επιβίωσε από την πανδημία.
Το δεύτερο κύμα της πανδημίας το οποίο ξέσπασε σχεδόν ταυτόχρονα σε όλη την Ευρώπη έχει σε μεγάλο βαθμό την αιτία του στις συμπεριφορές των νεότερων ηλικιακών ομάδων μετά το δίμηνο lock-down του Μαρτίου-Μαΐου 2020. Από τις αρχές Ιουνίου 2020 οι νέοι ξεχύθηκαν στους δρόμους, στις πλατείες και στα κλαμπ, σαν να μην υπήρχε αύριο, χωρίς να τηρούν τις συστάσεις για φυσική αποστασιοποίηση και την χρήση μάσκας, στοιχειώδη μέτρα προφύλαξης και όχι ιδιαίτερα δυσβάσταχτα.
Το γεγονός ότι στην Ελλάδα η θνησιμότητα από την πανδημία ήταν μικρή –κάτι που δεν ισχύει πλέον- και ανύπαρκτη σχεδόν μεταξύ των νέων, αποτέλεσε έναν καθοριστικό παράγοντα για την χαλάρωση των συμπεριφορών, την οποία ενίσχυσε και το μήνυμα ότι η επιστροφή στην κανονικότητα δεν είναι μακριά. Έτσι, τόσο στην Ελλάδα όσο και στην υπόλοιπη Ευρώπη, το δεύτερο κύμα της πανδημίας έχει την κύρια πηγή του στις νεότερες ηλικιακές ομάδες, που νοσούν ελαφρότερα ή δεν έχουν καθόλου συμπτώματα, αλλά μεταδίδουν την μόλυνση στους ηλικιωμένους που κινδυνεύουν πολύ περισσότερο. Η διαπίστωση αυτή, που επιβεβαιώνεται από όλες τις επιδημιολογικές έρευνες της τρέχουσας περιόδου, δεν γίνεται με σκοπό την ενοχοποίηση των νέων πολιτών για την εξάπλωση της επιδημίας. Εξάλλου, οι νέοι είναι αυτοί που θα υποστούν τις μεγαλύτερες συνέπειες της επερχόμενης οικονομικής κρίσης εξαιτίας της πανδημίας. Αλλά, όπως έγινε και μετά το 2010, μια προσωρινή έστω συνδρομή, μέχρι την ένταξή τους στην αγορά εργασίας ή και μετά από αυτήν, θα την έχουν, από τις συντάξεις των γονέων ή των παππούδων τους. Το ζητούμενο λοιπόν από όλους, αδιάφορο αν είναι νέοι ή ηλικιωμένοι, είναι η συνείδηση της ευθύνης για τις συνέπειες της συμπεριφοράς τους, που αποτελεί, όπως έλεγε ο Μαξ Βέμπερ, το χαρακτηριστικό του ώριμου ανθρώπου.
Χαράλαμπος Ανθόπουλος
Καθηγητής Δικαίου και Διοίκησης ΕΑΠ
*Το κείμενο δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στην εφημερίδα «ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ» στις 25.10.2020
