Τασόπουλος Γιάννης

Ο Ξενοφών Κοντιάδης και ο Γιάννης Τασόπουλος σχολιάζουν το προτεινόμενο σύστημα διοίκησης των ΑΕΙ, όπως διαμορφώνεται στο νέο νομοσχέδιο του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων.

Ο Γιάννης Τασόπουλος γράφει για το θεωρητικό υπόβαθρο του ιακωβινισμού, τη θέση του στη συνταγματική θεωρία, αλλά και την ελληνική του εκδοχή.

Στην Ελλάδα έχουμε μεγάλη ανάγκη αυστηρής και επώδυνης κριτικής που εκφράζεται με σοβαρά και πειστικά επιχειρήματα. Η διαφωνία για τα συνταγματικά ζητήματα, ενόψει του δικαστικού ελέγχου της συνταγματικότητας των νόμων, πρέπει να προάγει και να εξυψώνει τον δημόσιο διάλογο με αναγωγή στις θεμελιώδεις αρχές του Συντάγματος.

Ο Γιάννης Τασόπουλος υπογραμμίζει τα συνταγματικά θεμέλια της συμμετοχής της Ελλάδας στην Ευρωζώνη, επισημαίνοντας παράλληλα ότι το Σύνταγμα δεν περιορίζεται απλώς στην εξουσιοδότηση του κοινού νομοθέτη και στην απλή παροχή δυνατότητας για τη συμμετοχή ή όχι στην Ο.Ν.Ε., η οποία τελεί στη διακριτική ευχέρεια της εκάστοτε κυβέρνησης και εξαρτάται από την ίδια, αλλά ανάγει τη συμμετοχή της χώρας στη διαδικασία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης σε δεσμευτικό συνταγματικό σκοπό της Πολιτείας.

Ο Γιάννης Τασόπουλος σχολιάζει την τροπολογία περί υποχρεωτικότητας εμβολιασμού των προσώπων άνω των 60 ετών. Συνταγματική ή όχι και με ποια κριτήρια;

Ο Γιάννης Τασόπουλος εξετάζει το κανονιστικό πλαίσιο και τα κριτήρια για την ορθή εφαρμογή της διά ζώσης διδασκαλίας στα ΑΕΙ υπό το πρίσμα του αυτοδιοίκητου, εκφράζοντας τον προβληματισμό του.

Ο Γιάννης Τασόπουλος σχολιάζει την πρόσφατη εγκύκλιο του ΝΣΚ προς τους υπαλλήλους του Υπουργείου Μετανάστευσης & Ασύλου και υπογραμμίζει τα συνταγματικά ζητήματα που εγείρονται.

Ο Γιάννης Τασόπουλος γράφει για την απαγόρευση των βασανιστηρίων, που αποτελεί κατεξοχήν απόλυτο δικαίωμα. Αφορμή, το νέο βιβλίο της Νατάσας Μαυρονικόλα, “Torture, Inhumanity and Degradation under Article 3 of the ECHR: Absolute Rights and Absolute Wrongs” (Hart 2021).

Στο 22ο Βίντεο-Μάθημα της ειδικής εκπαιδευτικής ενότητας Δεκάλεπτα Μαθήματα για το Σύνταγμα, ο Γιάννης Τασόπουλος μιλά για τον έλεγχο συνταγματικότητας των νόμων. Πώς και από ποια όργανα ασκείται, ποια τα κύρια συστήματα ελέγχου και ποιες οι διαφορές μεταξύ τους; Τι ισχύει στη χώρα μας και ποιες οι βασικές αρχές που διέπουν τον θεσμό;

Με αφορμή το νέο βιβλίο του Ξ. Κοντιάδη, “Η περιπετειώδης ιστορία των Επαναστατικών Συνταγμάτων του 1821 – Η θεμελιωτική στιγμή της Ελληνικής Πολιτείας” (εκδ. Καστανιώτη, 2021), ο Γιάννης Τασόπουλος γράφει για τον ρόλο των Συνταγμάτων στην πορεία της χώρας, αλλά και την εξέλιξη της σχέσης των Ελλήνων με το κράτος και τον νόμο.

Με αφορμή τις πρόσφατες εξελίξεις σχετικά με τον τ. Καλλιτεχνικό Διευθυντή του Εθνικού Θεάτρου, ο Γιάννης Τασόπουλος γράφει για την πολιτική ευθύνη της Κυβέρνησης και την αντικειμενική πολιτική ευθύνη των Υπουργών. Εξετάζει το ζήτημα της δημόσιας λογοδοσίας του/ης εκάστοτε Υπουργού, αλλά και τον κίνδυνο που ενέχουν οι προσωπικές αναφορές τόσο από την άποψη της διάκρισης των εξουσιών, όσο και από αυτή της κοινωνικής ηθικής του κράτους δικαίου και της ενδεχόμενης παραβίασης των δικαιωμάτων του κατηγορουμένου.

Με αφορμή τη διαμόρφωση του νέου δικαίου συναθροίσεων, ο Γιάννης Τασόπουλος και η Σταυρούλα Γεωργίου εξετάζουν τρία φαινομενικά αυτοτελή ζητήματα, που όμως διαπλέκονται και αγγίζουν την ουσία της κρίσιμης συνταγματικής επικαιρότητας.

Η συνάντηση με την αστυνομία ενδέχεται να πάρει αναπάντεχη τροπή. Η βιντεοσκοπική καταγραφή της συνδέεται με την υπέρμετρη αστυνομική βία, η οποία έχει επισημανθεί επανειλημμένως. Αυτή είναι η περίπτωση που καταγγέλλεται με την πιο στεντόρεια φωνή. Αλλά το ζήτημα είναι ευρύτερο και θεμελιώδες. Αφορά τη διαφάνεια στη δράση της αστυνομίας και τη λογοδοσία των οργάνων της τάξης, την προστασία των δικαιωμάτων των πολιτών από τους ίδιους τους πολίτες και την αξιοπιστία της ποινικής δίκης. Εξάλλου κρίσιμη είναι η σχέση της τεχνολογίας με τα δικαιώματα, στο σύγχρονο κράτος δικαίου, όχι μόνο ως πηγή διακινδύνευσης, αλλά και ως εργαλείο προστασίας τους.

Η προσπάθεια του Προέδρου Trump να διακρίνει μεταξύ «νόμιμων» και «μη νόμιμων» ψήφων, συγκαταλέγοντας στις τελευταίες και την επιστολική ψήφο που ταχυδρομήθηκε πριν από τις εκλογές αλλά παρελήφθη στα εκλογικά κέντρα λίγες μέρες μετά από αυτές, προβάλλει στις συνθήκες της πανδημίας του κορωνοϊού τελείως προσχηματική και αντίθετη στις αρχές της Αμερικανικής Δημοκρατίας.

Ο νόμος για τις «δημόσιες υπαίθριες συναθροίσεις» ψηφίστηκε από τη Βουλή στις 9.7.2020 με αυξημένη πλειοψηφία 187 βουλευτών. Το σχετικό νομοσχέδιο καταγγέλθηκε πέρα από αντισυνταγματικό και ως αντιδημοκρατικό ή ακόμη και χουντικό. Αλλά στην κοινοβουλευτική επεξεργασία του νομοσχεδίου επήλθαν πολύ σημαντικές βελτιώσεις σε σχέση με την αρχική του μορφή. Ορισμένες από τις πιο προβληματικές πτυχές του αρχικού σχεδίου εξαλείφθηκαν. H σύγκλιση απόψεων που ως ένα βαθμό κατέστη εφικτή στη συνεδρίαση της Βουλής πρόσφερε μία ευχάριστη όσο και ενδιαφέρουσα έκπληξη στους πολίτες.

Κατατέθηκε στη Βουλή το νομοσχέδιο «Δημόσιες υπαίθριες συναθροίσεις και άλλες διατάξεις». Στον πυρήνα της νέας ρύθμισης των δημόσιων υπαίθριων συναθροίσεων βρίσκεται η θέσπιση της υποχρέωσης γνωστοποίησης των συναθροίσεων προς τις αρμόδιες αστυνομικές ή λιμενικές αρχές.

Δεν χρειάζεται να είναι κάποιος Σπαρτιάτης για να ανησυχεί σήμερα για τα δικαιώματα και να αισθάνεται την ανάγκη επαγρύπνησης για τους κινδύνους που τα απειλούν. Η ιδέα ότι τα δικαιώματα είναι μαχητά και πρέπει να σταθμίζονται προκειμένου να αποφεύγεται μείζων βλάβη που απειλεί τον δήμο, όπως η πανδημία από τον κορωνοϊό, δεν αναιρεί την επιτακτική ανάγκη να προσδιορίσουμε με τρόπο πάγιο, όσο γίνεται, τις υποχρεώσεις και τις επιταγές που συνεπάγεται το δικαίωμα για το κράτος.

Τα ατομικά δικαιώματα που κατοχυρώνει το Σύνταγμα προσφέρουν τελικά την εγγύηση προστασίας που νομίζαμε; Τα μέτρα του κορωνοϊού φαίνεται να αποτελούν έμπρακτη διάψευση του χαρακτήρα των δικαιωμάτων ως ασπίδας προστασίας μας, ικανής να αποκρούσει την προσβολή τους. Είναι ο φόβος αυτός βάσιμος;

Δεν μπορεί να θεωρηθεί αντίθετη στην αρχή της αναλογικότητας η επιβολή των απαγορεύσεων και περιορισμών της ελευθερίας κίνησης, με την ΠΝΠ, για ένα σχετικά περιορισμένο χρονικό διάστημα. Υπό τις συνθήκες διαπιστωμένης γεωμετρικής αύξησης των κρουσμάτων και θανάτων εξ αιτίας της επιδημίας του κορωνοϊού, η διασπορά του απειλεί άμεσα και σοβαρά την υγεία του πληθυσμού, όχι ως αφηρημένο αγαθό, αλλά ως κατάσταση καθενός ατομικά, από την οποία εξαρτάται η πραγματική δυνατότητα άσκησης των θεμελιωδών δικαιωμάτων.

Η εξάρτηση μιας δημοσίευσης από προηγούμενη διοικητική άδεια είναι κατ’ αρχήν αντίθετη στο Σύνταγμα. Η απαγόρευση αυτή ισχύει μάλιστα και για τις δημόσιες επιχειρήσεις, που ως Ανώνυμες Εταιρίες διέπονται από το ιδιωτικό δίκαιο. Ωστόσο, ο κανόνας αυτός, αν και πολύ αυστηρός, κάμπτεται σε περίπτωση όπου η δημοσίευση γίνεται σε ειδικά διαφημιστικά πλαίσια, προορισμένα για εμπορική εκμετάλλευση μιας δημόσιας επιχείρησης, όπως συνέβη με την πολύκροτη καμπάνια κατά των αμβλώσεων σε κεντρικούς σταθμούς του Μετρό της Αθήνας.

Το Σύνταγμα ορίζει ότι το απόρρητο των επιστολών και της ελεύθερης ανταπόκρισης ή επικοινωνίας είναι απολύτως απαραβίαστο και απαιτεί εγγυήσεις από τον νόμο για την κάμψη του απορρήτου από τις δικαστικές αρχές προς διακρίβωση ιδιαιτέρως σοβαρών εγκλημάτων.

Ο θεσμός της αναστολής των εργασιών της Βουλής, μπορεί μεν να υφίσταται, αλλά βυθίζει τη Βρετανία σε μία σοβαρότατη συνταγματική κρίση, η οποία θα δούμε πώς θα εξελιχθεί. Είναι και παραμένει ανοικτό το ερώτημα αν συμφέρει ή όχι το Brexit με ή χωρίς συμφωνία. Η πρωτοβουλία για αναστολή των εργασιών της Βουλής σκοπεύει να εμποδίσει τη συζήτηση και τη λήψη απόφασης από τη Βουλή πάνω στην κρίσιμη αυτή στάθμιση, για την οποία είναι αρμόδια.

Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, ο ανώτατος άρχοντας, είναι «πολιτικά ανεύθυνος» με την έννοια ότι για τις πράξεις του την πολιτική ευθύνη φέρει η κυβέρνηση. Αυτό επιτυγχάνεται με τον θεσμό της προσυπογραφής. Στο πλαίσιο αυτό, ένα κρίσιμο ερώτημα που τίθεται αναφορικά με την απόφαση της προηγούμενης κυβέρνησης για το διορισμό της δικαστικής ηγεσίας είναι το εξής: η αρμοδιότητα του ΠτΔ προς έκδοση της πράξης που του προτείνει και προσυπογράφει το υπουργικό συμβούλιο είναι υποχρεωτική για αυτόν ή αντίθετα είναι πράξη διακριτικής ευχέρειας, την οποία μπορεί κατά την κρίση του να αρνηθεί;

Ο συνδυασμός ισχυρής στρατηγικής προοπτικής και θεσμικής ευελιξίας εξηγεί γιατί το οικοδόμημα του Συντάγματος, μπορεί να συγκλονίστηκε από την βιαιότητα της κρίσης, αλλά τα ιστορικά θεμέλια και ο βασικός θεσμικός σκελετός του άντεξαν. Στην Ελλάδα «το ζην επικινδύνως» δεν ήταν κατά τη διάρκεια της κρίσης υπερβολικό σχήμα λόγου, αλλά δυστυχώς κυριολεξία και πραγματικό υπαρξιακό δράμα.

Η τρέχουσα πολιτική πραγματικότητα έφερε στο προσκήνιο διάφορες όψεις της αρχής της αμεροληψίας που συνδέονται με το ζήτημα της υποκρισίας και του κυνισμού στην πολιτική. Αν θέλουμε να ασκήσουμε την εξουσία με αμερόληπτο τρόπο, αυτό συνεπάγεται ορισμένες δεσμεύσεις και περιορισμούς. Μπορεί να ανταποκριθούμε σε αυτό το βάρος, παρότι πολιτικά, κομματικά, δεν συμφέρει. Είναι όμως δύσκολο να έχουμε και τα δύο: το ηθικό πολιτικό επιχείρημα ότι είμαστε αμερόληπτοι και το επιθυμητό αποτέλεσμα να κάνουμε αυτό που μας συμφέρει πολιτικά και προτιμούμε κομματικά.

Το δημοψήφισμα σε μία αντιπροσωπευτική κοινοβουλευτική δημοκρατία πρέπει να είναι συμβουλευτικό, εκτός και εάν ρητή συνταγματική διάταξη επιβάλλει το αντίθετο, πράγμα όμως που αντενδείκνυται. Στο πλαίσιο του συμβουλευτικού αυτού χαρακτήρα επιτρέπεται η επανεξέταση μιας απόφασης, η οποία παρόλη την καλή θέληση και προσπάθεια της πολιτικά υπεύθυνης κυβέρνησης αποδεικνύεται ότι στην πράξη καρκινοβατεί.

Είναι ορθή η επίκριση που έκανε η πρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας σχετικά με την διαρροή της υποτιθέμενης έκβασης της δίκης για τα δώρα των δημοσίων υπαλλήλων; Το πρόβλημα είναι ότι στην Ελλάδα το φαινόμενο της θεσμικής χαλάρωσης διαβρώνει τον ρόλο και την αποστολή της θεσμικής δεοντολογίας.