Search
Close this search box.
Το κοινωνικό και πολιτικό υπόβαθρό πάνω στο οποίο αναπτύχθηκε το φαινόμενο Τραμπ προϋπήρχε. Το πολιτικό σύστημα των ΗΠΑ βασίζεται σε ένα απαρχαιωμένο, δυσλειτουργικό Σύνταγμα, καθώς και σε ένα εκλογικό σύστημα που επίσης δέχεται σοβαρές επικρίσεις. Η προεδρία Τραμπ έχει απροκάλυπτα δοκιμάσει τις αντοχές του αμερικανικού πολιτικού συστήματος.

Οι αυριανές εκλογές αποτελούν ορόσημο για την αμερικανική δημοκρατία. Το πολιτικό σύστημα των ΗΠΑ έχει δοκιμαστεί κατά την τετραετία της προεδρίας Τραμπ. Η νίκη του στις εκλογές του 2016 προέκυψε από τη δυσαρέσκεια της βαθιάς Αμερικής απέναντι στο πολιτικό κατεστημένο. Επρόκειτο για μία προσωρινή έκβαση της διαρκούς σύγκρουσης ανάμεσα στους δύο διαφορετικούς κόσμους της διαιρεμένης αμερικανικής κοινωνίας ή αποκαλύπτει μονιμότερες μεταλλάξεις της αμερικανικής δημοκρατίας, που διακυβεύουν θεμελιώδη χαρακτηριστικά της;

Από τη μια πλευρά, η πλειονότητα των κατοίκων των εύπορων πολιτειών στις ακτές του Ατλαντικού και του Ειρηνικού πρεσβεύει τις αρχές της ανοιχτής δημοκρατικής κοινωνίας, της ανεκτικότητας, της εξωστρέφειας και της πολυπολιτισμικότητας. Από την άλλη πλευρά, στις πολιτείες  της «ενδοχώρας» που βρίσκονται ανάμεσα στις ακτές των ΗΠΑ, τη λεγόμενη «βαθιά Αμερική», η οικονομική κρίση οδήγησε σε όξυνση των ανισοτήτων, της φτώχειας, του ρατσισμού και της εσωστρέφειας. Στον κόσμο αυτό κυριαρχεί η «λευκή εργατική τάξη», που και σήμερα, παρά την καταστροφική διαχείριση της πανδημίας από τον Τραμπ, παραμένει πιστή σε αυτόν.

Στις παρηκμασμένες πολιτείες της βαθιάς Αμερικής η αποβιομηχάνιση και η κατάρρευση του παραγωγικού ιστού αποτέλεσαν το υπόβαθρο πάνω στο οποίο έχτισε ο Τραμπ την εκλογική του επικράτηση το 2016. Η οικονομική ανάπτυξη που επέστρεψε επί Τραμπ είναι βασισμένη σε σαθρά θεμέλια και ο διεθνής ρόλος των ΗΠΑ πιο αποδυναμωμένος παρά ποτέ μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όμως για τους κατοίκους του Μιζούρι, της Αλαμπάμα και του Οχάιο αυτά μικρό ενδιαφέρον παρουσιάζουν. Η βαθιά Αμερική εμφορείται από  μια ριζωμένη δυσπιστία απέναντι στο «κράτος της Ουάσινγκτον», τις πολιτικές και πολιτιστικές ελίτ. Πάνω σε αυτή τη δυσπιστία ο Τραμπ στήριξε τον ακροδεξιό, πατερναλιστικό, ρατσιστικό, λαϊκίστικό του λόγο.

Πώς πέτυχε ένας χρεοκοπημένος κατασκευαστής και μεσίτης ακινήτων να εμφανίζεται ως επιτυχημένος επιχειρηματίας; Υπάρχουν πλέον αδιάσειστα στοιχεία για την οικονομική και επικοινωνιακή στήριξη που έλαβε ο Τραμπ από Ρώσους ολιγάρχες. Η χειραγώγηση της αμερικανικής κοινής γνώμης και του εκλογικού σώματος, ιδίως με τη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, υποστηρίχθηκε ευθέως από ρωσικά κέντρα, εφαρμόζοντας μεθόδους που περιελάμβαναν θεωρίες συνωμοσίας, fake news και δυσφήμιση των αντιπάλων του.

Ήταν αδιάβλητες οι αμερικανικές εκλογές του 2016; Η απάντηση είναι αρνητική. Όμως το κοινωνικό και πολιτικό υπόβαθρό πάνω στο οποίο αναπτύχθηκε το φαινόμενο Τραμπ προϋπήρχε. Το πολιτικό σύστημα των ΗΠΑ βασίζεται σε ένα απαρχαιωμένο, δυσλειτουργικό Σύνταγμα, καθώς και σε ένα εκλογικό σύστημα που επίσης δέχεται σοβαρές επικρίσεις. Οι φυλετικές διακρίσεις  αποτελούν ένα διαχρονικό πρόβλημα. Το κράτος πρόνοιας, παρά τη γενναία μεταρρύθμιση του συστήματος υγείας από τον πρόεδρο Ομπάμα, δεν άμβλυνε επαρκώς τις κοινωνικές και εκπαιδευτικές ανισότητες.

Η προεδρία Τραμπ έχει απροκάλυπτα δοκιμάσει τις αντοχές του αμερικανικού πολιτικού συστήματος. Ο απερχόμενος πρόεδρος απειλεί ότι, σε περίπτωση που ηττηθεί, δεν θα αποδεχθεί το αποτέλεσμα των εκλογών, επειδή θα πρόκειται για αποτέλεσμα νοθείας. Όμως αυτό συνιστά ενδεχομένως τον μικρότερο κίνδυνο για την αμερικανική δημοκρατία. Όπως έχει γράψει ο Timothy Snyder, καθηγητής του Πανεπιστημίου Yale και σφοδρός επικριτής του Τραμπ, οι δημοκρατίες πεθαίνουν όταν οι πολίτες πάψουν να πιστεύουν ότι η ψήφος τους επηρεάζει την πορεία των πραγμάτων. Αυτό είναι ίσως το κρισιμότερο ζήτημα των μεθαυριανών εκλογών.

Ξενοφών Κοντιάδης
Καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου, Πρόεδρος του Ιδρύματος Θεμιστοκλή και Δημήτρη Τσάτσου

*Το κείμενο δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στο ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ, 1/11/2020.

Σου άρεσε το άρθρο, αλλά σου δημιούργησε νέες απορίες;

Έχεις και άλλα ερωτήματα που σε απασχολούν σε σχέση με το Σύνταγμα, τους Θεσμούς, τα δικαιώματα και τη λειτουργία της Δημοκρατίας;

Σχετικά Άρθρα

Συνταγματικά ζητήματα σχετικά με τις εκλογές στις ΗΠΑ

Στις εκλογές για την ανάδειξη του νέου Προέδρου των ΗΠΑ, που διεξήχθησαν υπό συνθήκες πανδημίας, μόλις το 1/3 ψήφισε σε εκλογικό τμήμα την ημέρα των εκλογών. Η οργάνωση της διαδικασίας ανέδειξε επιμέρους συνταγματικά ζητήματα. Η έως σήμερα αντιμετώπισή τους από τα δικαστήρια έχει διαφυλάξει την ακεραιότητα της διαδικασίας, καθιστώντας αδιέξοδες ορισμένες κραυγές αυταρχισμού.

Περισσότερα

Τα θεσμικά παθήματα και το πολιτικό μάθημα από τις εκλογές στις ΗΠΑ

Ο Τραμπ βασίσθηκε στην πόλωση, κατάφερε να αναδειχθεί υπέρμαχος της εργατικής τάξης των λευκών και αργότερα και ενός σημαντικού μέρους των ισπανόφωνων που σταδιακά παύουν να νιώθουν μετανάστες, έδειξε πλήρη περιφρόνηση προς τους θεσμούς και έκανε αυτή την αυταρχική περιφρόνηση να δείχνει αντισυστημικότητα σε μια κοινή γνώμη που έχει απογοητευθεί από το πολιτικό σύστημα. Και έτσι, ήρθε φυσιολογικά η συμπεριφορά του μετά τις εκλογές με την οποία πείθει μεγάλο ποσοστό πολιτών ότι έγινε νοθεία σε βάρος του υπονομεύοντας την πίστη τους στο δημοκρατικό πολίτευμα.

Περισσότερα

Θέλεις να μαθαίνεις

πρώτος τα νέα μας;

Αν σε ενδιαφέρει να ενημερώνεσαι άμεσα για τις νέες δημοσιεύσεις και τις δράσεις του Syntagma Watch, τότε εγγράψου στο newsletter μας!

Αυτός ο ιστότοπος για τη διευκόλυνση της λειτουργίας του και προκειμένου να σας παρέχει μια προσωποποιημένη εμπειρία χρησιμοποιεί cookies. Για να ενημερωθείτε για τη χρήση των cookies και τις σχετικές ρυθμίσεις μπορείτε να επιλέξετε εδώ

JOIN THE CLUB!

It’s easy: all we need is your email & your eternal love. But we’ll settle for your email.

Subscribe

* indicates required
Email Format

Please select all the ways you would like to hear from Syntagma Watch:

You can unsubscribe at any time by clicking the link in the footer of our emails. For information about our privacy practices, please visit our website.

We use Mailchimp as our marketing platform. By clicking below to subscribe, you acknowledge that your information will be transferred to Mailchimp for processing. Learn more about Mailchimp's privacy practices here.