Εκλογές

Εν όψει των πολλαπλών εκλογικών αναμετρήσεων, ο Μιχάλης Παπαγεωργίου επιχειρηματολογεί υπέρ της αποσύνδεσης της εκλογής του υποψήφιου βουλευτή από τον σταυρό προτίμησης.

Η κυβερνητική τροπολογία για την κατάρτιση υποψηφίων συνδυασμών εξασφαλίζει την παροχή δικαστικής προστασίας, εγγυάται δίκαιη δίκη; Ο Γιάννης Τασόπουλος απαντά.

Με αφορμή την τροπολογία για τον αποκλεισμό του κόμματος Κασιδιάρη που περνά αύριο από το Υπουργικό Συμβούλιο, ο Ξενοφών Κοντιάδης γράφει για τα συνταγματικά και πολιτικά διλήμματα που εγείρει ο ενδεχόμενος αποκλεισμός κομμάτων στις εκλογές.

Ο Ξενοφών Κοντιάδης καταθέτει μία πρόταση για τον αποκλεισμό των νεοναζί από τις επερχόμενες εκλογές, με τρόπο σύμφωνο με το Σύνταγμα και την ΕΣΔΑ.

Ποια πρέπει να είναι η στάση μιας δημοκρατίας απέναντι στους εχθρούς της; Πρέπει να τους αντιμετωπίζει με τα μέσα του ποινικού δικαίου ή του εκλογικού νόμου; Επιτρέπεται να αποκλείει υποψηφίους και εκλογικούς σχηματισμούς από την κρίση του εκλογικού σώματος και, εάν ναι, με ποια κριτήρια; Ποιος αποφασίζει για όλα αυτά τα θέματα; Το Σύνταγμα, η βουλή ή ο δικαστής;

Δεν είναι ασφαλώς σωστό να αλλάζει ο εκλογικός νόμος την παραμονή των εκλογών. Αυτό ωστόσο δεν σημαίνει ότι όταν διαπιστώνονται εκκρεμότητες ανεπίδεκτες αμφισβητήσεων […] δεν θα πρέπει να αντιμετωπίζονται εγκαίρως· αρκεί οι νέες ρυθμίσεις να ενισχύουν το κύρος της εκλογικής διαδικασίας και να μην ευνοούν ένα κόμμα σε βάρος των άλλων (και, προφανώς, το αντίστροφο).

Ο Δημήτρης Φάκας σχολιάζει την απόφαση της ΑΠΔΠΧ σχετικά με την εξ αποστάσεως (ηλεκτρονική) ψηφοφορία για την ανάδειξη των αιρετών εκπροσώπων στα Υπηρεσιακά Συμβούλια Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης.

Με αφορμή τα αποτελέσματα των ιταλικών βουλευτικών εκλογών, ο Χαράλαμπος Τσιλιώτης περιγράφει τη διαδικασία σχηματισμού Κυβέρνησης και τον ρόλο του Προέδρου της Δημοκρατίας. Παράλληλα αναλύει τις διαφορετικές προσεγγίσεις σχετικά με το αν και κατά πόσο μπορούν να παρεμβαίνουν οι ενωσιακοί θεσμοί στα εσωτερικά των κρατών μελών.

Ο Κωνσταντίνος Μουρτοπάλλας εξετάζει τις διαδικαστικές και συνταγματικές όψεις του νέου νόμου, που αφορά την άσκηση του δικαιώματος του εκλέγειν για τους εκτός επικρατείας Έλληνες πολίτες.

Στο 37ο Βίντεο-Μάθημα της ειδικής εκπαιδευτικής ενότητας Δεκάλεπτα Μαθήματα για το Σύνταγμα και την ΕΣΔΑ, ο Ξενοφών Κοντιάδης αναλύει τα ουσιαστικά και διαδικαστικά όρια που τίθενται στο Σύνταγμα (άρθρο 110) για την αναθεώρησή του. Πώς και από ποιους λαμβάνεται η πρωτοβουλία; Ποια η διαδικασία και τα όργανα που εμπλέκονται; Μπορεί να αναθεωρηθεί και αν ναι, σε ποιο βαθμό το ίδιο το άρθρο 110; Και τέλος, με ποιον τρόπο εμπλέκεται η κοινωνία των πολιτών στον διάλογο της αναθεώρησης;

Ο Χαράλαμπος Τσιλιώτης εξετάζει τα θεσμικά και συνταγματικά ζητήματα που αναδεικνύονται από τις πρόσφατες γερμανικές βουλευτικές εκλογές.

Ο Κώστας Μποτόπουλος εκθέτει τους προβληματισμούς του σχετικά με την πρόσφατη τροπολογία του ΥΠΕΣ, που αλλάζει το εκλογικό δίκαιο.

Ο Θάνος Παπαϊωάννου εξετάζει το εκλογικό και πολιτικό σύστημα των ΗΠΑ, επιχειρώντας να διερευνήσει αν όλα τα πολιτικά ρεύματα συνεχίζουν να εκφράζονται από τα δύο κόμματα που εναλλάσσονται στην εξουσία.

Η αντιμετώπιση και καταπολέμηση της νεοναζιστικής Ακροδεξιάς, μέλη της οποίας και πάντως τα ηγετικά ενεργούσαν ως εγκληματική οργάνωση, σύμφωνα με την απόφαση του Τριμελούς Εφετείου Κακουργημάτων Αθηνών, πρέπει να συνεχίσει να γίνεται σύμφωνα με τους κανόνες του Κράτους Δικαίου, όπως έχει γίνει μέχρι τώρα, δηλ. με τους κανόνες του ποινικού φιλελευθερισμού όπως αυτοί κατοχυρώνονται θετικιστικά στον ΠΚ και τον ΚΠΔ και βεβαίως με σεβασμό στους κανόνες του Συντάγματος και υπερνομοθετικής ισχύος Συμβάσεις προστασίας Θεμελιωδών Δικαιωμάτων, κυρίως της ΕΣΔΑ.

Ο κοινός νομοθέτης δεν δύναται απλώς, αλλά υποχρεούται να θεσπίσει απαγόρευση συμμετοχής της Χρυσής Αυγής στις εκλογές. Από κει και πέρα, τίθεται και το γενικότερο ζήτημα της απαγόρευσης ή άλλων κυρώσεων κατά των αντιδημοκρατικών κομμάτων, κατ’ εφαρμογήν του άρθρου 29 παρ. 1 Συντ., δηλαδή με τη θέσπιση ενός νέου νόμου περί πολιτικών κομμάτων.

Το εκλογικό σύστημα αλληλεπιδρά με το κομματικό σύστημα και επηρεάζει καθοριστικά τη λειτουργία του πολιτικού συστήματος. Οι βασικές επιλογές του εκλογικού συστήματος ασκούν άμεση επίδραση στην εκλογική συμπεριφορά και στην πολιτική κουλτούρα.

Όλα τα εκλογικά συστήματα με μπόνους είναι εξ ορισμού ύποπτα για αντισυνταγματικότητα, διότι εισάγουν, και μάλιστα ex ante, απόκλιση από την αρχή της ισοδυναμίας της ψήφου, δηλαδή την ισότητα κατ’ αποτέλεσμα της κάθε ψήφου ξεχωριστά, μετά την εξαγωγή της από την κάλπη.

Από την αναλογική σε ένα μεικτό σύστημα που έχει ένα αναλογικό και ένα πλειοψηφικό τμήμα η απόσταση είναι το πολύ 50 έδρες. Ωστόσο, o εκλογικός νόμος δεν είναι μόνο ο κανόνας αντιστοίχισης ποσοστού ψήφων σε ποσοστό εδρών. Θα βοηθήσει σε κάτι η αλλαγή; Μόνο στην ενίσχυση της αυτοδύναμης κυβέρνησης. Αποτελεί ένα μεγάλο ερώτημα γιατί δεν προσπαθούμε να ενισχύσουμε τις συνεργασίες.

Η επίτευξη ευρύτατης συναίνεσης για την διευκόλυνση της ψήφου των εκτός επικρατείας εκλογέων είναι μία δύσκολη υπόθεση ενόψει της ατυχούς ρύθμισης του άρθρου 51 παρ. 4 εδ. β΄ του Συντάγματος. Αναγνωρίζουμε τον κρίσιμο ρόλο του ΚΚΕ για την επίτευξη της απαραίτητης πλειοψηφίας και των όρων που πρόβαλε για την υπερψήφιση της νέας ρύθμισης. Δυστυχώς, οι όροι αυτοί είναι συνταγματικώς προβληματικοί.

Με τη συνταγματική αναθεώρηση του 2001 προστέθηκε στη σχετική συνταγματική ρύθμιση ότι η αρχή της ταυτόχρονης διενέργειας των εκλογών δεν εμποδίζει την άσκηση του εκλογικού δικαιώματος των εκτός Ελλάδας εκλογέων με επιστολική ψήφο ή άλλο πρόσφορο μέσο. Η παράλειψη του νομοθέτη έγινε ακόμη πιο κραυγαλέα μετά το 2010, όταν η οικονομική κρίση οδήγησε στη μετανάστευση εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες.

Η αλλαγή του εκλογικού νόμου ήταν μία από τις βασικές προεκλογικές εξαγγελίες του κυβερνώντος κόμματος. Ο εκλογικός νομοθέτης μπορεί να επαναφέρει το σύστημα bonus, όχι όμως απροϋπόθετο. Η αύξηση του ορίου εισόδου στη Βουλή από 3% σε 4% ή το πολύ σε 5%, είναι οριακά ανεκτή από συνταγματική άποψη. Τα περί αυξήσεως του αριθμού των βουλευτών Επικρατείας σε είκοσι αποτελούν προφανώς εσφαλμένες πληροφορίες. Το άρθρο 51 παρ. 4 του Συντάγματος δεν «δημιουργεί» ex novo ένα δικαίωμα που δεν το είχαν οι Έλληνες του εξωτερικού, αλλά απλώς θέλει να διευκολύνει την άσκησή του (π.χ. με την επιστολική ψήφο).

Το γερμανικό εκλογικό σύστημα είναι εξαιρετικά δύσκολο να εφαρμοστεί στη χώρα μας ατόφιο, όπως εφαρμόζεται στην Γερμανία. Κι αυτό γιατί η συνολική κατανομή των εδρών γίνεται με την απλή αναλογική που σπάνια εξασφαλίζει αυτοδυναμία.

Ο συνδυασμός ισχυρής στρατηγικής προοπτικής και θεσμικής ευελιξίας εξηγεί γιατί το οικοδόμημα του Συντάγματος, μπορεί να συγκλονίστηκε από την βιαιότητα της κρίσης, αλλά τα ιστορικά θεμέλια και ο βασικός θεσμικός σκελετός του άντεξαν. Στην Ελλάδα «το ζην επικινδύνως» δεν ήταν κατά τη διάρκεια της κρίσης υπερβολικό σχήμα λόγου, αλλά δυστυχώς κυριολεξία και πραγματικό υπαρξιακό δράμα.

Τρεις είναι οι υποθέσεις σχηματισμού Κυβέρνησης, μετά τις εκλογές της 7ης Ιουλίου, ανάλογα με την κοινοβουλευτική δύναμη των κομμάτων, καθώς και τις ενέργειες που προβλέπει το Σύνταγμα (άρθρα 37 και 84), σύμφωνα με την αρχή της δεδηλωμένης και τον συνταγματικό σκοπό της κυβερνησιμότητας.

Το αν μας αρέσει ή όχι μια διαφήμιση είναι θέμα αισθητικής. Το αν θα πρέπει να υπόκειται σε λογοκρισία ή άλλους περιορισμούς και γιατί είναι ζήτημα συνταγματικής προστασίας της ελευθερίας της έκφρασης.

Η Σύμβαση του Ο.Η.Ε. για τα δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες αναφέρει ότι τα Κράτη Μέρη πρέπει να εγγυώνται στα ΑμεΑ πολιτικά δικαιώματα και τη δυνατότητα να τα απολαμβάνουν σε ίση βάση με τους άλλους και να εξασφαλίζουν, μεταξύ άλλων, ότι οι εκλογικές διαδικασίες, οι εγκαταστάσεις και τα υλικά είναι κατάλληλα, προσβάσιμα, ευκολονόητα και εύχρηστα. Δυστυχώς, η προσβασιμότητα περιορίζεται στο κατά πόσο ένας κινητικά ανάπηρος με αμαξίδιο μπορεί να μπει σε ένα εκλογικό κέντρο και όχι στην ουσία.

Στην περίπτωση πρόωρων εκλογών λαμβάνει χώρα διάλυση της Βουλής και η Κυβέρνηση διαθέτει συνταγματικά δύο επιλογές: είτε να παραιτηθεί ώστε να διενεργηθούν εκλογές από την «οικουμενική» (από όλα τα κόμματα της Βουλής) ή την «υπηρεσιακή» (με Πρωθυπουργό έναν ή μία εκ των Προέδρων των ανωτάτων δικαστηρίων) Κυβέρνηση είτε να ζητήσει την ανανέωση της λαϊκής εντολής για την αντιμετώπιση εθνικού θέματος εξαιρετικής σημασίας.

Σε μια εκλογή εξίσου σημαντική με την ποσότητα της συμμετοχής είναι και η ποιότητα αυτής, η οποία σχετίζεται άμεσα με δύο ζητήματα: την ποιότητα του γενικότερου πολιτικού λόγου καθώς και την ουσιαστική ενημέρωση του πολίτη για τις πολιτικές προτάσεις και τα πρόσωπα μεταξύ των οποίων επιλέγει.

Βρισκόμαστε μπροστά στο ενδεχόμενο ενός ρεκόρ αποχής του εκλογικού σώματος από τις εκλογές της ερχόμενης Κυριακής, που μάλιστα δεν θα εκφράζει μόνο την αδιαφορία, αλλά σε έντονο βαθμό τη δυσανεξία και την αποδοκιμασία των πολιτών απέναντι σε πρόσωπα και θεσμούς. Πού οφείλεται αυτή η εκλογική συμπεριφορά;

Η προσωπική επίθεση του αναπληρωτή υπουργού Υγείας κατά του υποψήφιου Ευρωβουλευτή της Ν.Δ. κ. Στέλιου Κυμπουρόπουλου αποτελεί πολιτική αντιπαράθεση στην οποία αρμόζει απερίφραστη αποδοκιμασία. Κατά πόσο, όμως, η χρονική στιγμή είναι κατάλληλη για να συγκροτηθεί ένας μείζονος σημασίας κοινοβουλευτικός διάλογος, όπως αυτός τον οποίο συνοδεύει μια πρόταση δυσπιστίας;