Η προσεκτική ανάγνωση του ν. 4596/2019, ο οποίος στο
κεφάλαιο B´ (άρθρα 5-10) ενσωματώνει την οδηγία 2016/343 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου
και του Συμβουλίου της 9ης Μαρτίου 2016, καθώς και της οδηγίας στις πέντε ξένες
γλώσσες που γνωρίζω ικανοποιητικά, με οδηγεί στις ακόλουθες βασικές
διαπιστώσεις σχετικώς με το τεκμήριο αθωότητος κατά την ποινική διαδικασία.
1. Το τεκμήριο αθωότητος ισχύει μέχρις αμετακλήτου δικαστικής αποφάσεως η αμετακλήτου βουλεύματος (άρθρο 5&2α ν. 4596/2019).
2. Το τεκμήριο αυτό μπορεί να παραβιαστεί μόνο από δημόσιες Αρχές, όχι από ιδιώτες (άρθρα 4 & 1 της οδηγίας 2016/343 και 7 ν. 4596/2019).
3. Οι δημόσιες Αρχές
παραβιάζουν το τεκμήριο αθωότητος σε δυο και μόνον περιπτώσεις:
– Όταν ΠΑΡΟΤΡΥΝΟΥΝ το κοινό να πιστέψει στην ενοχή προσώπου.
– Όταν προβαίνουν σε εκτίμηση των
πραγματικών περιστατικών με την οποία ΠΡΟΔΙΚΑΖΟΥΝ την δικαστική κρίση της
υποθέσεως.
4. Προς θεμελίωση της αστικής ευθύνης του κράτους απαιτείται, πέραν του παράνομου (κρατικής παροτρύνσεως η προδικάσεως) ΑΙΤΙΩΔΗΣ ΣΥΝΑΦΕΙΑ μεταξύ κρατικής παρανομίας και ζημιάς του κατηγορουμένου, η οποία θα συνίσταται ιδίως στην καταδίκη του και είναι άκρως δυσαπόδεικτη.
5. Ο ιδιώτης δεν μπορεί να προσβάλει το τεκμήριο αθωότητος. Το σχετικό θεμελιώδες δικαίωμα κατ’ αρχήν δεν τριτενεργεί. Αλλά και να τριτενεργούσε, η πλήρωση των στοιχείων του άρθρου 914ΑΚ είναι σχεδόν αδύνατη, δεδομένης της δικαστικής ανεξαρτησίας κατά την θεμελίωση αθωωτικής ή καταδικαστικής αποφάσεως.
6. Ο ιδιώτης έχει δικαίωμα στην ελεύθερη έκφραση, σχετικώς με πρωτοδίκως καταδικασθέντα με ιδιαίτερα ΕΥΡΕΑ όρια, όταν πρόκειται περί δημοσίου και δη πολιτικού προσώπου. Ακόμα πιο ευρέα όρια νόμιμης εκφράσεως έχει ο δημοσιογράφος (βλ. άρθρο 367 ΠΚ). Πολίτης και δημοσιογράφος έχουν κάθε δικαίωμα να αντιμετωπίζουν τον πρωτοδίκως καταδικασθέντα πολύ αυστηρότερα από ότι τον απλό κατηγορούμενο. Πολύ αυστηρότερα! Πολύ σκληρότερα! Με μόνο όριο την εξύβριση και την δυσφήμηση. ΟΧΙ το τεκμήριο αθωότητος! Εν προκειμένω, πολλοί δημοσιογράφοι παραδόξως σιωπούν καθ ‘ υπερβολήν! Μόνο το λειτούργημα τους δεν τιμούν.
7. Όριο στην ελευθερία αυτή εκφράσεως συνιστούν μόνο τα άρθρα 362 – 365 ΠΚ σε συνδυασμό με το άρθρο 57ΑΚ και την προστασία προσωπικών δεδομένων.
8. Τεκμαίρεται ότι το γεγονός που ισχυρίστηκε ή διέδωσε ο υπαίτιος είναι ΑΛΗΘΙΝΟ, αν η απόφαση είναι καταδικαστική, και ΨΕΥΔΕΣ, αν η απόφαση είναι αθωωτική, και στηρίζεται στο ότι δεν ΑΠΟΔΕΙΧΘΗΚΕ, ότι το πρόσωπο που έχει δυσφημιστεί έχει τελέσει την παράνομη πράξη. Όχι αν η αθώωση στηριχθεί λ.χ. σε παραγραφή. Επιτρέπεται ΑΝΤΑΠΟΔΕΙΞΗ!! Θεμελιώδες νέο δεδομένο!! Και επί αθωώσεως!
Η δυνατότητα επίκλησης και παραβίασης του τεκμηρίου της αθωότητας
Επί τη βάσει των ανωτέρω συνάγονται τα ακόλουθα περαιτέρω συμπεράσματα:
1. Ουδείς ιδιώτης (φυσικό η νομικό πρόσωπο, κατά εφαρμογήν αμιγώς οργανικού κριτηρίου) μπορεί να παραβιάσει το τεκμήριο αθωότητος του πρωτοδίκως καταδικασθέντος πρώην στελέχους της Ν.Δ. Δεν τον αφορά διόλου αυτό το τεκμήριο.
2. Η έκφραση γνώμης υπέρ του η σε βάρος του σε οποιαδήποτε έκταση και ένταση είναι επιτρεπτή με μοναδικό όριο τα άρθρα 362- 365ΠΚ.
3. Ο καθείς δικαιούται φυσικά να ισχυρίζεται ότι η πράξη για την οποία καταδικάστηκε πρωτοδίκως το συγκεκριμένο πρόσωπο, δηλαδή ο κ. ΓΕΩΡΓΙΑΔΗΣ, ως τέτοια, είναι αποτρόπαιη ή το αντίθετο. Είναι, άλλωστε, μια εγκληματική πράξη με ιδιαίτερη ηθική απαξία. Για πολλούς γονείς φαύλη και βδελυρή. Κατά επιεική χαρακτηρισμό. Όποιος γνωρίζει τι σημαίνει trafficking καταλαβαίνει! Αν ο πρωτοδίκως καταδικασθείς την έχει διαπράξει δεν μπορεί να περιμένει ήπια κριτική.
4. Η επίκληση του τεκμηρίου αθωότητος σε σχέση με δηλώσεις ιδιωτών είναι προϊόν είτε αγραμματοσύνης, είτε σκοπιμότητος, είτε προθέσεως κατατρομοκρατήσεως. Ως τέτοιες κρίνονται και εκτιμώνται οι αντιδράσεις στη νόμιμη ελεύθερη έκφραση.
5. Τα κόμματα όταν εκφράζονται δημοσίως επί του ζητήματος πρέπει να ενημερώνονται αρμοδίως επί των στοιχειωδών νομικών θεμάτων. Το αυτό και ο Τύπος και τα κανάλια.
6. Τα κόμματα κρίνονται για τις πράξεις και παραλείψεις τους. Το ίδιο και τα ΜΜΕ. Το ίδιο και οι σχολιάζοντες.
7. Η κομματική (πρώην ή νυν) ταυτότητα του πρωτοδίκως καταδικασθέντος με αφήνει παγερά αδιάφορο. Παγερά. Και όλους του τίμιους, ευφυείς και ηθικούς ανθρώπους. Διότι περί αυτού τελικώς πρόκειται. Περί ΗΘΟΥΣ και ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗΣ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗΣ!
Πάνος Λαζαράτος
Καθηγητής Διοικητικού Δικαίου Νομικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών, Δικηγόρος
Πηγή: Αναδημοσίευση κειμένου από την προσωπική σελίδα του αρθρογράφου στο facebook (ανάρτηση 4 / 3/ 2019).
