Search
Close this search box.

Ουκρανία: Συνταγματικά παιχνίδια πολέμου

Ο Σπύρος Βλαχόπουλος αναλύει τις συνταγματικές πτυχές της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Η πρόσφατη εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία αποτελεί κατάφωρη παραβίαση του διεθνούς δικαίου, όπως έχει ήδη αναλυθεί πολλές φορές. Λιγότερο γνωστές είναι οι συνταγματικές πτυχές της εισβολής, η οποία επιχειρείται να τεκμηριωθεί με το άρθρο 61 του Συντάγματος της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Σύμφωνα με το εν λόγω άρθρο, η «Ρωσική Ομοσπονδία εγγυάται στους πολίτες προστασία και ενίσχυση και στο εξωτερικό». Στο πλαίσιο αυτό, αναφέρεται ότι εκατοντάδες χιλιάδες κάτοικοι των περιοχών Ντονέτσκ και Λουγκάνσκ έλαβαν τη ρωσική ιθαγένεια το τελευταίο χρονικό διάστημα, ενώ με τον ίδιο τρόπο επιχειρήθηκε να δικαιολογηθεί και η επέμβαση της Ρωσίας στη Νότια Οσετία το 2008.

Δεν χρειάζεται να τονισθεί ότι η προστασία των Ρώσων πολιτών στην Ουκρανία αποτελούσε απλά την πρόφαση, όπως αποδεικνύεται και από την επέκταση των πολεμικών επιχειρήσεων σε ένα μεγάλο μέρος της ουκρανικής επικράτειας. Από νομική άποψη, η αυτονόητη υποχρέωση κάθε Κράτους να προστατεύει τους πολίτες της δεν δικαιολογεί προσβολές της εδαφικής ακεραιότητας άλλων Κρατών, σε κάθε δε περίπτωση η προστασία αυτή θα πρέπει να παρέχεται εντός του πλαισίου που προδιαγράφεται από το διεθνές δίκαιο. Καμία συνταγματική διάταξη δεν επιτρέπεται να παραβιάζει θεμελιώδεις κανόνες του διεθνούς δικαίου που αποτελούν τη βάση για την ειρηνική συνύπαρξη των Κρατών.

Υπάρχει όμως και κάτι άλλο: Το άρθρο 61 δεν είναι η μόνη διάταξη του Συντάγματος της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Το ίδιο Σύνταγμα στο προοίμιό του αναφέρεται στις παγκοσμίως αναγνωρισμένες αρχές της ισότητας και του αυτοπροσδιορισμού των λαών, ενώ στο άρθρο 17 ορίζεται εμφατικά ότι η Ρωσική Ομοσπονδία θα αναγνωρίζει και θα προστατεύει τα ανθρώπινα δικαιώματα και ελευθερίες σύμφωνα με τις παγκόσμια αναγνωρισμένες αρχές και κανόνες του διεθνούς δικαίου. Περαιτέρω, το άρθρο 20 κατοχυρώνει το δικαίωμα στη ζωή και το άρθρο 21 προστατεύει την ανθρώπινη αξία. Μάλιστα, ενώ το άρθρο 56 προβλέπει ότι είναι δυνατός ο περιορισμός των ατομικών ελευθεριών σε συνθήκες κατάστασης ανάγκης και προκειμένου να προστατευθεί η ασφάλεια των πολιτών, το ίδιο άρθρο απαγορεύει προσβολές της ανθρώπινης ζωής και αξιοπρέπειας ακόμα και σε έκτακτες συνθήκες. Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία παραβιάζει προφανώς την ουσία και το πνεύμα όλων αυτών των διατάξεων.  

Δεν είναι η πρώτη φορά, και δυστυχώς μάλλον δεν θα είναι η τελευταία, που το Σύνταγμα χρησιμοποιείται ως επίφαση νομιμότητας για παράνομες ενέργειες. Όσον αφορά δε τις παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου, επιβεβαιώνεται για μια ακόμη φορά ο Αλέξανδρος Σβώλος, ο οποίος αναλύοντας την έννοια της κυριαρχίας το 1934 έγραφε ότι «οι περιορισμοί των κρατών θα βασίζωνται κατ’ ανάγκην επί της αυτοδεσμεύσεως και εις την πράξιν θα τηρούνται υποχρεωτικώς μεν υπό των ασθενεστέρων, προαιρετικώς δε υπό των ισχυροτέρων κρατών». 

Σπύρος Βλαχόπουλος
Καθηγητής Νομικής Σχολής ΕΚΠΑ

Πηγή: Αναδημοσίευση από την εφημερίδα Η Καθημερινή, 08.03.2022

Σου άρεσε το άρθρο, αλλά σου δημιούργησε νέες απορίες;

Έχεις και άλλα ερωτήματα που σε απασχολούν σε σχέση με το Σύνταγμα, τους Θεσμούς, τα δικαιώματα και τη λειτουργία της Δημοκρατίας;

Σχετικά Άρθρα

Ο ρόλος του δικαστή στην πανδημία (video-podcast)

Το Syntagma Watch, ανταποκρινόμενο στην ανάγκη για εμπεριστατωμένη ενημέρωση κάθε ενδιαφερόμενου στη δύσκολη αυτή περίοδο της πανδημίας του Κορωνοϊού, ξεκινάει μια σειρά από βίντεο με εξειδικευμένους επιστήμονες, τα οποία επικεντρώνονται σε βασικά θεσμικά και συνταγματικά ζητήματα που εγείρει στη δημόσια σφαίρα η κρίση της πανδημίας.

Περισσότερα

Θέλεις να μαθαίνεις

πρώτος τα νέα μας;

Αν σε ενδιαφέρει να ενημερώνεσαι άμεσα για τις νέες δημοσιεύσεις και τις δράσεις του Syntagma Watch, τότε εγγράψου στο newsletter μας!

Αυτός ο ιστότοπος για τη διευκόλυνση της λειτουργίας του και προκειμένου να σας παρέχει μια προσωποποιημένη εμπειρία χρησιμοποιεί cookies. Για να ενημερωθείτε για τη χρήση των cookies και τις σχετικές ρυθμίσεις μπορείτε να επιλέξετε εδώ

JOIN THE CLUB!

It’s easy: all we need is your email & your eternal love. But we’ll settle for your email.

Subscribe

* indicates required
Email Format

Please select all the ways you would like to hear from Syntagma Watch:

You can unsubscribe at any time by clicking the link in the footer of our emails. For information about our privacy practices, please visit our website.

We use Mailchimp as our marketing platform. By clicking below to subscribe, you acknowledge that your information will be transferred to Mailchimp for processing. Learn more about Mailchimp's privacy practices here.