Έξι είναι τα κρίσιμα ερωτήματα σχετικά με τη διαδικασία παροχής ψήφου εμπιστοσύνης στην Κυβέρνηση:
Οφείλει ο πρωθυπουργός να ζητήσει την παροχή ψήφου εμπιστοσύνης;
Κανείς δεν μπορεί να υποχρεώσει τον πρωθυπουργό να υποβάλει πρόταση παροχής ψήφου εμπιστοσύνης. Η απώλεια της δεδηλωμένης συνιστά τον σοβαρότερο πιθανό λόγο για να ζητήσει την επιβεβαίωση της εμπιστοσύνης της Βουλής. Σε μια τέτοια περίπτωση η υποβολή της πρότασης αυτής αποτελεί μονόδρομο για τον πρωθυπουργό, εφόσον θέλει να αποφύγει την προκήρυξη πρόωρων εκλογών. Επίσης, ο πρωθυπουργός έχει τη δυνατότητα να μετατρέψει μία πρόταση δυσπιστίας της αντιπολίτευσης σε πρόταση ψήφου εμπιστοσύνης, αν και επ’ αυτού υπάρχουν και αντίθετες γνώμες.
Τι όπλα είχε στη φαρέτρα της η Αντιπολίτευση αν χάσει τη δεδηλωμένη η κυβέρνηση;
Η μόνη δυνατότητα της Αντιπολίτευσης είναι η κατάθεση πρότασης δυσπιστίας κατά της Κυβέρνησης, που για να γίνει δεκτή θα πρέπει να υπερψηφιστεί από τουλάχιστον 151 βουλευτές.
Ποια είναι η απαιτούμενη πλειοψηφία για την παροχή ψήφου εμπιστοσύνης;
Σύμφωνα με το Σύνταγμα (άρθρο 84) η πρόταση για παροχή ψήφου εμπιστοσύνης που καταθέτει ο πρωθυπουργός αρκεί να υπερψηφιστεί από την πλειοψηφία των παρόντων βουλευτών, συγκεντρώνοντας τουλάχιστον 120 θετικές ψήφους.
Γιατί ο πρωθυπουργός έχει θέσει κατά το παρελθόν ψηλότερα τον πήχη, δηλαδή στην απόλυτη πλειοψηφία του συνόλου των βουλευτών (151);
Η επιλογή του αυτή έχει κατ’ αρχάς πολιτική σημασία και αφορά το εύρος της νομιμοποίησης της Κυβέρνησης. Πρακτικά η συγκέντρωση μιας τέτοιας πλειοψηφίας σηματοδοτεί τη δυνατότητα της Κυβέρνησης να νομοθετεί χωρίς να αναζητά κάθε φορά κοινοβουλευτικές συμμαχίες.
Ποιες θα είναι οι επιπτώσεις αν δεν συγκεντρωθούν οι προηγούμενες πλειοψηφίες;
Σε περίπτωση που δεν συγκεντρωθεί η απόλυτη πλειοψηφία του συνόλου των βουλευτών, αλλά πλειοψηφία τουλάχιστον 120 βουλευτών, η Κυβέρνηση θα έχει μεν λάβει ψήφο εμπιστοσύνης, όμως είναι προφανές ότι η διάρκεια του βίου της θα είναι πλέον περιορισμένη. Αν δεν συγκεντρώσει ούτε την πλειοψηφία των 120, τότε η Κυβέρνηση θα πρέπει να παραιτηθεί αμέσως και, αν αποτύχει ο σχηματισμός νέας Κυβέρνησης που να μπορεί να λάβει την εμπιστοσύνη της Βουλής, θα προκηρυχθούν εκλογές.
Αν συγκεντρώσει η Κυβέρνηση την απόλυτη πλειοψηφία των 151 βουλευτών, ο βίος της μπορεί να παραταθεί μέχρι το τέλος της βουλευτικής περιόδου και τη διενέργεια εκλογών τον ερχόμενο Οκτώβριο;
Σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο, τυπικά η συνταγματική επιταγή θα έχει γίνει σεβαστή.
Ξενοφών Κοντιάδης
Καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου, Πρόεδρος του Ιδρύματος Θεμιστοκλή και Δημήτρη Τσάτσου
* Φωτογραφία: Γιώργης Γερόλυμπος.