Η Δικαιοσύνη αποτελεί τον έσχατο φύλακα της δημοκρατίας και βασικό πυλώνα του κράτους δικαίου. Όταν η ωμή βία τίθεται αντιμέτωπη με θεμελιώδη αγαθά, που είναι υποχρεωμένο να προστατεύει ένα δημοκρατικό κράτος δικαίου, τον λόγο έχουν οι δικαστές. Η ελληνική Δικαιοσύνη κινήθηκε μεν με αργό ρυθμό, μπροστά στον τεράστιο όγκο του αποδεικτικού υλικού που τέθηκε στην κρίση της, όμως στάθηκε στο ύψος των περιστάσεων. Η λειτουργία της Δικαιοσύνης είχε στη συγκεκριμένη δίκη και μία σημαντική παιδαγωγική διάσταση.
Το Τριμελές Εφετείο Κακουργημάτων αποστασιοποιήθηκε από την πρόταση της Εισαγγελέως, που δεν διέκρινε ένα οργανωμένο σχέδιο πίσω από τις διαρκείς, συστηματικές εγκληματικές ενέργειες της Χρυσής Αυγής. Έτσι αποκάλυψε κάτω από τον μανδύα του πολιτικού κόμματος την εγκληματική οργάνωση, παρουσιάζοντας πλήρως τα αποκρουστικά χαρακτηριστικά της. Η διευθυντική ομάδα, που αποτελούνταν από τον αρχηγό και τους στενότερους συνεργάτες του, καταδικάστηκε για τον κύκλο της βίας που εκτελούσαν τα τάγματα εφόδου.
Η Δικαιοσύνη έπραξε το καθήκον της. Ανακύπτει, ωστόσο, μία σειρά κρίσιμων ερωτημάτων. Πώς φτάσαμε στην αποθράσυνση του λόγου και των πρακτικών της Χρυσής Αυγής με την ανοχή θεσμικών και μη παραγόντων; Γιατί χρειάστηκε να δολοφονηθεί ο Παύλος Φύσσας προκειμένου να αφυπνιστεί η πολιτεία; Πώς θα αποφύγουμε στο μέλλον μια νέα εκκόλαψη του αυγού του φιδιού, με διαφορετική ονομασία, αλλά χαρακτηριστικά παρόμοια με αυτά που «αποκεφάλισε» η Δικαιοσύνη;
Η Δικαιοσύνη υπερασπίστηκε τη δημοκρατία, αποδεικνύοντας ότι δεν χρειαζόταν να προβλέπεται στο Σύνταγμα η δυνατότητα απαγόρευσης πολιτικού κόμματος για να αντιμετωπιστεί η νεοναζιστική βία της Χρυσής Αυγής, ως στοιχείο εγγενές της ιδεολογίας και της πολιτικής της δράσης. Ωστόσο, αναδείχθηκαν ταυτόχρονα ορισμένα θεσμικά κενά που οφείλει να καλύψει άμεσα ο νομοθέτης ώστε να ισχυροποιηθούν οι άμυνες απέναντι στην Ακροδεξιά.
Μία τέτοια πρόβλεψη, ενδεικτικά, θα ήταν να καταστεί σαφέστερο από τον εκλογικό νομοθέτη ότι δεν είναι επιτρεπτό να ανακηρύσσονται από το Α’ Τμήμα του Αρείου Πάγου συνδυασμοί κομμάτων για συμμετοχή στις εκλογές, όταν σε αυτούς περιλαμβάνονται πρόσωπα καταδικασθέντα για συμμετοχή σε εγκληματική οργάνωση που στράφηκε κατά των δημοκρατικών θεσμών. Εξίσου κρίσιμο είναι να ενισχυθεί η πολιτειακή εκπαίδευση, χωρίς ηλικιακούς περιορισμούς. Η πίστη στη δημοκρατία και ο συνταγματικός πατριωτισμός αποτελούν, εντέλει, τις ισχυρότερες εγγυήσεις απέναντι στα νεοναζιστικά μορφώματα.
Ξενοφών Κοντιάδης
Καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου, Πρόεδρος του Ιδρύματος Θεμιστοκλή και Δημήτρη Τσάτσου
