Το ευρωπαϊκό σύστημα επιτήρησης των συνόρων, το οποίο συστάθηκε σύμφωνα με τον Κανονισμό 1052/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και Συμβουλίου, σκοπό έχει την επιχειρησιακή συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών και της Ένωσης, κατ’ εφαρμογή του άρθρου 80 της ΣΛΕΕ, το οποίο κάνει λόγο για την αρχή της αλληλεγγύης μεταξύ των ευρωπαϊκών κρατών και της δίκαιης κατανομής ευθυνών .Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με πρόταση που απηύθυνε προς το Συμβούλιο της Ένωσης, πρότεινε την έναρξη ανεξάρτητης έρευνας λόγω σοβαρών ισχυρισμών κακομεταχείρισης από την ελληνική Αστυνομία και το ελληνικό Λιμενικό Σώμα στα εξωτερικά σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης (εφεξής ΕΕ). Στο πλαίσιο του προγράμματος αξιολόγησης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής του Κανονισμού 1053/2013, δημοσιεύτηκε στις 24 Φεβρουαρίου του 2022 ένα επίσημο έγγραφο[1], σύμφωνα με το οποίο προτείνεται η διερεύνηση και παρακολούθηση του ελληνικού κράτους για το εάν εφαρμόζει το Schengen Acquis (known as acquis communautaire), το οποίο αποτελεί ένα σώμα νομικών κειμένων αναφορικά με τους κανόνες για την διέλευση των συνόρων της ΕΕ.
Το καθεστώς των προσφυγισσών/προσφύγων:
Το άρθρο 1Α παρ. 2 της Σύμβασης της Γενεύης, ως lex specialis, ορίζει ρητά την ιδιότυπη νομική κατάσταση των προσφυγισσών/προσφύγων διεθνώς, αναγνωρίζοντας επίσημα την προσφυγική ιδιότητα στα πρόσωπα που πληρούν σωρευτικά τις προϋποθέσεις της διάταξης. Σύμφωνα με την ισχύουσα Σύμβαση και την τροποποίηση του πρώτου άρθρου με το Πρωτόκολλο της Νέας Υόρκης του 1967, η έννομη προστασία τους αποτελεί κρατική ευθύνη των συμβαλλόμενων χωρών, τα οποία καλούνται να παράσχουν προσωρινή προστασία, έως ότου τα πρόσωπα αποκτήσουν πλήρη πρόσβαση στη διαδικασία καθορισμού του ατομικού status (διοικητικού καθεστώτος) τους. Καθοριστικό σημείο της Σύμβασης της Γενεύης για το προσφυγικό δίκαιο αποτελεί το άρθρο 33 παρ.1, το οποίο αναφέρεται και ορίζει την αρχή της μη επαναπροώθησης (non-refoulement principle) των προσφυγισσών/προσφύγων, ως στοιχείο της άμεσης προστασίας και του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από τα συμβαλλόμενα κράτη.
Η αρχή της μη επαναπροώθησης:
Η αρχή αυτή υφίσταται στο διεθνές δίκαιο από το 1933, αρχικά ως εθιμικός κανόνας του διεθνούς δικαίου. Από τη γραμματική διατύπωση της διάταξης, η οποία φέρει σύμφωνα με το Σύνταγμα (εφεξής Σ) και δη το άρθρο 28 παρ. 1 υπερνομοθετική ισχύ, προκύπτει ερμηνευτικά ότι στον κανόνα υπάγονται τόσο τα πρόσωπα με ιθαγένεια, όσο και τα ανιθαγενή. Η διάταξη του άρθρου 33 παρ. 1 εφαρμόζεται τόσο πριν, όσο και μετά τη χρονική στιγμή της κτήσης της προσφυγικής ιδιότητας. Η διάταξη προστατεύει δυνητικά τα άτομα ακόμη και προτού εισέλθουν στο έδαφος του κράτους υποδοχής. Από την αρνητική διατύπωση του κανόνα προκύπτει η υποχρέωση του κράτους υποδοχής να απέχει από τυχόν διωκτικές πράξεις. Η εφαρμογή της αρχής περιορίζεται σύμφωνα με τη δεύτερη παράγραφο του άρθρου 33 σε δυο συγκεκριμένες περιπτώσεις, όταν η/ο προσφύγισσα/πρόσφυγας είναι επικίνδυνη/ος για την ασφάλεια του κράτους και όταν έχει τελεσιδικήσει δικαστική απόφαση εις βάρος της/του για διάπραξη σοβαρού αδικήματος. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ανακοίνωσε τη σύσταση ειδικής Επιτροπής, η οποία θα είναι επιφορτισμένη με την εξέταση των παράνομων επαναπροωθήσεων. Η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τις/τους προσφύγισσες/πρόσφυγες σε αναφορά που κατέθεσε στην Επιτροπή επεσήμανε πως μονάχα στις αρχές του 2020, καταγράφηκαν πεντακόσιες σαράντα επαναπροωθήσεις από ξηρά και θάλασσα[2].
Επιπλέον, στην πρόσφατη Έκθεση του Ειδικού Εισηγητή για τα ανθρώπινα δικαιώματα των μεταναστριών/μεταναστών του ΟΗΕ (A/HRC/50/31) αναφέρεται ότι η επιλογή των επαναπροωθήσεων αποτελεί πια μια πάγια πρακτική των ελληνικών αρχών: “In Greece, pushbacks at land and sea borders have become de facto general policy”. Στη παρούσα Έκθεση επισημαίνεται η ανησυχία της ειδικής Επιτροπής για την έλλειψη προσηκόντων μέτρων από το ελληνικό κράτος, τα οποία θα διασφαλίσουν την ασφάλεια και την αξιοπρέπεια των μεταναστριών/μεταναστών. Συγκεκριμένα, αναφέρεται ότι η πρακτική των επαναπροωθήσεων έχει ως αποτέλεσμα μεταξύ άλλων τον αποχωρισμό από την οικογένεια, τη δημιουργία ψυχικού τραύματος, φόβου και μετατραυματικής διαταραχής, όπως άγχους και κατάθλιψης. Ο ειδικός Εισηγητής τονίζει μεταξύ άλλων, πως ο Ν. 4825/2021 θέτει περιορισμούς στην εθελοντική βοήθεια ιδιωτών και Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων (εφεξής ΜΚΟ) για την έρευνα και διάσωση ανθρώπων, ειδικά στη θάλασσα του Αιγαίου, διότι τέθηκαν νέοι όροι συνεργασίας, οι οποίοι απαιτούν την πρότερη άδεια από το ελληνικό Λιμενικό Σώμα.
Επιπρόσθετα, σύμφωνα με την ειδική Έκθεση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (εφεξής ΕΔΔΑ), αναφορικά με την παραβίαση του τέταρτου άρθρου του 4ου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου της ΕΣΔΑ «περί της αναγνώρισης ορισμένων δικαιωμάτων και ελευθεριών πέραν αυτών που ήδη περιλαμβάνονται στη Σύμβαση και στο πρώτο Πρόσθετο Πρωτόκολλο σε αυτήν» απαγορεύεται ρητά η ομαδική απέλαση αλλοδαπών προσώπων. Η ratio της συγκεκριμένης διάταξης αποσκοπεί στην ύπαρξη ενός προστατευτικού πλέγματος ασφαλείας υπέρ των αλλοδαπών προσώπων και της πιθανής κρατικής άρνησης ή παράλειψης per se αξιολόγησης της ατομικής κατάστασης του κάθε προσώπου. Η έκδοση του ειδικού Οδηγού από το ΕΔΔΑ αναφορικά με την ορθή εφαρμογή του τέταρτου άρθρου του 4ου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου της ΕΣΔΑ, τονίζει τις καλές κρατικές πρακτικές και θέτει αυξημένα κριτήρια (standards) προστασίας των ανθρώπινων δικαιωμάτων, επεκτείνοντας την δικαιοδοτική αρμοδιότητα επί σχετικών υποθέσεων. Το ΕΔΔΑ (Grand Chamber) επισημαίνει χαρακτηριστικά στην υπόθεση Hirsi Jamaa and Others v. Italy ότι τόσο το κείμενο του 4ου Πρόσθετου Πρωτοκόλλου, όσο και οι travaux préparatoires δεν αποκλείουν την εφαρμογή της Σύμβασης, πέραν των εθνικών θαλάσσιων συνόρων, δηλαδή και στην ανοιχτή θάλασσα. Ακριβώς, λόγω και της ιδιαιτερότητας του θαλάσσιου περιβάλλοντος, η εφαρμογή της παρούσης Συνθήκης επεκτείνεται και στην ανοιχτή θάλασσα. Επιπλέον, το ΕΔΔΑ στην ίδια υπόθεση χαρακτήρισε ως πρακτική ομαδικής απέλασης τις επαναπροωθήσεις από τις ιταλικές ακτές, καθώς υπόκειται στην απομάκρυνση αλλοδαπών εκτός κρατικών ορίων, με κίνδυνο της ζωής του και συχνά χωρίς την πρότερη δυνατότητα ατομικής αξιολόγησης του εκάστοτε φακέλου πριν την ενεργοποίηση του διοικητικού μηχανισμού της απέλασης. Επιπρόσθετα, στην απόφαση Sharifi and Others v. Italy and Greece, το Δικαστήριο απέρριψε την ένσταση του ιταλικού κράτους πως η εν λόγω αίτηση στερείται ratione materiae, δηλαδή ότι το Δικαστήριο ήταν καθ’ ύλην αναρμόδιο να κρίνει την εγερθείσα αξίωση, καθώς δεν κρίνεται απαραίτητο το στοιχείο, εάν τα αλλοδαπά πρόσωπα προτού απελαθούν είχαν φτάσει προηγουμένως σε ιταλικό έδαφος.
Υπόθεση Safi and Others v. Greece:
Στο παρόν κείμενο θα παρουσιαστούν ευσύνοπτα τα πραγματικά περιστατικά της υπόθεσης και το νομικό σκέλος της πρόσφατης απόφασης. Το ιστορικό της υπόθεσης Safi and Others v. Greece αφορά την καταβύθιση ενός αλιευτικού το 2014 στο Φαρμακονήσι, ανοιχτά του Αιγαίου, το οποίο μετέφερε είκοσι επτά αιτούσες/αιτούντες ασύλου και είχε ως αποτέλεσμα τον θάνατο έντεκα ανθρώπων. Σύμφωνα με την ενάγουσα πλευρά, η καταβύθιση του αλιευτικού οφείλεται στους ελιγμούς του σκάφους του ελληνικού λιμενικού, το οποίο στο πλαίσιο της παράνομης πρακτικής των επαναπροωθήσεων προσφυγισσών/προσφύγων σε τρίτες χώρες και δη στην επίσημα[3] από το ελληνικό κράτος χαρακτηριζόμενη «ασφαλή»[4] Τουρκία[5] – σύμφωνα με την ΚΥΑ 42799/2021 περί εθνικού καταλόγου ασφαλών τρίτων χωρών, όπως τροποποιήθηκε από την ΚΥΑ 458568/2021, κατευθυνόμενο με μεγάλη ταχύτητα προσπάθησε να σπρώξει το εν λόγω σκάφος στη πλευρά των τουρκικών θαλάσσιων συνόρων, με αποτέλεσμα αυτό να ανατραπεί. Στο σημείο αυτό, άξιο αναφοράς είναι το γεγονός ότι σύμφωνα με την τελευταία Έκθεση του Ευρωπαϊκής Επιτροπής[6] επισημαίνεται η αδυναμία εφαρμογής των κανόνων της διεθνούς προστασίας των προσφυγισσών/προσφυγών, η συστηματική παραβίαση της αρχής της μη επαναπροώθησης και των θεμελιωδών δικαιωμάτων του ανθρώπου.
Το Δικαστήριο, σύμφωνα με το άρθρο 41, όρισε καταβολή αποζημίωσης στις/στους ενάγουσες/ενάγοντες, επιδικάζοντας συνολικά το ποσό των 333.000 ευρώ, επί τη βάσει των άρθρων 2, 3 και 13 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (εφεξής ΕΣΔΑ). Αναφορικά, τώρα, με το διατακτικό της υπόθεσης Safi and Others v. Greece, το ΕΔΔΑ έκρινε ότι, σύμφωνα με την παράγραφο 1 του άρθρου 2 της ΕΣΔΑ, τα κράτη μέλη υποχρεούνται να προστατεύσουν την ανθρώπινη ζωή. Κύριο στοιχείο για την αξιολόγηση του βαθμού προστασίας κρίθηκε η παράλειψη των ελληνικών αρχών στη λήψη in concreto θετικών μέτρων, ώστε να διασφαλιστεί η ανθρώπινη ζωή και να παρασχεθεί η ανάλογη ανθρωπιστική βοήθεια, όπως ορίζει ρητά το ειδικό πλαίσιο για τις/τους προσφύγισσες/πρόσφυγες. Επίσης, επί τη βάσει του ίδιου άρθρου, οι ελληνικές αρχές δεν ερεύνησαν αποτελεσματικά τα αίτια και τις συνθήκες υπό τις οποίες βυθίστηκε το εν λόγω αλιευτικό σκάφος, με αποτέλεσμα να μην υπάρχουν ακριβείς λεπτομέρειες για το περιστατικό και για το εάν υπήρξε τελικά επιχείρηση διάσωσης, όπως υποστήριξε το ελληνικό κράτος, στις 20 Ιανουαρίου του 2014 ή εάν επαναπροωθήθηκε το σκάφος στα τουρκικά θαλάσσια σύνορα. Το Δικαστήριο επισημαίνει συγκεκριμένα πως κάποια στοιχεία παρέλκουν λόγω ελλιπούς απόδειξης, όπως παραδείγματος χάριν η απόδειξη του πως οι ελληνικές αρχές επιχείρησαν να μεταφέρουν τις αιτούσες/τους αιτούντες σε μια ναυτική λέμβο, χωρίς τους αναγκαίους διασωστικούς μηχανισμούς και εργαλεία, καθώς σύμφωνα μετις αιτούσες/τους αιτούντες δεν υπήρχαν σωσίβια, γιλέκα κ.ά. Συμπερασματικά, η απρόσκοπτη εφαρμογή της διάταξης του άρθρου 2 και 3 αποτελεί τη βάση των σύγχρονων ευρωπαϊκών δημοκρατικών κοινωνιών, οι οποίες δείχνουν τον ανάλογο σεβασμό στη θεμελιώδη αξία της ανθρώπινης ζωής. Επιπλέον, το Δικαστήριο επεσήμανε την παραβίαση του άρθρου 3 της ΕΣΔΑ περί απαγόρευσης των βασανιστηρίων και της εξευτελιστικής και απάνθρωπης μεταχείρισης, σε συνδυασμό με το άρθρο 7 παρ. 2 του Σ, το οποίο πέραν του θεμελιώδους χαρακτήρα, φέρει και απόλυτη εφαρμογή, καθώς δεν υπόκειται σε περιορισμούς και ειδικές σταθμίσεις. Πιο συγκεκριμένα, το άρθρο 3 προστατεύει αντικειμενικά τα θύματα, που έχουν υποστεί βασανιστήρια ή υφίστανται σωματική ή ψυχική κακομεταχείριση τόσο από το κράτος, όσο και από ιδιώτες. Πέραν της λήψης θετικών μέτρων, το κράτος υποχρεούται συνδυαστικά με το άρθρο 1 της ΕΣΔΑ να διερευνήσει σε δικονομικό επίπεδο τις επιγενόμενες πράξεις παραβίασης του άρθρου. Οι αιτούσες/αιτούντες ισχυρίστηκαν πως υπήρξε σωματικός έλεγχος παρουσία των στρατιωτών και των υπολοίπων αιτουσών/αιτούντων, αφότου υποχρεώθηκαν πρώτα να βγάλουν τα ρούχα τους, ενώπιον τουλάχιστον δεκατριών ανθρώπων σε μια ήδη βεβαρυμμένη σωματική και ψυχολογική κατάσταση. Επίσης, από τις ελληνικές αρχές υπαγορεύτηκε περιορισμός στη δυνατότητα ελεύθερης μετακίνησης, για λόγους ασφαλείας. Η ελληνική πλευρά δεν κατάφερε να προσκομίσει τις απαραίτητες αποδείξεις, ώστε να επιβεβαιώσει τους λόγους εκείνους, οι οποίοι απαιτούσαν τη λήψη αυτού του επαχθούς μέτρου. Τέλος, το Δικαστήριο εντόπισε παραβίαση του άρθρου 13 επί τη βάσει του άρθρου 1 της ΕΣΔΑ, το οποίο φέρει επικουρικό χαρακτήρα, καθώς προϋποθέτει την παραβίαση άλλων διατάξεων της ΕΣΔΑ. Το άρθρο 13 έχει εγγυητικό δικονομικό σκοπό, διασφάλισης των ουσιαστικών δικαιωμάτων της Σύμβασης.
Το επεισόδιο επί της νησίδας του Έβρου:
Στην πρόσφατη καταδίκη της Ελλάδας για την υπόθεση Safi and Others v. Greece στο ΕΔΔΑ, έρχεται να προστεθεί το καταδικαστέο επεισόδιο που έλαβε χώρα το φετινό καλοκαίρι σε μια νησίδα επί τoυ ποταμού Έβρου. Το περιστατικό γνωστοποιήθηκε έπειτα από τις συστηματικές ενέργειες των δυο ΜΚΟ: του «Ελληνικού Συμβουλίου για τις/τους Προσφύγισσες/Πρόσφυγες» και του «Human Rights 360», μέσω σειράς κοινών ανακοινώσεων[7] στους ηλεκτρονικούς ιστότοπους των Οργανισμών και της παράλληλης κατάθεσης δυο αιτήσεων ασφαλιστικών μέτρων στο ΕΔΔΑ (K.A. and Others v. Greece και Application και B.S. and Others v. Greece[8]).[9] Το ΕΔΔΑ επιδίκασε και στις δύο αιτήσεις προσωρινά μέτρα υπέρ των αιτουσών/αιτούντων, υποδεικνύοντας στις ελληνικές αρχές τη μη απομάκρυνση των προσφυγισσών/προσφύγων από το ελληνικό έδαφος και ταυτόχρονα τη σιτιστική και ιατρική αρωγή[10].Οι ελληνικές αρχές, επέδειξαν αργά ανακλαστικά στην εφαρμογή των ευνοϊκών ασφαλιστικών μέτρων του ΕΔΔΑ, επικαλούμενες την έλλειψη κυριαρχικού δικαιώματος επί της νησίδας και τον φόβο πιθανού «θερμού επεισοδίου» στα ελληνοτουρκικά σύνορα[11]. Μεταξύ άλλων, η ελληνική κυβέρνηση έκανε λόγο πως πρόκειται για ένα ακόμη περιστατικό fake news[12], προϊόν της τουρκικής προπαγάνδας[13]. Δυστυχώς, παρά το πλήθος των δημοσιεύσεων όλο αυτό το χρονικό διάστημα, τα ακριβή πραγματικά περιστατικά της υπόθεσης παραμένουν αδιευκρίνιστα. Η προσφυγή του υπουργού Ν. Μηταράκη τελικά στον Άρειο Πάγο[14], με σκοπό την έναρξη εισαγγελικής έρευνας επί της υπόθεσης των «τριάντα οκτώ προσφυγισσών και προσφύγων», ήταν μια αναγκαία ενέργεια, ώστε να διαλευκανθεί το ιστορικό της υπόθεσης και να αποδοθούν τα ορθά στοιχειά στη δημοσιότητα. Πέραν της έριδος επί των κυριαρχικών δικαιωμάτων της νησίδας, χρειάζεται ακόμη να επιβεβαιωθεί επίσημα ο συνολικός αριθμός των εγκλωβισμένων ανθρώπων. Επίσης απαιτείται να διευκρινιστεί, εάν τα αίτια θανάτου του πεντάχρονου κοριτσιού αποδίδονται σε δήγμα σκορπιoύ. Ζήτημα γεννάται και με το σχετικό «δικαίωμα ταφής» του, την οποία σύμφωνα με την ανακοίνωση του «Human Rights 360», ανέλαβε πιθανώς ο Διεθνής Ερυθρός Σταυρός[15].
Αναφορικά τώρα με τα κυριαρχικά δικαιώματα επί της νησίδας, χρήσιμο είναι να επισημανθεί πως υπάρχει διμερής καταγραφή στοιχείων τόσο από τις δυο ΜΚΟ, όσο και από το Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου. Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με ανακοίνωση του «Human Rights 360», από τις 14 Ιουλίου βρέθηκαν εγκλωβισμένες/-οι συνολικά τριάντα οκτώ ατόμων επί μιας νησίδας στο ποταμό Έβρο, η οποία όπως προέκυπτε από τις αρχικές δηλώσεις του «Human Rights 360»[16], αξιολογήθηκε ότι ανήκει σε ελληνικό έδαφος, με την κυβέρνηση να κάνει λόγο πως ανήκει στο τουρκικό κράτος, ισχυρισμός που επιβεβαιώθηκε με την τελευταία ανακοίνωση[17] του ιδρυτή του «Human Rights 360», Επαμεινώνδα Φαρμάκη[18], ο οποίος επισημαίνει μεταξύ άλλων πως λόγω της γεωγραφικής ιδιαιτερότητας της περιοχής η συνοριακή αναγνώριση του κυριαρχικού δικαιώματος επί της νησίδας ήταν δυσχερής, εξού και η αρχική λανθασμένη κρίση πως η νησίδα βρισκόταν επί ελληνικού εδάφους[19]. Το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας με πρόσφατη δημοσιοποίηση επίσημου εγγράφου[20], έπειτα από σχετική επερώτηση στη Βουλή, επισημαίνει ότι η κυριότητα της συγκεκριμένης νησίδας επί του ποταμού Έβρου ανήκει κατά το ήμισυ τόσο στην Ελλάδα, όσο και στην Τουρκία: «Από τα προδιαληφθέντα ευχερώς διαπιστώνεται ότι, η υπόψη νησίδα τέμνεται από την Ε/Τ συνοριακή γραμμή, δημιουργώντας το ελληνικό και το τουρκικό τμήμα αυτής, καθώς και ότι τα σημεία «1», «2» και «3» βρίσκονται στο τουρκικό τμήμα της.»[21]
Έκθεση OLAF:
Η πρόσφατη διαρροή της Έκθεσης της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας κατά της Διαφθοράς (OLAF)[22] για το έτος 2020 από το περιοδικό Spiegel[23] και η επακόλουθη άρνηση της Ολομέλειας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου να εγκρίνει τον οικονομικό απολογισμό της Υπηρεσίας Προστασίας Συνόρων της ΕΕ (εφεξής Frontex) για το έτος 2020 (χορήγηση απαλλαγής) φανερώνει τις πραγματικές διαστάσεις του ζητήματος σε ευρωπαϊκή κλίμακα. Η πράξη της καταψήφισης από την πλειοψηφία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου αποτελεί μια άμεση απάντηση του ευρωπαϊκού δημοκρατικού θεσμού στην ανοχή της Frontex στις συνεχιζόμενες πράξεις παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στα εξωτερικά ευρωπαϊκά σύνορα. Η Υπηρεσία με σχετική ανακοίνωση[24] της παραδέχεται την ύπαρξη παραπτωμάτων και την παραβίαση του Κανονισμού Ευρωπαϊκής Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής (Κανονισμός 1896/2019), καθώς εμποδίστηκε η πρόσβαση σε υπηρεσιακές πληροφορίες του Υπεύθυνου Θεμελιωδών Δικαιωμάτων. Χαρακτηριστικά, επισημαίνει ότι «η Υπηρεσία παίρνει σοβαρά υπόψη του τα πορίσματα των ερευνών, των ελέγχων και άλλων μορφών ελέγχου και τα χρησιμοποιεί ως ευκαιρίες για αλλαγές προς το καλύτερο. Δεσμεύεται να παραδώσει μια καλά λειτουργική και νομικά συμβατή Υπηρεσία που θα τηρεί τις βέλτιστες πρακτικές χρηστής διακυβέρνησης». Στο επίσημο κείμενο της OLAF καταγράφεται η πρότερη γνώση της εκτελεστικής διοίκησης της Frontex για τον παράνομο χαρακτήρα των επαναπροωθήσεων. Παρ’ όλα ταύτα, η Υπηρεσία επέλεξε να συμμετάσχει σε επιχειρήσεις επαναπροώθησης, μέρος των οποίων συγχρηματοδοτούνταν από ελληνικούς οργανισμούς. Επιπλέον, στην Έκθεση καταγράφονται περιστατικά εκφοβισμού των εργαζομένων κατά το στάδιο της καταγραφής και αξιολόγησης των σχετικών υποθέσεων. Τέλος, η Frontex απέσυρε την εναέρια παρακολούθηση καταγραφής των παραβιάσεων.
Καταληκτικά, η αναβάθμιση της εφαρμογής του νομικού πλαισίου με γνώμονα τα διεθνή και ευρωπαϊκά κείμενα κρίνεται απαραίτητη. Η προστασία της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, του δικαιώματος στη ζωή αποτελούν κεκτημένα του διεθνούς και ευρωπαϊκού νομικού πολιτισμού, τα οποία δεν πρέπει να διασαλεύονται λόγω του εκάστοτε εθνικού σχεδίου ασφαλείας, σκοπός του οποίου σύμφωνα πάντα με την πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν θα πρέπει να είναι άλλος από την προστασία και τη διάσωση των ανθρώπινων ζωών και τον περιορισμό της διασυνοριακής εγκληματικότητας. Άλλωστε, όπως ορίζει ρητά το άρθρο 4 παρ. 1 του Κανονισμού 656/2014 «περί κανόνων επιτηρήσεως των εξωτερικών θαλάσσιων συνόρων στο πλαίσιο της επιχειρησιακής συνεργασίας που συντονίζεται από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό για τη Διαχείριση της Επιχειρησιακής Συνεργασίας στα Εξωτερικά Σύνορα των Κρατών Μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης», απαγορεύεται η αποβίβαση σε χώρα, κατά παραβίαση της αρχής της μη επαναπροώθησης, στην οποία το άτομο κινδυνεύει να υποστεί απάνθρωπη και ταπεινωτική μεταχείριση, δίωξη, βασανιστήρια, τιμωρία ή και θανάτωση, λόγω της ιθαγένειας, φυλής, φύλου, σεξουαλικού προσανατολισμού, θρησκεύματος κ.ά.
Ειρήνη Περπερίδου
[1] eu-com-greece-schengen-eval-draft-council-decision-com-2022-99.pdf
[2] https://www.europarl.europa.eu/news/en/press-room/20220624IPR33818/allegations-of-pushbacks-in-greece-the-minister-of-migration-in-parliament
[3] Ν. Μηταράκης: Η Τουρκία είναι ασφαλής τρίτη χώρα για πρόσφυγες (alphatv.gr)
[4] Προσφυγή στο ΣτΕ για το αν η Τουρκία είναι ασφαλής τρίτη χώρα | Η Εφημερίδα των Συντακτών (efsyn.gr)
[5] GCR – Καταρρίπτεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ο χαρακτηρισμός της Τουρκίας ως «ασφαλούς τρίτης χώρας» για τους πρόσφυγες – Να καταργηθεί ο εθνικός κατάλογος ασφαλών τρίτων χωρών
[6] Türkiye Report 2022 (europa.eu)
[7] GCR – Κοινή ανακοίνωση HumanRights360 & Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες – Greek Council for Refugees σχετικά με την υπόθεση της νησίδας
[8] GCR – Επείγουσα ανάγκη διάσωσης προσφύγων που παραμένουν σε νησίδα στον Έβρο επί μια εβδομάδα – Οι Ελληνικές Αρχές να συμμορφωθούν άμεσα με τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου
[9] GCR – Δελτίο τύπου σε συνέχεια και της διευκρίνισης του συνοριακού καθεστώτος της νησίδας στον Έβρο
[10] Άλλη μία παράνομη επαναπροώθηση, εν αγνοία του ΕΔΔΑ και της Εισαγγελίας του Αρείου Πάγου – HumanRights360
[11] GCR – Επείγουσα ανάγκη διάσωσης προσφύγων που παραμένουν σε νησίδα στον Έβρο επί μια εβδομάδα – Οι Ελληνικές Αρχές να συμμορφωθούν άμεσα με τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου
[12] https://www.iefimerida.gr/politiki/romanos-gia-koritsaki-ston-ebro-tha-zitisei-kaneis-syggnomi-gia-fake-news
[13] https://www.newsbomb.gr/ellada/story/1342937/evros-oi-metanastes-kai-ta-fake-news-oi-toyrkoi-i-peripeteia-kai-to-agnooymeno-koritsi
[14] Στον Άρειο Πάγο η υπόθεση των 38 μεταναστών στον Έβρο – Τι δήλωσε ο Ν. Μηταράκης | Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ (kathimerini.gr)
[15] Σχετικά με τη διάσωση των 38 Σύρων και Παλαιστίνιων προσφύγων στον Εβρο – HumanRights360
[16] Σχετικά με τη διάσωση των 38 Σύρων και Παλαιστίνιων προσφύγων στον Εβρο – HumanRights360
[17] Δήλωση του Ιδρυτή της Οργάνωσης, Επαμεινώνδα Φαρμάκη – HumanRights360
[18] HumanRights360 για 38 πρόσφυγες στον Έβρο: Εσφαλμένα θεωρήσαμε ότι η νησίδα βρισκόταν σε ελληνικό έδαφος | Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ (kathimerini.gr)
[19] GCR – Δελτίο τύπου σε συνέχεια και της διευκρίνισης του συνοριακού καθεστώτος της νησίδας στον Έβρο
[20] ΠΡΟΣ: (hellenicparliament.gr)
[21] ΠΡΟΣ: (hellenicparliament.gr)
[22] Systematic Cover-Up by EU Border Police: Revealed: The OLAF report on Frontex (fragdenstaat.de)
[23] Directorate_A_redacted-2.pdf (spiegel.de)
[24] Frontex: Ομολογία ενοχής χωρίς τιμωρία για το πόρισμα της OLAF | Η Εφημερίδα των Συντακτών (efsyn.gr)
