Η οργάνωση των εκλογικών διαδικασιών, μεταξύ των οποίων και οι Ευρωεκλογές, ανήκει στην αρμοδιότητα των κρατών μελών, τα οποία καθορίζουν και τις προϋποθέσεις συμμετοχής σε αυτές. Από την άλλη βέβαια, οι Ευρωεκλογές αναδεικνύουν τα μέλη ενός ενωσιακού οργάνου, του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, και συνδέονται στενά με την έννοια της ευρωπαϊκής ιθαγένειας, άρα είναι εύλογο η Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.) να επιδεικνύει ιδιαίτερο ενδιαφέρον σχετικά με αυτές.
Το άρθρο 8 της οδηγίας 93/109/ΕΚ του Συμβουλίου της 6ης Δεκεμβρίου 1993 καθορίζει τις λεπτομέρειες άσκησης του δικαιώματος του εκλέγειν και του εκλέγεσθαι κατά τις εκλογές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου από τους πολίτες της Ένωσης που κατοικούν σε ένα κράτος μέλος του οποίου δεν είναι υπήκοοι. Σύμφωνα με την πρώτη παράγραφο του άρθρου, «ο κοινοτικός εκλογέας ασκεί το εκλογικό του δικαίωμα στο κράτος μέλος της κατοικίας, εφόσον έχει εκδηλώσει τη βούλησή του προς τούτο», ενώ σύμφωνα με τη δεύτερη παράγραφο, «αν η ψηφοφορία είναι υποχρεωτική στο κράτος μέλος της κατοικίας, η υποχρέωση αυτή ισχύει και για τους κοινοτικούς εκλογείς που έχουν εκδηλώσει τη βούληση αυτή».
Προκύπτει λοιπόν ότι η παραπάνω οδηγία σέβεται την αρχή της θεσμικής αυτονομίας των κρατών μελών και δεν θίγει τις εθνικές διατάξεις σχετικά µε τις προϋποθέσεις άσκησης του δικαιώματος ψήφου από τους ημεδαπούς. Η Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.) αφήνει στα κράτη μέλη την ευχέρεια να αποφασίσουν αν οι εκλογές για την ανάδειξη των μελών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου είναι υποχρεωτικές ή όχι, με τον όρο όμως ό,τι ισχύει για τους δικούς τους πολίτες, να ισχύει και για τους λεγόμενους ενωσιακούς πολίτες.
Η υποχρεωτικότητα της ψήφου: Σε ποιες χώρες ισχύει
Ο ιστότοπος Η Ευρώπη σου (Your Europe) της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.) αναφέρει χαρακτηριστικά ότι η ψήφος στις ευρωεκλογές είναι υποχρεωτική στο Βέλγιο, τη Βουλγαρία, την Κύπρο, την Ελλάδα και το Λουξεμβούργο.
Η Ελλάδα ειδικότερα, με τον νόμο 4255/2014 σχετικά με την εκλογή μελών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου έχει καταστήσει τις εκλογές αυτές υποχρεωτικές, κατά το πρότυπο των βουλευτικών εκλογών. Το άρθρο 1, παράγραφος 1, εδάφιο β’ ορίζει ρητά ότι «η άσκηση του εκλογικού δικαιώματος είναι υποχρεωτική».
Συνεπώς, η ψήφος στις Ευρωεκλογές είναι υποχρεωτική για τους Έλληνες πολίτες, άρα κατ’ ανάγκην και για τους πολίτες άλλων κρατών μελών που κατοικούν εδώ και έχουν εκδηλώσει τη θέληση να ψηφίσουν με την εγγραφή τους στους εκλογικούς καταλόγους.
Απόστολος Βλαχογιάννης
Δ.Ν. Université Panthéon-Assas Paris II
Μέλος Σ.Ε.Π. στο Ανοικτό Πανεπιστήμιο