Search
Close this search box.
Ο Καθηγητής Δικαίου και Διοίκησης ΕΑΠ, Χαράλαμπος Ανθόπουλος, γράφει για τη σημασία της δημοσιογραφίας στη διασφάλιση του δικαιώματος των πολιτών στην αλήθεια, με αφορμή την αμερικανική πολιτική σκηνή. Αλλά και για το κρίσιμο ζήτημα του ελέγχου της διάδοσης ψευδών ειδήσεων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Αυτό που έγινε τη νύχτα της 5ηςπρος 6 Νοεμβρίου 2020, όταν οι παρουσιαστές των ειδήσεων στα μεγάλα αμερικανικά τηλεοπτικά δίκτυα διέκοψαν στον αέρα τον παράλογο μονόλογο του προέδρου Τραμπ, ο οποίος ανακήρυσσε τον εαυτό του νικητή των εκλογών, «αν μετρηθούν οι νόμιμες ψήφοι», αποτελεί την πιο μεγάλη στιγμή στην ιστορία της σύγχρονης δημοσιογραφίας. Ο παρουσιαστής του MSNBC Μπράιαν Ουίλιαμς με κοφτά λόγια έδειξε τι σημαίνει η δημοσιογραφία ως επάγγελμα: «βρισκόμαστε στην ασυνήθιστη θέση όχι μόνο να διακόψουμε αλλά και να διορθώσουμε τον πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών. Δεν υπάρχει νίκη του Τραμπ». Ο Lester Holt του NBC αιτιολόγησε παρομοίως τη διακοπή της ζωντανής μετάδοσης: «ο πρόεδρος προέβη σε ορισμένους ψευδείς ισχυρισμούς, μεταξύ των οποίων και ότι υπήρξε καταδολίευση της ψήφου. Δεν υπάρχουν αποδείξεις». Ενώ ο Jake Tapper από το CNN σχολίασε απογοητευμένος: «τι θλιβερή νύχτα για τις Ηνωμένες Πολιτείες να ακούν τον πρόεδρό τους να λέει τέτοια πράγματα, ψέμα πάνω στο ψέμα, για κλεμμένη εκλογή, επιχειρώντας να επιτεθεί στη δημοκρατία. Δεν υπάρχουν αποδείξεις γι’ αυτά που λέει. Μόνο συκοφαντίες για την ορθότητα της καταμέτρησης των ψήφων. Είναι αξιολύπητος».

Το ψέμα είναι συχνό στην πολιτική, αλλά πάντοτε απαράδεκτο, ακόμη και όταν αφορά την ιδιωτική ζωή του ψευδόμενου πολιτικού προσώπου. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, όμως, η διάδοση ψευδών ειδήσεων και συκοφαντιών από τον πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών δεν παραβίαζε μόνο το δικαίωμα των πολιτών στην αλήθεια, αλλά αποτελούσε σαφή και παρόντα κίνδυνο για το δημοκρατικό πολίτευμα, ήταν στην ουσία υποκίνηση σε πραξικόπημα. Υπό τις συνθήκες αυτές, η ενέργεια των αμερικανικών τηλεοπτικών δικτύων ήταν μια εκδήλωση σεβασμού στα δημοκρατικά ιδεώδη και ταυτόχρονα η επιβεβαίωση της δημοκρατικής λειτουργίας της δημοσιογραφίας.

Αν δεν υπήρχε το προηγούμενο αυτό, δεν είμαι καθόλου βέβαιος ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης θα τηρούσαν μια αντίστοιχη στάση στα γεγονότα της 6ης Ιανουαρίου 2021. Εκείνη την ημέρα, μετά τον ουσιαστικό εγκωμιασμό από τον πρόεδρο Τραμπ της επίθεσης των οπαδών του στο Καπιτώλιο, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, πρώτα το Twitter και στη συνέχεια, ίσως και για ανταγωνιστικούς λόγους, το Facebook, εγκατέλειψαν τη θεωρία για τον μη διαμεσολαβητικό τους ρόλο, και αποφάσισαν την αναστολή των λογαριασμών του προέδρου Τραμπ. Με τον τρόπο αυτό, αποδέχτηκαν στην ουσία ότι δεν είναι απλώς ψηφιακές πλατφόρμες, αλλά μαζικά μέσα ενημέρωσης, τα οποία, αν έχουν τα δικαιώματα των άλλων μέσων ενημέρωσης, δεν μπορούν παρά να έχουν και τις αντίστοιχες ευθύνες, π.χ. σε ό,τι αφορά τη διάδοση ψευδών ειδήσεων.

Το ζήτημα δεν είναι αν θα υπάρχει έλεγχος στα περιεχόμενα που διακινούνται μέσα από τις ψηφιακές πλατφόρμες, αλλά αν ο έλεγχος αυτός θα είναι ιδιωτικός ή δημόσιος. Στον ευρωπαϊκό χώρο, όπου δεν υπάρχει η μυθολογία της απόλυτης προστασίας της ελευθερίας της έκφρασης, η προοπτική του δημοσίου ελέγχου είναι ένα πολύ πιθανό ενδεχόμενο, αφού υπάρχουν ήδη ορισμένα πρώτα δείγματα στις ευρωπαϊκές νομοθεσίες. Ο γερμανικός νόμος του 2007 για τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (NetzDG), ο οποίος προβλέπει μεταξύ άλλων την επιβολή προστίμων μέχρι 50 εκ. ευρώ για τη μη διαγραφή παρανόμου περιεχομένου που κυκλοφορεί στο διαδίκτυο, κινείται προς την κατεύθυνση αυτή, έστω και αν αναθέτει σε πρώτο βαθμό τον έλεγχο στα ίδια τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Χαράλαμπος Ανθόπουλος
Καθηγητής Δικαίου και Διοίκησης ΕΑΠ

Σου άρεσε το άρθρο, αλλά σου δημιούργησε νέες απορίες;

Έχεις και άλλα ερωτήματα που σε απασχολούν σε σχέση με το Σύνταγμα, τους Θεσμούς, τα δικαιώματα και τη λειτουργία της Δημοκρατίας;

Σχετικά Άρθρα

Ο Ξενοφών Κοντιάδης σχολιάζει τα πρόσφατα φαινόμενα βίας (Εκπομπή της ΕΡΑ “Ναι μεν, αλλά”)

Ο Καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου και Πρόεδρος του Ιδρύματος Θεμιστοκλή και Δημήτρη Τσάτσου, κ. Ξενοφών Κοντιάδης, παραχώρησε, την Τετάρτη 10 Μαρτίου 2021, συνέντευξη στην Ευαγγελία Μπαλτατζή και την εκπομπή «Ναι μεν, αλλά» του Πρώτου Προγράμματος ΕΡΑ, με αφορμή την ταραχώδη κοινωνικοπολιτική συγκυρία και τα περιστατικά βίας των τελευταίων ημερών.

Περισσότερα

Τρεις διώξεις για τους Σπαρτιάτες

Τι σημαίνει σε κοινοβουλευτικό, ποινικό και εκλογικό επίπεδο το έγγραφο της Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, σύμφωνα με το οποίο 11 βουλευτές των Σπαρτιατών καλούνται να παράσχουν εξηγήσεις; Ο Κώστας Μποτόπουλος αναλύει τα ενδεχόμενα και απαντά.

Περισσότερα

Η Δικαιοσύνη και η Δημοκρατία

Πράγματι, η καταδίκη της Χρυσής Αυγής ήταν μια νίκη της δημοκρατίας με τεράστια νομική και συμβολική σημασία. Όμως, για την οριστική εξαφάνιση του αυγού του φιδιού χρειάζεται να γίνουν πολύ περισσότερα από την πολιτεία. Η δημοκρατία χρειάζεται να επιδεικνύει διαρκώς εγρήγορση απέναντι στους εχθρούς της.

Περισσότερα

Θέλεις να μαθαίνεις

πρώτος τα νέα μας;

Αν σε ενδιαφέρει να ενημερώνεσαι άμεσα για τις νέες δημοσιεύσεις και τις δράσεις του Syntagma Watch, τότε εγγράψου στο newsletter μας!

Αυτός ο ιστότοπος για τη διευκόλυνση της λειτουργίας του και προκειμένου να σας παρέχει μια προσωποποιημένη εμπειρία χρησιμοποιεί cookies. Για να ενημερωθείτε για τη χρήση των cookies και τις σχετικές ρυθμίσεις μπορείτε να επιλέξετε εδώ

JOIN THE CLUB!

It’s easy: all we need is your email & your eternal love. But we’ll settle for your email.