Πώς μπορεί ο πολίτης να υπερασπιστεί τα δικαιώματά του απέναντι στον εξουσιαστή-κράτος;

Δεν είναι αρμόδιοι οι πολίτες να κρίνουν τη συνταγματικότητα των νόμων ή τη νομιμότητα των διοικητικών πράξεων, ούτε έχουμε ένα σύστημα λαϊκής απονομής δικαιοσύνης ή βέβαια αυτοδικίας όλων ημών, όταν αισθανόμαστε ότι ο κανόνας δικαίου θίγει τα δικαιώματά μας και παραβιάζει το Σύνταγμα. Αυτή η αρμοδιότητα ανήκει στη δικαστική εξουσία.

Ερώτημα Πολίτη:

Η ίδια η πολιτεία, κάποιες φορές, ψηφίζει νόμους ή παίρνει αποφάσεις που είναι αντισυνταγματικές. Πώς μπορεί να αντιδράσει ο πολίτης; Πώς μπορεί να υπερασπιστεί τα δικαιώματά του απέναντι στον εξουσιαστή-κράτος;

Απάντηση:

Η σχέση Κράτους-πολίτη προϋποθέτει την αναγκαία για την κοινωνική ειρήνη και συνύπαρξη εξουσίαση του πρώτου, όπως αυτή νομικά εκδηλώνεται με τους δεσμευτικούς για όλους μας κανόνες δικαίου, το Σύνταγμα, τους νόμους και τις αποφάσεις της Διοίκησης. Στην πραγματικότητα, οι κανόνες αυτοί, σε μια σύγχρονη δημοκρατία, είναι αυτοί που εμείς οι ίδιοι θέλουμε, μέσω των αντιπροσώπων μας, και για αυτό διαθέτουν καταρχάς το τεκμήριο της νομιμότητας, αλλά και της πολιτικής νομιμοποίησής τους.

Ωστόσο, είναι προφανές, ότι ο νομοθέτης ή η Διοίκηση μπορεί συχνά να κάνουν λάθος, να ψηφίζουν νόμους ή να παίρνουν αποφάσεις που είναι αμφιλεγόμενες ως προς τη νομιμότητά τους και τη συμφωνία τους με το Σύνταγμα. Συνεπώς, η κρατική κυριαρχία δεν μπορεί να είναι απόλυτη, καθολική και αδιαμφισβήτητη, ούτε αυθαίρετη και νομικά πρέπει να ελέγχεται διαρκώς και να οριοθετείται από το Σύνταγμα και τους νόμους.

Έτσι διασφαλίζεται ότι ο νόμος ή η απόφαση της Διοίκησης συμφωνεί με την εντολή που έχουν δώσει στους αντιπροσώπους τους οι πολίτες και η οποία δεν μπορεί να έχει, σε καμία περίπτωση, παρότι είναι ελεύθερη, ως περιεχόμενό της οποιαδήποτε παράνομη και αντισυνταγματική πράξη.

Η αρμοδιότητα της δικαστικής εξουσίας να κρίνει τη συνταγματικότητα των νόμων

Δεν είναι, όμως, αρμόδιοι οι πολίτες να κρίνουν τη συνταγματικότητα των νόμων ή τη νομιμότητα των διοικητικών πράξεων, ούτε έχουμε ένα σύστημα λαϊκής απονομής δικαιοσύνης ή βέβαια αυτοδικίας όλων ημών, όταν αισθανόμαστε ότι ο κανόνας δικαίου θίγει τα δικαιώματά μας και παραβιάζει το Σύνταγμα. Αυτή η αρμοδιότητα ανήκει στη δικαστική εξουσία και ενώπιον εκείνης μπορεί ο πολίτης να προσφύγει και να αντιδράσει προς υπεράσπιση του νόμιμου συμφέροντός του.

Στην Ελλάδα, ο έλεγχος της συνταγματικότητας των νόμων διενεργείται από όλα τα δικαστήρια της έννομης τάξης, στο πλαίσιο μιας συγκεκριμένης δικαστικής διαφοράς, και έτσι κατοχυρώνεται το δικαίωμα του καθενός, αφενός να προσβάλει μια πράξη που τον θίγει, αφετέρου να θέσει στο αρμόδιο δικαστικό σώμα το ζήτημα της συμφωνίας μιας διάταξης νόμου με το Σύνταγμα.

Η μόνη περίπτωση που οι πολίτες μπορούν να αντιδράσουν οι ίδιοι – και μάλιστα «με κάθε μέσο» – είναι, σύμφωνα με την ακροτελεύτια διάταξη του Συντάγματος (άρθρο 120 παρ.4 του Συντάγματος, το περίφημο «δικαίωμα αντίστασης»), όταν καταλύεται με τη βία το ίδιο το Σύνταγμα, όταν κινδυνεύει δηλαδή στην πράξη και συνολικά η βασική συμφωνία που έχουμε συνάψει με την πολιτική εξουσία.

Γιώργος Καραβοκύρης
Επίκουρος Καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου στη Νομική Σχολή του Α.Π.Θ.

Σου άρεσε το άρθρο, αλλά σου δημιούργησε νέες απορίες;

Έχεις και άλλα ερωτήματα που σε απασχολούν σε σχέση με το Σύνταγμα, τους Θεσμούς, τα δικαιώματα και τη λειτουργία της Δημοκρατίας;

Σχετικά Άρθρα

Υπάρχει συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμα στην οπλοφορία; Το δικαίωμα οπλοκατοχής σε ΗΠΑ και Ευρώπη

Μόνο σε τρεις χώρες σε όλο τον κόσμο υπάρχει σήμερα ρητά συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμα στην οπλοφορία. Η διαφορά αντιμετώπισης του ζητήματος της οπλοκατοχής ανάμεσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση και τις ΗΠΑ είναι σημαντική.

Περισσότερα

Η συνεχής φορολογική αναπροσαρμογή αντιβαίνει στο πνεύμα της οικονομικής ισότητας;

Η συνεχής φορολογική αναπροσαρμογή, η συνεχής, δηλαδή εισαγωγή νέων, αποσπασματικών ρυθμίσεων που εν μέρει καταργούν τις προηγούμενες, εν μέρει τις διατηρούν και που καταλαμβάνουν μία μερίδα των διοικουμένων και αφήνουν έξω άλλη που τελεί υπό σχεδόν πανομοιότυπη πραγματική και νομική κατάσταση, σαφώς και παραβιάζουν την ισότητα απέναντι στον νόμο και την ισότητα ενώπιον των φορολογικών βαρών.

Περισσότερα

Πρέπει η πολιτεία να ορίσει χρονικό όριο στην επιβολή αναστολής εργασίας των υγειονομικών;

Είναι η ζωή και η υγεία υπέρτερα συνταγματικά αγαθά; Είναι αναγκαία μια τέτοια ιεράρχηση για να δικαιολογηθούν οι περιορισμοί; Είναι απαραίτητη η επίκληση της αλληλεγγύης, ή είναι επαρκής η αναλογικότητα για την προσέγγιση της υποχρεωτικότητας των εμβολιασμών και με ποιο τρόπο συνδυάζονται; Η Αλκμήνη Φωτιάδου απαντά σε ερώτημα πολίτη για την υποχρεωτικότητα του εμβολιασμού σε συγκεκριμένες κοινωνικές και επαγγελματικές κατηγορίες.

Περισσότερα

Θέλεις να μαθαίνεις

πρώτος τα νέα μας;

Αν σε ενδιαφέρει να ενημερώνεσαι άμεσα για τις νέες δημοσιεύσεις και τις δράσεις του Syntagma Watch, τότε εγγράψου στο newsletter μας!

Αυτός ο ιστότοπος για τη διευκόλυνση της λειτουργίας του και προκειμένου να σας παρέχει μια προσωποποιημένη εμπειρία χρησιμοποιεί cookies. Για να ενημερωθείτε για τη χρήση των cookies και τις σχετικές ρυθμίσεις μπορείτε να επιλέξετε εδώ

JOIN THE CLUB!

It’s easy: all we need is your email & your eternal love. But we’ll settle for your email.