Απαλλοτρίωση είναι η πράξη ενός οργάνου του κράτους ή νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου με την οποία αποφασίζει ότι ένα ακίνητο κάποιου προσώπου είναι απαραίτητο να το πάρει αναγκαστικά το κράτος ή ο δήμος, για να υλοποιήσει ένα σκοπό δημόσιας ωφέλειας που προβλέπεται στο νόμο. Η πράξη αυτή έχει ισχύ υπό προϋποθέσεις, καθώς υπάρχουν άρθρα του Συντάγματος που προστατεύουν τα ατομικά μας δικαιώματα.
H ευρωπαϊκή ενοποίηση στηρίχθηκε εξαρχής στο Δίκαιο και εξελίχθηκε στη βάση δικαιικών θεσμών. Σήμερα, εποχή στην οποία η Ευρωπαϊκή Ένωση διέρχεται δομική κρίση, το Κράτος Δικαίου και το αξιακό υπόβαθρο που το συνοδεύει συνιστούν έναν εκ των βασικών αξόνων γύρω από τους οποίους οφείλει να συγκροτηθεί η ενωσιακή ταυτότητα.
Η συνταγματική πρόταση του Ρήγα Βελεστινλή, που διατυπώθηκε στον απόηχο των πολιτικών και συνταγματικών εξελίξεων της Γαλλικής Επανάστασης, είχε ως επίκεντρο την εγκαθίδρυση ενός ενιαίου κράτους, ενός κράτους με συγκεντρωτικό χαρακτήρα. Η πολιτεία αυτή θα χαρακτηριζόταν από πολυφωνία, αποτελώντας ένα πολυεθνικό κράτος. Η πολιτεία του Ρήγα ήταν η «Ελληνική Δημοκρατία», δηλαδή ένα κράτος ελληνικό με την αρχή της λαϊκής κυριαρχίας να βρίσκεται στον πυρήνα της συνταγματικής ιδεολογίας.
Τα Συντάγματα των Επτανήσων διακρίνονταν για τον ολιγαρχικό τους χαρακτήρα, καθώς όλα λίγο-πολύ στηρίζονταν στην τοπική αριστοκρατία, ωστόσο, δεν στερούνταν φιλελεύθερου προσανατολισμού. Η σημασία τους έγκειται στο ότι αποτέλεσαν σημαντικά στοιχεία εμπλουτισμού του πολιτειολογικού προβληματισμού στον προεπαναστατικό ελλαδικό χώρο.
Μια σειρά προκηρύξεων που εκδόθηκαν στο πλαίσιο έναρξης του Αγώνα της Ανεξαρτησίας (1821), αν και δεν αντιπροσώπευαν ολοκληρωμένα συνταγματικά κείμενα, διακήρυτταν την κυριαρχία και ανεξαρτησία του εκκολαπτόμενου ελληνικού κράτους και αναδείκνυαν τις θεμελιώδεις αρχές επί των οποίων οι επαναστατημένοι Έλληνες φιλοδοξούσαν να οικοδομήσουν τη νεοπαγή πολιτεία τους.
Ο Αγώνας της Ελληνικής Ανεξαρτησίας συνδέθηκε από την πρώτη στιγμή με το αίτημα των επαναστατημένων Ελλήνων για εγκαθίδρυση συνταγματικού πολιτεύματος. Το αίτημα αυτό εκφράστηκε αρχικά με την ψήφιση των αυτοσχέδιων «τοπικών πολιτευμάτων», δηλαδή συνταγματικών κειμένων που καταρτίσθηκαν και ίσχυσαν σε περιφερειακό επίπεδο κατά τις απαρχές του Αγώνα της Ανεξαρτησίας (1821).
Όλα τα Συντάγματα της Εθνεγερσίας διακήρυσσαν το δημοκρατικό (αβασίλευτο) χαρακτήρα του πολιτεύματος και περιείχαν εκτενείς καταλόγους θεμελιωδών δικαιωμάτων. Ωστόσο, στο πλαίσιο ανάδειξης των πρώτων κομματικών σχηματισμών στην Ελλάδα υπό την επήρεια των Μεγάλων Δυνάμεων της εποχής (Αγγλία, Γαλλία, Ρωσία) η επικρατούσα πολιτική αντιπαράθεση οδήγησε σύντομα στην εμφύλια διαμάχη (1823-1825), εξέλιξη η οποία υπονόμευσε την εφαρμογή των υιοθετηθέντων από τις Εθνικές Συνελεύσεις των Ελλήνων Συνταγμάτων.
Ενώ η εκπαίδευση δεν αποτελεί μια συνηθισμένη υπηρεσία ώστε να αφεθεί στο «αόρατο χέρι» της αγοράς, η αναντίρρητη ωστόσο ανάγκη για αυξημένη δημόσια μέριμνα, στο όνομα του κοινωνικού αγαθού της παιδείας και του θεμελιώδους δικαιώματος στην εκπαίδευση, δεν προϋποθέτει αναγκαστικά τη δημιουργία κρατικού μονοπωλίου.
Η διακυβέρνηση της χώρας από τον Ιωάννη Καποδίστρια σφραγίστηκε από την προσπάθειά του να εξασφαλίσει το δυτικό προσανατολισμό του νεοσύστατου ελληνικού κράτους με τη θεσμική αναδιοργάνωσή του. Για το σκοπό αυτό προέβη στη συγκρότηση ενός νέου πολιτειακού «προσωπικού καθεστώτος». Μια σειρά, ωστόσο, από θεσμικές δράσεις σηματοδότησαν τη στροφή της καποδιστριακής πολιτείας προς αυταρχικότερες κατευθύνσεις, με τη σταδιακή απομάκρυνση από το ιστορικό-θεσμικό κεκτημένο της περιόδου της Εθνεγερσίας.
Ο θεσμός της κατάστασης πολιορκίας σε μέρος ή στο σύνολο της επικράτειας μπορεί να εφαρμοστεί τόσο σε περίπτωση εσωτερικής απειλής όσο και σε περίπτωση πολέμου και εξωτερικής απειλής της χώρας. Ο εκτελεστικός του Συντάγματος νόμος (566/1977) τίθεται σε εφαρμογή εφόσον υπάρξει απόφαση της Βουλής, που λαμβάνεται μετά από πρόταση της Κυβέρνησης και με την αυξημένη πλειοψηφία των 180 βουλευτών.
Αν σε ενδιαφέρει να ενημερώνεσαι άμεσα για τις νέες δημοσιεύσεις και τις δράσεις του Syntagma Watch, τότε εγγράψου στο newsletter μας!
It’s easy: all we need is your email & your eternal love. But we’ll settle for your email.
