Επιλογές από Δημήτρη Θ. Τσάτσο
![Ο Δημήτρης Τσάτσος υπήρξε δημόσιος άνδρας απαράμιλλης ζωτικότητας, με δημόσιο λόγο, ακαδημαϊκό, θεσμικό και κοινωνικό, που ήταν πάντοτε κλασικός, επίκαιρος και κριτικός.](https://www.syntagmawatch.gr/wp-content/uploads/2020/04/tsatsos-dimitris-syntagma-watch-01-1024x646.png)
Αποσπάσματα από την εκπομπή της ΕΡΤ Ριμέικ: Προλογίζει η Ρένα Θεολογίδου
Προσπαθώ να γράψω εδώ και μέρες αυτό το σημείωμα για το Δημήτρη Τσάτσο. Το αρχίζω και το αφήνω. Πατάω το play, τον ακούω και όλα γίνονται δυσκολότερα. Γιατί διαπιστώνω πόσο πολύ μου λείπουν οι ώρες των συνεντεύξεων και ακόμα περισσότερο η συνάντηση και η συζήτηση που γινόταν 2-3 μέρες νωρίτερα για να δούμε πώς θα οργανωθεί η συμμετοχή του σχετικά με το θέμα της εκπομπής.
![Η εκφορά επιστημονικού λόγου, που διαμορφώνεται εν αγνοία ή με αποσιώπηση της κοινωνικοπολιτικής προέλευσης του εκφέροντος το λόγο ή των κοινωνικοπολιτικών του επιπτώσεων, δηλαδή κάθε μορφή απόκρυφου λόγου, δεν πληροί καν την έννοια του επιστημονικού λόγου.](https://www.syntagmawatch.gr/wp-content/uploads/2020/08/egkirotita-epistimonikou-logou-syntagma-watch-01-1024x647.jpg)
Ο βαθμός δημοκρατικής εγκυρότητας του λόγου των ειδικών
Στη σύγχρονη δημοκρατία η σχέση της επιστημονικής γνώσης προς τη δημοκρατική, αντιπροσωπευτική και συμμετοχική διαδικασία, δηλαδή η σχέση πολιτικού και επιστημονικού λόγου, γίνεται κομβική, ίσως κάπου και αδιέξοδη. Πού οδηγεί αλήθεια τη δημοκρατία η εξάρτηση της ελευθερίας από τη γνώση, του πολιτικού από τον επιστημονικό λόγο;
![Το δόγμα της λαϊκής κυριαρχίας, ως της μόνης βούλησης που μπορεί να διεκδικεί τη νομιμοποιούσα ορθότητα, προσκρούει σε αναμφισβήτητα δεδομένα της λειτουργίας της σύγχρονης δημοκρατίας.](https://www.syntagmawatch.gr/wp-content/uploads/2020/08/politikos-kai-epistimonikos-logos-syntagma-watch-01-1024x647.jpg)
Πολιτικός και επιστημονικός λόγος
Από την ώρα που ο ειδικός επιστήμονας υποστηρίζει πως μια εκδοχή είναι η μόνη ορθή στη δημόσια ζωή, τότε ενδέχεται να δημιουργηθεί αντίθεση μεταξύ του γνωσιοκρατικά σωστού, δηλαδή του επιστημονικού λόγου, και εκείνου που η δημοκρατική πλειοψηφία, δηλαδή η μόνη νομιμοποιημένη εξουσία, προκρίνει ως πρακτέο, δηλαδή του πολιτικού λόγου.
![Το Σύνταγμα έχει ως αντικείμενό του είτε τη σύνταξη είτε (και) την έννομη οργάνωση ή επαναοργάνωση μιας κοινωνικής συμβίωσης. Περιέχει πάντοτε θεμελιώδεις, σε σχέση με τους άλλους πολιτειακούς κανόνες, αρχές, δηλαδή ρυθμίζει ζητήματα θεμελιακού χαρακτήρα για την πολιτεία.](https://www.syntagmawatch.gr/wp-content/uploads/2020/07/eisagogi-sto-thema-syntagma-syntagma-watch-01-1024x648.jpg)
Εισαγωγή στο θέμα «Σύνταγμα»
Το Σύνταγμα έχει ως αντικείμενό του είτε τη σύνταξη είτε (και) την έννομη οργάνωση ή επαναοργάνωση μιας κοινωνικής συμβίωσης. Περιέχει πάντοτε θεμελιώδεις, σε σχέση με τους άλλους πολιτειακούς κανόνες, αρχές, δηλαδή ρυθμίζει ζητήματα θεμελιακού χαρακτήρα για την πολιτεία. Έχει συνήθως αυξημένη, έναντι των άλλων πολιτειακών κανόνων νομιμοποίηση και συνακόλουθα και ιεραρχική τυπική ισχύ, κάτι που κατά κανόνα συνδυάστηκε με την εφαρμογή ειδικών διαδικασιών παραγωγής, τροποποίησης ή κατάργησής του.
![Κάθε δικαιικός κανόνας είναι ένας δεοντολογικός κανόνας στη βάση μιας υπόθεσης, δηλαδή ενός υποθετικού λόγου.](https://www.syntagmawatch.gr/wp-content/uploads/2020/07/i-ennoia-tou-kanona-dikaiou-syntagma-watch-01-1024x647.jpg)
Η έννοια του κανόνα δικαίου
Ο δικαιικός κανόνας έχει δεοντολογικό περιεχόμενο με το οποίο ρυθμίζει την εν κοινωνία συμβίωση των ανθρώπων. Κάθε δικαιικός κανόνας είναι ένας δεοντολογικός κανόνας στη βάση μιας υπόθεσης, δηλαδή ενός υποθετικού λόγου.