Η Yπηρεσιακή Κυβέρνηση κατά το άρθρο 37 Σ.

Ο Ξενοφών Κοντιάδης γράφει για τον σχηματισμό και τις αρμοδιότητες των εκλογικών Κυβερνήσεων, κατά το άρθρο 37 του Συντάγματος.

Σήμερα ορκίστηκε υπηρεσιακός Πρωθυπουργός ο Πρόεδρος του Ελεγκτικού Συνεδρίου, Ιωάννης Σαρμάς, επιφανής νομικός, ενώ αύριο αναμένεται η ορκωμοσία των Υπουργών της Υπηρεσιακής Κυβέρνησης. Για τη μεταβατική αυτή περίοδο, τον σχηματισμό και τις αρμοδιότητες των εκλογικών Κυβερνήσεων, το Σύνταγμά μας προβλέπει τα ακόλουθα:

Οι δυο μορφές εκλογικής Κυβέρνησης

Οικουμενική εκλογική Κυβέρνηση

Η ευθύνη διεξαγωγής των εκλογών μετά την άκαρπη κατάληξη των προσπαθειών σχηματισμού Κυβέρνησης ανατίθεται σε εκλογική Κυβέρνηση, που κατ’ αρχάς επιχειρείται να σχηματιστεί μετά από συμφωνία όλων των κομμάτων που εκπροσωπούνται στη Βουλή (οικουμενική εκλογική Κυβέρνηση). Κυβέρνηση που θα διεξαγάγει εκλογές χωρίς προηγουμένως να έχει λάβει ψήφο εμπιστοσύνης από τη Βουλή προβλέπεται κατά το Σύνταγμα μόνο όταν είναι υπηρεσιακή ή αποδεκτή από όλα ανεξαιρέτως τα κόμματα της Βουλής. Έχει υποστηριχθεί πάντως και η άποψη ότι στην περίπτωση της οικουμενικής εκλογικής Κυβέρνησης δεν απαιτείται να συμφωνούν όλα τα κόμματα της Βουλής, αλλά μόνον όσα πληρούν τις προϋποθέσεις που θέτει ο Κανονισμός της Βουλής για να θεωρηθούν κόμματα.

Υπηρεσιακή Κυβέρνηση

Αν αποτύχει ο σχηματισμός οικουμενικής εκλογικής Κυβέρνησης, την τελευταία λύση αποτελεί πλέον ο σχηματισμός υπηρεσιακής Κυβέρνησης, που κατοχυρώθηκε ρητά για πρώτη φορά με τη συνταγματική αναθεώρηση του 1986. Στην περίπτωση αυτή δεν απαιτείται συμφωνία όλων των κομμάτων της Βουλής, αλλά να τυγχάνει «όσο το δυνατόν ευρύτερης αποδοχής» (άρθ. 37§3 εδ. γ΄ Σ.). Ο πρωθυπουργός επιλέγεται μεταξύ των προέδρων των τριών ανωτάτων δικαστηρίων, με κριτήριο όχι την αρχαιότητα αλλά την ευρύτερη δυνατή αποδοχή.

Κατά τον σχηματισμό της υπηρεσιακής Κυβέρνησης ο ρόλος του Προέδρου της Δημοκρατίας διευρύνεται, συμβάλλοντας στην επιλογή των προσώπων που την απαρτίζουν με γνώμονα την ευρύτερη δυνατή αποδοχή τους. Ωστόσο ο κανόνας της πρότασης και προσυπογραφής του πρωθυπουργού για τον διορισμό των μελών της Κυβέρνησης και των υφυπουργών, κατά το άρθ. 37§1 Σ., ισχύει και στην υπηρεσιακή Κυβέρνηση.

Υπηρεσιακή εκλογική Κυβέρνηση σχηματίζεται και σε περίπτωση που ορισμένοι από τους πολιτικούς αρχηγούς αρνηθούν να προσέλθουν στη σύσκεψη υπό τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας για τον σχηματισμό Κυβέρνησης, όπως συνέβη τον Αύγουστο του 2015.

Αρμοδιότητες των εκλογικών Κυβερνήσεων

Τόσο η οικουμενική όσο και η υπηρεσιακή εκλογική Κυβέρνηση, παράλληλα με την ευθύνη διεξαγωγής των εκλογών, ασκούν τις προβλεπόμενες κυβερνητικές αρμοδιότητες (άρθ. 82 Σ.) και τα μέλη τους φέρουν την αντίστοιχη ευθύνη (άρθ. 85 και 86 Σ.). Στις αρμοδιότητες αυτές περιλαμβάνεται και η έκδοση πράξεων νομοθετικού περιεχομένου.

Πρόεδροι ανωτάτων δικαστηρίων ή και ασκούντες προεδρικά καθήκοντα;

Ένα ζήτημα που ανέκυψε τον Αύγουστο του 2015, κατά τον ορισμό εκλογικής υπηρεσιακής Κυβέρνησης, αφορά το ενδεχόμενο να έχει πληρωθεί μόνο μια θέση προέδρου των ανωτάτων δικαστηρίων και να εκκρεμούν οι άλλες, στερώντας έτσι από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας τη δυνατότητα επιλογής με κριτήριο την ευρύτερη δυνατή αποδοχή. Ορθότερο είναι στην περίπτωση αυτή να γίνει δεκτό ότι στην έννοια των προέδρων περιλαμβάνονται και οι αρχαιότεροι αντιπρόεδροι, εφόσον ασκούν προεδρικά καθήκοντα. Άλλωστε αυτή θα ήταν η μόνη λύση σε περίπτωση που δεν είχε ακόμη πληρωθεί καμία από τις θέσεις των προέδρων.

Παραίτηση υπηρεσιακού πρωθυπουργού

Η αποδοχή της εντολής από τον πρόεδρο ανωτάτου δικαστηρίου εκλαμβάνεται ως συνταγματικό καθήκον. Δεν μπορεί ωστόσο να αποκλειστεί η δυνατότητα παραίτησής του, με συνέπεια τον διορισμό ενός από τους άλλους προέδρους.

Ξενοφών Κοντιάδης
Καθηγητής Δημοσίου Δικαίου στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, Πρόεδρος του Κέντρου Ευρωπαϊκού Συνταγματικού Δικαίου

* Το παρόν κείμενο βασίζεται στην αναλυτική ανάπτυξη της ερμηνείας του άρθρου 37 από τον υπογράφοντα, στην ιστοσελίδα syntagmawatch.gr.

Σου άρεσε το άρθρο, αλλά σου δημιούργησε νέες απορίες;

Έχεις και άλλα ερωτήματα που σε απασχολούν σε σχέση με το Σύνταγμα, τους Θεσμούς, τα δικαιώματα και τη λειτουργία της Δημοκρατίας;

Σχετικά Άρθρα

Εκδήλωση: Η πιλοτική δίκη ενώπιον των τριών Ανωτάτων Δικαστηρίων. Συγκριτική προσέγγιση

Απόψε, Τετάρτη 7 Δεκεμβρίου 2022 και ώρα 18:00-20:00, το ΚΕΣΔ- Ίδρυμα Τσάτσου, σε συνεργασία με το Syntagma Watch διοργανώνουν ανοικτή εκδήλωση με θέμα «Η πιλοτική δίκη ενώπιον των τριών Ανωτάτων Δικαστηρίων. Συγκριτική προσέγγιση».

Περισσότερα

Oι διατάξεις άρσης του απορρήτου των επικοινωνιών  για λόγους εθνικής ασφάλειας είναι νόμιμες  εξ ορισμού ή είναι απλώς  κατ’ αρχήν νομότυπες,  ελέγξιμες όμως, περαιτέρω,  ως προς την καθ΄όλα νομιμότητα τους; *

Ο Πρόεδρος της ΑΔΑΕ Χρήστος Ράμμος γράφει για τη νομιμότητα των διατάξεων άρσης του απορρήτου των επικοινωνιών για λόγους εθνικής ασφάλειας και αναλύει τη διαφορά νόμιμου και νομότυπου

Περισσότερα

Θέλεις να μαθαίνεις

πρώτος τα νέα μας;

Αν σε ενδιαφέρει να ενημερώνεσαι άμεσα για τις νέες δημοσιεύσεις και τις δράσεις του Syntagma Watch, τότε εγγράψου στο newsletter μας!

Αυτός ο ιστότοπος για τη διευκόλυνση της λειτουργίας του και προκειμένου να σας παρέχει μια προσωποποιημένη εμπειρία χρησιμοποιεί cookies. Για να ενημερωθείτε για τη χρήση των cookies και τις σχετικές ρυθμίσεις μπορείτε να επιλέξετε εδώ

JOIN THE CLUB!

It’s easy: all we need is your email & your eternal love. But we’ll settle for your email.