Search
Close this search box.

Είναι αντιθεσμικό και αντισυνταγματικό να κυβερνάει συνεχώς η εκτελεστική εξουσία με Πράξεις Νομοθετικού Περιεχομένου;

Την περίοδο της οικονομικής κρίσης αξιοποιήθηκε κατά κόρον ο θεσμός της πράξης νομοθετικού περιεχομένου. Ενδεικτικά, το 2012, χρονιά κορύφωσης της οικονομικής κρίσης, εκδόθηκαν συνολικά 25 πράξεις νομοθετικού περιεχομένου, περισσότερες δηλαδή από όσες είχαν εκδοθεί το διάστημα από το 2000 έως το 2011.

Ερώτηση Πολίτη:

«Είναι αντιθεσμικό και αντισυνταγματικό να κυβερνάει συνεχώς η εκτελεστική εξουσία (κυβέρνηση) με Πράξεις Νομοθετικού Περιεχομένου παραγκωνίζοντας το κοινοβούλιο; Τι προβλέπει το σύνταγμα για τις Πράξεις Νομοθετικού Περιεχομένου»;

Απάντηση:

Οι αυστηρές προϋποθέσεις του Συντάγματος

Το Σύνταγμα (άρθρο 44 παρ. 1) επιτρέπει την έκδοση πράξεων νομοθετικού περιεχομένου μόνο σε έκτακτες περιπτώσεις εξαιρετικά επείγουσας και απρόβλεπτης ανάγκης. Σε αυτές τις περιπτώσεις, το Σύνταγμα εξουσιοδοτεί τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, μετά από πρόταση του Υπουργικού Συμβουλίου, να εκδίδει τις πράξεις νομοθετικού περιεχομένου που αποτελούν ουσιαστικούς νόμους.

Ως ουσιαστικούς νόμους χαρακτηρίζουμε τους νόμους που παράγονται χωρίς τη συμμετοχή του Κοινοβουλίου, χωρίς δηλαδή τη σύμπραξη του κατεξοχήν φορέα της νομοθετικής εξουσίας. Αντιλαμβάνεται, λοιπόν, κάποιος εύκολα ότι πρόκειται για μια παρέκκλιση από τη διάκριση των εξουσιών, την οποία επιτρέπει το Σύνταγμα λόγω εκτάκτων αναγκών. Ως εκ τούτου, είναι μια εξαιρετική διαδικασία, στην οποία το Υπουργικό Συμβούλιο οφείλει να καταφεύγει με φειδώ κι εφόσον συντρέχουν οι αυστηρές προϋποθέσεις που ορίζει το Σύνταγμα. Για παράδειγμα, μια φυσική καταστροφή ή ο άμεσος κίνδυνος κατάρρευσης των τραπεζών, αναμφίβολα, δικαιολογούν την άμεση επέμβαση της εκτελεστικής εξουσίας χωρίς την παραμικρή καθυστέρηση.  

Ο ρόλος του Υπουργικού Συμβουλίου και της Βουλής

Από την άλλη, μόνος αρμόδιος να κρίνει, εάν συντρέχουν οι έκτακτες εκείνες περιστάσεις που δικαιολογούν την έκδοση της πράξης νομοθετικού περιεχομένου είναι το ίδιο το Υπουργικό Συμβούλιο. Τα δικαστήρια έχουν κατ’ επανάληψιν δεχτεί, αν και όχι χωρίς αντίλογο, ότι η συνδρομή των εκτάκτων περιστάσεων είναι πολιτικό ζήτημα και δεν υπόκειται σε δικαστικό έλεγχο. Παλαιότερα, ο συνταγματολόγος Αλέξανδρος Σβώλος είχε υποστηρίξει την άποψη ότι δεν ελέγχεται το πώς αιτιολογείται μια κατάσταση ανάγκης, αλλά, πάντως, θα πρέπει να διατυπώνεται αιτιολογία ως μια ελάχιστη εγγύηση.

Στην πράξη, είναι παντελώς ανέλεγκτο το Υπουργικό Συμβούλιο, όταν κρίνει το έκτακτο των περιστάσεων; Η Κυβέρνηση οφείλει, σύμφωνα με το Σύνταγμα, να υποβάλει την πράξη νομοθετικού περιεχομένου στη Βουλή για κύρωση το αργότερο εντός σαράντα ημερών από την έκδοσή της. Αν δεν την υποβάλει εγκαίρως, ή εάν η Βουλή δεν την κυρώσει εντός τριών μηνών από την υποβολή της, τότε η πράξη νομοθετικού περιεχομένου παύει να ισχύει στο εξής.

Συνεπώς, εάν η Βουλή κρίνει ότι το Υπουργικό Συμβούλιο προσέφυγε στην εξαιρετική αυτή νομοθετική διαδικασία χωρίς επαρκείς λόγους, ή εάν δεν συμφωνεί με το ίδιο το περιεχόμενο της πράξης νομοθετικού περιεχομένου, μπορεί να μην την κυρώσει κι έτσι να επιφέρει τη λήξη της. Βεβαίως, στην κοινοβουλευτική δημοκρατία η Κυβέρνηση απολαύει της εμπιστοσύνης της Βουλής, κι έτσι κατά κανόνα η Βουλή στηρίζει τις πρωτοβουλίες της Κυβέρνησης. Ωστόσο, η διαδικασία της κύρωσης της πράξης νομοθετικού περιεχομένου από τη Βουλή αποτελεί μιαν ασφαλιστική δικλείδα.

Το Σύνταγμά μας περιέλαβε στις διατάξεις του αυτήν την έκτακτη νομοθετική διαδικασία με σκοπό να υπάρχει κάποιος έλεγχος στην εκτελεστική εξουσία. Διότι η σιγή των προηγούμενων Συνταγμάτων ως προς το ζήτημα αυτό είχε οδηγήσει σε μιαν άτυπη πρακτική, με την ανοχή της νομολογίας: Το Υπουργικό Συμβούλιο εξέδιδε συχνά, όπως το έκρινε, πράξεις που περιείχαν πρωτογενείς κανόνες δικαίου, κανόνες δηλαδή που δεν στηρίζονταν σε κάποιο νόμο του Κοινοβουλίου. Οι πράξεις αυτές, ενίοτε, ούτε υποβάλλονταν για συζήτηση και ψήφιση στη Βουλή, ούτε, άλλες φορές, δημοσιεύονταν στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Αυτό το φαινόμενο ήταν ένα πλήγμα όχι μόνο για την αρχή της διάκρισης των εξουσιών, αλλά και για τη δημοκρατική αρχή, που εγγυάται τη δημοσιότητα.   

Βασιλική Χρήστου
Διδάκτωρ Συνταγματικού Δικαίου

Σου άρεσε το άρθρο, αλλά σου δημιούργησε νέες απορίες;

Έχεις και άλλα ερωτήματα που σε απασχολούν σε σχέση με το Σύνταγμα, τους Θεσμούς, τα δικαιώματα και τη λειτουργία της Δημοκρατίας;

Σχετικά Άρθρα

Η συνεχής φορολογική αναπροσαρμογή αντιβαίνει στο πνεύμα της οικονομικής ισότητας;

Η συνεχής φορολογική αναπροσαρμογή, η συνεχής, δηλαδή εισαγωγή νέων, αποσπασματικών ρυθμίσεων που εν μέρει καταργούν τις προηγούμενες, εν μέρει τις διατηρούν και που καταλαμβάνουν μία μερίδα των διοικουμένων και αφήνουν έξω άλλη που τελεί υπό σχεδόν πανομοιότυπη πραγματική και νομική κατάσταση, σαφώς και παραβιάζουν την ισότητα απέναντι στον νόμο και την ισότητα ενώπιον των φορολογικών βαρών.

Περισσότερα

Μια πράξη νομοθετικού περιεχομένου (ΠΝΠ) μπορεί να έχει αναδρομική ισχύ;

Η Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου (ΠΝΠ) συνιστά ιδιότυπη νομοθετική πράξη που κατά την πρώτη φάση εκδίδεται ως κανονιστική διοικητική πράξη (ουσιαστικός νόμος) και εν συνεχεία αφού κυρωθεί κατά την συνήθη δικαιοπαραγωγική διαδικασία αποκτά και μάλιστα αναδρομικά όπως ορίζει ρητά το άρθρο 44 παρ. 1 Σ ισχύ τυπικού νόμου.

Περισσότερα

Θέλεις να μαθαίνεις

πρώτος τα νέα μας;

Αν σε ενδιαφέρει να ενημερώνεσαι άμεσα για τις νέες δημοσιεύσεις και τις δράσεις του Syntagma Watch, τότε εγγράψου στο newsletter μας!

Αυτός ο ιστότοπος για τη διευκόλυνση της λειτουργίας του και προκειμένου να σας παρέχει μια προσωποποιημένη εμπειρία χρησιμοποιεί cookies. Για να ενημερωθείτε για τη χρήση των cookies και τις σχετικές ρυθμίσεις μπορείτε να επιλέξετε εδώ

JOIN THE CLUB!

It’s easy: all we need is your email & your eternal love. But we’ll settle for your email.

Subscribe

* indicates required
Email Format

Please select all the ways you would like to hear from Syntagma Watch:

You can unsubscribe at any time by clicking the link in the footer of our emails. For information about our privacy practices, please visit our website.

We use Mailchimp as our marketing platform. By clicking below to subscribe, you acknowledge that your information will be transferred to Mailchimp for processing. Learn more about Mailchimp's privacy practices here.