Search
Close this search box.

Δημοσιογραφική έρευνα για διαφθορά και ελευθερία έκφρασης: Σχόλιο επί της απόφασης ΕΔΔΑ 4358/19

Ο Αχιλλεύς Αιμιλιανίδης αναλύει το σκεπτικό της απόφασης του ΕΔΔΑ σε υπόθεση που αφορά δημοσιογραφική έρευνα για διαφθορά στη Μολδαβία και την παραβίαση του άρθρου 10 της ΕΣΔΑ για την ελευθερία έκφρασης.

Οι αιτούντες στην προσφυγή 4358/19 ήταν μια Μη Κυβερνητική Οργάνωση (ΜΚΟ) με έδρα τη Μολδαβία και ένας δημοσιογράφος. Η ΜΚΟ είχε δημοσιεύσει ένα άρθρο του εν λόγω δημοσιογράφου με τίτλο “Dodon’s Bahamas money”. Το δημοσίευμα ανέφερε πως μια υπεράκτια εταιρεία με έδρα τη Μολδαβία και με δεσμούς με τη Ρωσία, είχε μεταφέρει 1.5 εκατομμύριο ευρώ σε μια άλλη εταιρεία στη Μολδαβία, της οποίας ήταν επικεφαλής μέλος του Σοσιαλιστικού Κόμματος (ΣΚ) που είχε στενούς δεσμούς με τον Igor Dodon. Σύμφωνα με το δημοσίευμα τα χρήματα είχαν σταλεί στη Μολδαβία λίγους μήνες πριν από τις προεδρικές εκλογές του 2016. Το 1/3 των χρημάτων είχε διανεμηθεί σε μετρητά υπό μορφή δανείου σε πρόσωπα με στενές επαφές με το ΣΚ.

Το ΣΚ ήγειρε αγωγή δυσφήμησης κατά των αιτούντων, υποβάλλοντας ότι δεν είχαν εντοπιστεί παρανομίες στη χρηματοδότηση τους από οποιοδήποτε κρατικό όργανο. Οι αιτούντες ισχυρίστηκαν πως είχαν απλώς παρουσιάσει μαρτυρία για τη μεταφορά του ποσού από μια υπεράκτια εταιρεία προς μια εταιρεία στη Μολδαβία και ότι τα χρήματα είχαν καταλήξει σε διαφορετικά μέλη και υποστηρικτές του ΣΚ. Με απόφασή του, στις 21 Δεκεμβρίου 2017, το Επαρχιακό Δικαστήριο του Centru αποφάσισε υπέρ του ΣΚ και έκρινε ότι το δημοσίευμα υπήρξε δυσφημιστικό καθότι κανένα κρατικό όργανο δεν είχε ποτέ κρίνει πως το ΣΚ είχε λάβει χρήματα από το εξωτερικό. Οι αιτούντες διατάχθηκαν να δημοσιεύσουν απολογία στην οποία να παραδέχονται πως το άρθρο είναι αναληθές. Οι αιτούντες εφεσίβαλαν την απόφαση, πλην όμως οι εφέσεις απορρίφθηκαν. Εντούτοις, μετά την καταχώρηση της προσφυγής στο ΕΔΔΑ και την κοινοποίησή της προς την κυβέρνηση της Μολδαβίας, η κυβέρνηση ήγειρε αίτηση αναθεώρησης ενώπιον του Εφετείου, η οποία έγινε τελικά αποδεκτή και οι αποφάσεις με τις οποίες οι αιτούντες είχαν κριθεί ένοχοι δυσφήμησης, παραμερίστηκαν.

Το ΕΔΔΑ απέρριψε το επιχείρημα της Μολδαβίας ότι οι αιτούντες είχαν πάψει να έχουν συμφέρον λόγω του αποτελέσματος της αίτησης αναθεώρησης. Λήφθηκε υπόψη ότι ούτε το Εφετείο, αλλά ούτε και η κυβέρνηση της Μολδαβίας είχαν προτείνει οποιοδήποτε ποσό αποζημίωσης στους αιτούντες. Κατά συνέπεια, η απόρριψη της αγωγής δυσφήμησης δεν συνιστούσε επαρκή θεραπεία υπό τις περιστάσεις. Περαιτέρω, το ΕΔΔΑ έκρινε πως το αποτέλεσμα της αίτησης αναθεώρησης συνιστούσε παραδοχή από πλευράς της Μολδαβίας ότι υπήρξε παραβίαση του άρθρου 10 της ΕΣΔΑ που κατοχυρώνει την ελευθερία της έκφρασης. Εν προκειμένω τα δικαστήρια της Μολδαβίας δεν είχαν τηρήσει την αναγκαία ισορροπία μεταξύ της ελευθερίας της έκφρασης και της προστασίας της προσωπικότητας. Οι αιτούντες έλαβαν 2,300 ευρώ ως αποζημίωση για ηθική ζημία και 1,500 ευρώ έναντι των εξόδων τους. Το κείμενο της απόφασης είναι διαθέσιμο εδώ.

Είναι ενδιαφέρον εν προκειμένω ότι το ΕΔΔΑ ρητά αποφάσισε πως ο παραμερισμός της απόφασης με την οποία οι αιτούντες είχαν κριθεί ένοχοι για δυσφήμηση δεν συνιστά επαρκή θεραπεία. Η προσέγγιση αυτή είναι κατά την γνώμη μου ορθή και διασαφηνίζει πως δεν είναι νοητό να παραβιάζονται τα δικαιώματα κάποιου προσώπου και ακολούθως η μοναδική θεραπεία να είναι η άρση της παραβίασης για το μέλλον, χωρίς αυτή να συνοδεύεται από χρηματική αποζημίωση. Είναι βέβαια γεγονός ότι τα ποσά που επιδικάζει ως αποζημίωση το ΕΔΔΑ παραμένουν άκρως χαμηλά. Σε μια πρόσφατη υπόθεση που χειριζόμουν στο ΕΔΔΑ και η οποία σχετιζόταν με διαδικασίες στις ΗΠΑ, ανέφερα στον Αμερικανό συνάδελφό μου, στην παρουσία της κοινής μας πελάτιδας, πως είχε γίνει πρόταση συμβιβασμού στο ποσό των 11.000 ευρώ και πως αυτό το ποσό ήταν ικανοποιητικό δυνάμει της νομολογίας και πρακτικής του ΕΔΔΑ. Ο συνάδελφός μου με κοίταξε με έκπληξη, τονίζοντας πως στις ΗΠΑ οι αναμενόμενες αποζημιώσεις για μια αντίστοιχη υπόθεση θα ξεπερνούσαν το 1 εκατομμύριο ευρώ.

Το ΕΔΔΑ δεν εξέτασε ιδιαίτερα την ουσία της υπόθεσης, ενόψει της απόφασης στην αίτηση αναθεώρησης που μεσολάβησε. Εντούτοις, στη βάση των γεγονότων η παραβίαση του άρθρου 10 της ΕΣΔΑ φαντάζει προφανής. Θα ήταν δυσβάστακτος περιορισμός για την δημοσιογραφική ελευθερία, αν μια δήλωση που είναι προϊόν δημοσιογραφικής έρευνας κρινόταν ως δυσφημιστική, απλώς και μόνο διότι το θέμα δεν είχε τύχει εξέτασης από ένα κρατικό φορέα. Εν προκειμένω, το δημοσίευμα δεν ισχυριζόταν ότι το ΣΚ είχε καταδικαστεί για διαφθορά από έναν κρατικό φορέα της Μολδαβίας, αλλά αναφερόταν σε συγκεκριμένα γεγονότα που δεν είχαν αποδειχθεί αναληθή, ούτε και είχε προταθεί ότι ο δημοσιογράφος δεν είχε ερευνήσει το θέμα σύμφωνα με τις καθιερωμένες αρχές της δημοσιογραφικής δεοντολογίας. Το θέμα ήταν σαφώς δημόσιου ενδιαφέροντος, και μάλιστα αφορούσε σε ισχυρισμούς για διαφθορά πολιτικού κόμματος και κατά συνέπεια οι δημοσιογράφοι όφειλαν να το διερευνήσουν σε βάθος. Οι κρατικές αρχές θα πρέπει να μην εμποδίζουν τη δημοσιογραφική έρευνα σε παρόμοια ζητήματα, εκτός αν πράγματι οι δημοσιογράφοι υπερβαίνουν τα άκρα όρια της ελευθερίας τους μέσα από την παράθεση αναληθών ισχυρισμών ή εσκεμμένη παραποίηση των γεγονότων.

Αχιλλεύς Κ. Αιμιλιανίδης
Κοσμήτορας Νομικής Σχολής Πανεπιστημίου Λευκωσίας

Σου άρεσε το άρθρο, αλλά σου δημιούργησε νέες απορίες;

Έχεις και άλλα ερωτήματα που σε απασχολούν σε σχέση με το Σύνταγμα, τους Θεσμούς, τα δικαιώματα και τη λειτουργία της Δημοκρατίας;

Σχετικά Άρθρα

Η «παρέκκλιση» από τις διατάξεις της ΕΣΔΑ κατά το άρθρο 15: Αποτελεί τη μόνη διαθέσιμη στάθμιση στη διαχείριση της έκτακτης ανάγκης;

Μολονότι το άρθρο 15 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ) αφορά, κατά κυριολεξία, παρέκκλιση από τις δεσμεύσεις της σύμβασης και όχι θεσμοθέτηση διαδικασίας επιβολής εξαιρετικού status, μοιάζει εντούτοις, προτιμητέα η σύμπλευση με το corpus των κοινών διατάξεων και των περιορισμών που εκάστοτε συντρέχουν. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου θα κληθεί πιθανότατα προσεχώς να αποφανθεί επί μέτρων που λαμβάνονται αυτή την περίοδο στην προσπάθεια ανάσχεσης του επίμονου, πανδημικού κύματος.

Περισσότερα

Η συμμόρφωση της Ελλάδας με τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου στον τομέα της μετανάστευσης*

Η Ντία Αναγνώστου εξετάζει τη συμμόρφωση των ελληνικών αρχών με τις καταδικαστικές αποφάσεις του ΕΔΔΑ στον τομέα της μετανάστευσης, εστιάζοντας στα γενικά μέτρα, τα οποία μπορούν να συμβάλουν σε ευρύτερες αλλαγές διοικητικής πρακτικής και δημόσιας πολιτικής. Αναλύει τα εμπόδια και τις δυσκολίες στον τομέα αυτό, και διατυπώνει προτάσεις πολιτικής για τη βελτίωση της συμμόρφωσης και της ανταπόκρισης των ελληνικών αρχών.

Περισσότερα

Δελτίο Τύπου: Εκδήλωση “Η ΕΣΔΑ: 70 χρόνια από την 1η κύρωσή της από την Ελλάδα (1953 -2023)”

Το ΚΕΣΔ – Ίδρυμα Θ. & Δ. Τσάτσου, σε συνεργασία με το Ίδρυμα Μαραγκοπούλου για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου συνδιοργανώνουν ανοιχτή επιστημονική εκδήλωση για τα 70 χρόνια από την κύρωση της ΕΣΔΑ.

Περισσότερα

Θέλεις να μαθαίνεις

πρώτος τα νέα μας;

Αν σε ενδιαφέρει να ενημερώνεσαι άμεσα για τις νέες δημοσιεύσεις και τις δράσεις του Syntagma Watch, τότε εγγράψου στο newsletter μας!

Αυτός ο ιστότοπος για τη διευκόλυνση της λειτουργίας του και προκειμένου να σας παρέχει μια προσωποποιημένη εμπειρία χρησιμοποιεί cookies. Για να ενημερωθείτε για τη χρήση των cookies και τις σχετικές ρυθμίσεις μπορείτε να επιλέξετε εδώ

JOIN THE CLUB!

It’s easy: all we need is your email & your eternal love. But we’ll settle for your email.

Subscribe

* indicates required
Email Format

Please select all the ways you would like to hear from Syntagma Watch:

You can unsubscribe at any time by clicking the link in the footer of our emails. For information about our privacy practices, please visit our website.

We use Mailchimp as our marketing platform. By clicking below to subscribe, you acknowledge that your information will be transferred to Mailchimp for processing. Learn more about Mailchimp's privacy practices here.